Theo tài liệu thu thập của PV Báo Tri thức và Cuộc sống, hoạt động đấu thầu của Công ty Cổ phần Thương mại - Kỹ thuật Hải Anh tại Công ty Cổ phần Điện lực Dầu khí Nhơn Trạch 2 (PVPower NT2) trong năm 2025 ghi nhận những diễn biến bất ngờ về giá dự thầu. Trái ngược với xu hướng tiết kiệm ở mức vừa phải trong quá khứ, nhà thầu này đã có những cú giảm giá sâu, đặc biệt có gói thầu tiết kiệm lên tới gần 50%, thậm chí có nhà thầu khác chào giá còn thấp hơn.

Giảm giá "sốc" gần 3,6 tỷ đồng và sự cạnh tranh về giá

Điểm nhấn đáng chú ý nhất là gói thầu "Mua sắm vật tư thay thế dịp ngừng máy tiểu tu năm 2025" (Mã TBMT: IB2500154017). Gói thầu này thuộc Kế hoạch lựa chọn nhà thầu được Hội đồng quản trị PVPower NT2 phê duyệt tại Quyết định số 24/QĐ-CPNT2 ngày 14/04/2025. Giá gói thầu được xác định là 7.179.586.931 đồng.

Theo Biên bản mở thầu ngày 29/04/2025, có 3 nhà thầu tham gia. Trong đó, Công ty TNHH Neway Group chào giá thấp nhất là 3.168.708.060 đồng. Công ty Cổ phần Thương mại - Kỹ thuật Hải Anh chào giá cao hơn, ở mức 3.608.800.300 đồng.

Kết quả, theo Quyết định số 295/QĐ-CPNT2 ngày 26/05/2025 do Giám đốc PVPower NT2 ký, Công ty Cổ phần Thương mại - Kỹ thuật Hải Anh đã được lựa chọn trúng thầu với đúng giá dự thầu của mình. Điều này đồng nghĩa với việc nhà thầu chào giá thấp nhất (Công ty TNHH Neway Group) đã bị loại trong quá trình đánh giá E-HSDT.

Dù không phải là nhà thầu chào giá thấp nhất, mức giá trúng thầu của Công ty Cổ phần Thương mại - Kỹ thuật Hải Anh vẫn tạo ra một khoảng cách khổng lồ so với giá gói thầu ban đầu. Số tiền tiết kiệm được cho ngân sách chủ đầu tư lên tới 3.570.786.631 đồng. Tỷ lệ tiết kiệm đạt xấp xỉ 49,73%, một con số hiếm gặp trong các gói thầu mua sắm vật tư kỹ thuật đặc thù.

Tương tự, tại gói thầu "Mua sắm vật tư phục vụ xử lý bất thường phần Điện và CI đợt 1 năm 2025" (Mã TBMT dự kiến: IB2500110781), giá gói thầu là 5.649.109.536 đồng. Công ty Cổ phần Thương mại - Kỹ thuật Hải Anh trúng thầu với giá 4.168.594.420 đồng (Quyết định dự kiến số 294/QĐ-CPNT2 ngày 26/05/2025). Tỷ lệ tiết kiệm tại gói thầu này đạt khoảng 26,21%.

Dấu hỏi lớn về công tác lập dự toán

Trong hoạt động đấu thầu, việc tiết kiệm ngân sách là mục tiêu quan trọng, thể hiện hiệu quả kinh tế theo quy định tại Điều 2 Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15. Tuy nhiên, khi tỷ lệ tiết kiệm quá cao, đặc biệt khi các nhà thầu tham dự đều chào giá thấp hơn đáng kể so với dự toán, điều này lại dấy lên những băn khoăn về chất lượng công tác xây dựng và thẩm định giá gói thầu của chủ đầu tư.

Tại gói thầu IB2500154017, việc nhà thầu chào giá thấp nhất chỉ đưa ra mức giá bằng khoảng 44% giá gói thầu, và nhà thầu trúng thầu đưa ra mức giá khoảng 50% giá gói thầu, cho thấy sự chênh lệch rất lớn giữa dự toán và thực tế thị trường mà các nhà thầu tiếp cận được.

Theo quy định hiện hành (Nghị định 214/2025/NĐ-CP), việc xác định giá gói thầu phải đảm bảo tính đúng, tính đủ toàn bộ chi phí. Khi giá trúng thầu chỉ bằng một nửa giá dự toán, dư luận có quyền đặt câu hỏi: Liệu giá gói thầu ban đầu có được xây dựng sát với thực tế thị trường? Quy trình thu thập báo giá, thẩm định giá đã được thực hiện chặt chẽ và khách quan hay chưa?

Sự chênh lệch quá lớn này có thể dẫn đến khả năng giá dự toán ban đầu đã được xác định cao hơn so với giá trị thực tế, đặc biệt là giá hàng hóa thuộc nhóm các nước G7 và giá hàng hóa xuất xứ từ các nước thứ 3 là rất nhiều khác biệt, làm sai lệch bức tranh về hiệu quả đầu tư.

Chuyên gia đấu thầu Đỗ Phạm Giang nhận định: "Tỷ lệ tiết kiệm cao là tín hiệu tích cực, nhưng khi đạt mức 40-50%, đặc biệt trong lĩnh vực hàng hóa kỹ thuật có giá tương đối ổn định, thì cần phân tích kỹ lưỡng. Việc nhiều nhà thầu cùng chào giá thấp hơn nhiều so với dự toán cho thấy có khả năng khâu khảo sát thị trường ban đầu chưa đầy đủ. Chủ đầu tư cần xem xét lại quy trình lập dự toán của mình để đảm bảo các lần đấu thầu sau giá gói thầu sát thực tế hơn, tuân thủ đúng các hướng dẫn tại Thông tư 79/2025/TT-BTC."

“Giá rẻ còn một nửa”: Nghi ngại về nguồn gốc và chất lượng vật tư (C/O, C/Q)

Mối quan ngại lớn hơn khi giá trúng thầu giảm sâu chính là bài toán về chất lượng và nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa. Trong lĩnh vực nhiệt điện, các vật tư thay thế phục vụ tiểu tu thường đòi hỏi tiêu chuẩn kỹ thuật rất cao, phải đảm bảo tương thích tuyệt đối với hệ thống hiện hữu và thường được yêu cầu là hàng chính hãng từ các nhà sản xuất uy tín.

Khi nhà thầu chấp nhận thực hiện hợp đồng với giá chỉ bằng 50% dự toán, câu hỏi đặt ra là làm thế nào để họ đảm bảo lợi nhuận mà vẫn tuân thủ đầy đủ các yêu cầu khắt khe của hồ sơ mời thầu (E-HSMT)?

Điều này dẫn đến những nghi vấn cần được làm rõ về chứng nhận xuất xứ (C/O - Certificate of Origin) và chứng nhận chất lượng (C/Q - Certificate of Quality) của vật tư được cung cấp:

1. Về nguồn gốc hàng hóa: Liệu nhà thầu có cung cấp đúng hàng hóa chính hãng (Genuine Parts) như cam kết, hay sẽ sử dụng hàng hóa thay thế tương đương (OEM) từ các nhà sản xuất khác, hoặc hàng hóa có xuất xứ từ các khu vực có chi phí sản xuất thấp hơn với tiêu chuẩn kỹ thuật cần được kiểm chứng kỹ lưỡng?
2. Về chất lượng và tình trạng hàng hóa: Với mức giá "siêu tiết kiệm", liệu có đảm bảo hàng hóa cung cấp là mới 100%? Có nguy cơ trà trộn các vật tư tồn kho lâu năm, vật tư tân trang (refurbished) hoặc hàng hóa không đạt chuẩn kiểm định chất lượng hay không?

Nếu vật tư không đảm bảo chất lượng hoặc không đúng nguồn gốc được đưa vào sử dụng trong nhà máy điện, hậu quả có thể rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự an toàn vận hành và tuổi thọ thiết bị.

Luật sư Nguyễn Thị Hương (Đoàn Luật sư TP.HCM) nhấn mạnh: "Theo quy định của pháp luật về đấu thầu và thương mại, nhà thầu phải chịu trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của các tài liệu cung cấp, bao gồm cả C/O và C/Q. Chủ đầu tư có trách nhiệm kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện hợp đồng theo đúng tinh thần của Nghị định 214/2025/NĐ-CP. Đối với các gói thầu có giá giảm sâu, việc yêu cầu cung cấp C/O, C/Q gốc, đối chiếu với các yêu cầu của E-HSMT và hợp đồng, thậm chí thực hiện giám định độc lập tại thời điểm nghiệm thu là các biện pháp cần thiết để ngăn ngừa rủi ro gian lận chất lượng, đảm bảo hiệu quả kinh tế bền vững."

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin./.

[Kỳ 3:] "Nốt trầm" trong hồ sơ năng lực nhà thầu Hải Anh