Để xảy ra tình trạng này, nguyên nhân chính do việc dự báo cung cầu của cơ quan chức năng chưa sát với thực tế, dẫn tới điều hành... tù mù và lúng túng trong sản xuất.
Nắm bắt tình hình yếu
Từ đầu năm đến nay, người chăn nuôi liên tục trải qua các cung bậc cảm xúc khi giá thịt lợn biến động thất thường. Từ đầu tháng 7, giá lợn hơi tăng cao, có thời điểm chạm mốc 75.000 đồng/kg giúp người chăn nuôi “thở phào” sau một thời gian dài giá lao dốc. Tuy nhiên, chỉ sau vài tháng, giá lợn hơi đảo chiều, giảm liên tục, từ tháng 10 đến nay có thời điểm giá lợn hơi xuống còn 50.000 đồng/kg.
Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Nguyễn Văn Trọng, nguyên Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) cho rằng, giá thịt lợn liên tục giảm trong thời gian gần đây do nguồn tiêu thụ giảm trên cả nước. Ngoài ra, do ảnh hưởng của lạm phát, hoạt động sản xuất gặp khó khăn, nhiều DN giảm giờ làm, thậm chí phải cắt giảm số lượng lớn công nhân. Chi tiêu của người dân thắt chặt hơn cũng khiến nhu cầu tiêu thụ thịt giảm.
 |
| Giá lợn hơi biến động thất thường khiến nhiều hộ chăn nuôi bỏ nghề.
|
Theo ông Trọng, với tổng đàn lợn mà Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) công bố khoảng 28,6 triệu con tính đến cuối tháng 10 (tăng khoảng 13,6% so với cùng thời điểm năm 2021), sản lượng không phải dư thừa quá lớn để giá thịt lợn giảm mạnh. Chưa kể, dù tổng đàn lợn tăng nhưng số lượng thịt cung cấp ra thị trường còn phụ thuộc vào số lợn nái và lợn thịt đến kỳ khai thác.
“Với chu kỳ khai thác của lợn khá dài, khoảng 13 tháng mới có sản phẩm. Việc giá lợn liên tục biến động chủ yếu do không kiểm soát được nguồn cung dẫn đến sản xuất không sát với thực tế. Đến thời điểm này, ngành chăn nuôi đã phải có số liệu chi tiết về tình hình cung cầu, giá bán, các loại lợn…của tháng 10, nhưng đến giờ số liệu cuối tháng 7 vẫn chưa rõ, dẫn đến công tác tái đàn lúng túng, khó kiểm soát”, ông Trọng cho hay.
Ông Nguyễn Xuân Dương, Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam cho biết, hiện cả nước có 16 DN chăn nuôi lợn quy mô lớn với số lượng lợn cung cấp ra thị trường đạt gần 6 triệu con, chiếm hơn 20% tổng đàn. Thời gian qua, thị trường chăn nuôi chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt giữa các DN. Nhiều DN liên tục mở rộng sản xuất, tăng tái đàn và không ít đơn vị mới nhảy vào thị trường. Tuy nhiên, việc cơ quan Nhà nước không nắm được nguồn cung thực tế, thống kê không chính xác dẫn tới dự báo chưa sát, phải chạy theo thị trường.
Theo ông Dương, Luật Chăn nuôi hiện quy định Bộ Công Thương và Bộ NN&PTNT phải công bố công khai giá các sản phẩm chăn nuôi, và dự báo được tình hình cung cầu hàng tháng, hàng quý cũng như diễn biến chung của thị trường. Công tác thống kê nguồn cung trong nước có Tổng cục Thống kê và Cục Chăn nuôi. Còn nguồn cung nhập khẩu có Cục Thú y và Tổng cục Hải quan phụ trách. “Số liệu giữa các đơn vị hiện chưa thống nhất, mỗi bên nói kiểu dẫn tới điều hành tù mù”, ông Dương nói.
Theo Hội Chăn nuôi Việt Nam, trong 4 năm qua, do ảnh hưởng của dịch tả lợn châu Phi, giá thức ăn chăn nuôi tăng cao, cộng thêm giá thịt lợn thất thường đã khiến số lượng hộ chăn nuôi giảm từ 4 triệu hộ xuống còn 2 triệu hộ. Không ít mô hình chăn nuôi nông hộ, trang trại nhỏ lẻ bị xoá sổ, không trụ được trước biến động của thị trường.
Thúc đẩy tiêu thụ
Trước tình trạng giá thịt lợn tiếp tục giảm mạnh, mới đây Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã giao Bộ NN&PTNT chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương và các cơ quan triển khai các giải pháp phù hợp nhằm phát triển chăn nuôi bền vững, đáp ứng nhu cầu thực phẩm, nhất là trong dịp Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán, đảm bảo quyền lợi cho người chăn nuôi, trong đó có đề xuất xuất khẩu thịt lợn.
Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Dương Tất Thắng, Cục trưởng Cục Chăn nuôi cho rằng, câu chuyện giá cả thịt lợn biến động thời gian qua chủ yếu do thị trường quyết định. Cục Chăn nuôi chỉ quản lý về vấn đề an toàn sinh học, khuyến cáo về hoạt động sản xuất, lưu thông, phân phối…
Về xuất khẩu thịt lợn, ông Thắng cho biết, Bộ NN&PTNT đang tính toán cụ thể cung cầu để cân đối trong thời gian tới. Ông khẳng định, đơn vị trao đổi thường xuyên với Trung Quốc về đàm phán xuất khẩu thịt lợn chính ngạch và tiến độ tốt.
Theo ông Thắng, chúng ta không thể cùng một lúc đàm phán xuất khẩu nhiều mặt hàng. “Tinh thần chúng ta muốn xuất khẩu, nhưng họ chưa chấp nhận nên không thể sốt ruột. Trong một loạt mặt hàng, họ chỉ ưu tiên mặt hàng cấp bách trước”, ông Thắng nói.
Liên quan đến việc dự báo cung cầu thịt lợn, ông Thắng thông tin, Cục Chăn nuôi đã bắt đầu triển khai và ứng dụng công nghệ số vào để thống kê. Thống kê ra sao, giúp người dân áp dụng hiệu quả phải...từ từ.
Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam cho rằng, vấn đề nữa là giá bán hiện nay, người chăn nuôi hầu như không có lãi. Do đó, các đơn vị cần tìm nhiều giải pháp thúc đẩy tiêu thụ nhằm nâng giá lên, giúp người chăn nuôi có lợi nhuận, đảm bảo duy trì sản xuất ổn định.
Theo ông Dương, năm 2017, Việt Nam đã khởi động đàm phán với Trung Quốc để xuất khẩu thịt lợn chính ngạch, nhưng từ năm 2019, khi dịch tả lợn châu Phi bùng phát, hai bên đã tạm dừng. Hiện, các DN đầu tư nhiều mô hình chăn nuôi hiện đại, đáp ứng các yêu cầu, tiêu chuẩn. Nếu xuất khẩu được thịt lợn là giải pháp hiệu quả nhất, lâu dài cho ngành chăn nuôi. Tuy nhiên, cơ quan quản lý cần chủ động, đẩy nhanh tiến độ.