Bức tranh mang tên "Nam đô phồn hội cảnh vật đồ" được phóng to gấp 10 lần đã tiết lộ hình ảnh một người đàn ông đeo kính – một điều chưa từng được biết đến trong thời kỳ đó. Phát hiện này không chỉ làm dấy lên câu hỏi về thời gian ra đời của kính mắt, mà còn đưa ra những giả thuyết thú vị về mối liên hệ giữa văn hóa Đông Tây trong sự phát triển của đồ vật này.
"Nam đô phồn hội cảnh vật đồ" là một tác phẩm nổi tiếng của Quách Anh, một họa sĩ nổi bật thời Minh. Sinh ra vào năm 1497 và mất vào năm 1552, Quách Anh được biết đến với khả năng tinh tế trong việc miêu tả cuộc sống đời thường của Trung Quốc cổ đại. Tác phẩm này khắc họa lại cảnh nhộn nhịp tại Nam Kinh dưới thời Minh Vĩnh Lạc. Cảnh vật trong tranh trải dài từ những khu vực nông thôn, thành thị cho đến các công trình kiến trúc lớn, chợ búa, đền chùa và cả cuộc sống thường nhật của hàng nghìn người dân. Bức tranh dài 3,5 mét này đã trở thành một trong những tác phẩm kinh điển trong lịch sử nghệ thuật Trung Hoa, được bảo tồn và trưng bày tại Bảo tàng Quốc gia Trung Quốc.
Tuy nhiên, điều khiến tác phẩm này trở thành tâm điểm chú ý gần đây không chỉ bởi sự tỉ mỉ và chi tiết, mà bởi sự hiện diện của một người đàn ông đeo kính – điều mà trước đó không hề xuất hiện trong các tài liệu lịch sử về kính mắt. Theo ghi chép lịch sử, kính mắt được cho là xuất hiện tại Trung Quốc vào khoảng năm 1628 tại Tô Châu, tức sau thời điểm bức tranh này được vẽ. Điều này đặt ra một câu hỏi lớn: Phải chăng kính mắt đã tồn tại ở Trung Quốc sớm hơn nhiều so với những gì chúng ta nghĩ?
Lịch sử ghi chép về kính mắt tại Trung Quốc có thể truy ngược về thời Nam Tống (1127-1279). Nhà văn Triệu Hy Húc đã đề cập đến một công cụ gọi là "ái đái" trong tác phẩm "Động Thiên Thanh Lục". Ông mô tả công cụ này như một loại kính giúp người già đọc được chữ nhỏ, rất giống với công dụng của kính lão hiện đại. Điều thú vị là, trước khi người ta sử dụng thủy tinh để làm kính, vật liệu được sử dụng để chế tác kính là lưu ly – một loại khoáng chất trong suốt có tính chất giống như thủy tinh.
Tại phương Tây, kính mắt được cho là phát minh tại Ý vào khoảng cuối thế kỷ 13, khi các nhà sư và nhà khoa học tìm kiếm cách để hỗ trợ thị lực cho những người gặp khó khăn trong việc đọc sách. Nhà thám hiểm Marco Polo đã ghi lại trong cuốn "Du ký Marco Polo" rằng vào thời kỳ nhà Nguyên (1271-1368), người dân Trung Quốc đã sử dụng kính mắt. Điều này cho thấy khả năng cao rằng người phương Tây có thể đã lấy cảm hứng từ những chiếc kính được chế tác tại Trung Quốc.
Phát hiện này đã thổi bùng cuộc tranh luận trong giới nghiên cứu: Người đàn ông đeo kính trong bức tranh của Quách Anh là một điều vô tình hay là minh chứng cho sự tồn tại của kính mắt sớm hơn nhiều so với những gì lịch sử ghi nhận? Liệu đây chỉ là một sai lệch trong hình ảnh do quá trình phóng đại gây ra, hay là bằng chứng rõ ràng về việc kính mắt đã có mặt tại Trung Quốc sớm hơn cả những gì người ta vẫn nghĩ?
Có một số bằng chứng khác hỗ trợ cho quan điểm này. Ví dụ, trong một số nhân vật cũng được miêu tả đang đeo kính. Dựa vào những phát hiện này, nhiều nhà nghiên cứu cho rằng kính mắt có thể đã xuất hiện ở Trung Quốc vào thế kỷ 11 hoặc sớm hơn.
Dù phát hiện này chưa được khẳng định hoàn toàn, nhưng nó đã mở ra những hướng nghiên cứu mới về lịch sử kính mắt tại Trung Quốc. Câu hỏi về nguồn gốc của kính mắt và mối liên hệ giữa Đông và Tây trong việc phát minh công cụ này vẫn còn nhiều bí ẩn. Điều chắc chắn là sự xuất hiện của kính mắt, dù là ở phương Đông hay phương Tây, đã đánh dấu một bước ngoặt trong cuộc sống con người, giúp cải thiện chất lượng sống và khả năng tiếp cận tri thức. Các phát hiện tiếp theo về người đàn ông đeo kính trong bức tranh của Quách Anh có thể thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về lịch sử không chỉ của Trung Quốc mà còn của thế giới.