Vòng xoáy bóc lột người mẫu nước ngoài tàn nhẫn ở Trung Quốc

Khoảng 10 năm gần đây, gương mặt của người mẫu nước ngoài ngày càng phổ biến trong các quảng cáo của Trung Quốc, nhất là khi ngày càng nhiều thương hiệu trong nước muốn vươn tầm quốc tế.

Theo South China Morning Post, người mẫu nước ngoài ở Trung Quốc chủ yếu là những cô gái trẻ đến từ Đông Âu và Brazil. Họ muốn kiếm tiền nhanh và tích lũy kinh nghiệm trước khi chuyển sang các thị trường thời trang cao cấp hơn như Mỹ hoặc châu Âu.

Trước tiên, họ sẽ ký hợp đồng với “công ty mẹ” ở quê nhà, sau đó chuyển sang làm việc cho công ty Trung Quốc. Khi hợp đồng được ký, các người mẫu sẽ tới Trung Quốc bằng visa lao động đặc biệt 90 ngày, tận dụng thời gian trước khi về nước hoặc sang nước khác. Tuy nhiên, đôi khi công việc không được như họ mong đợi, thậm chí còn xảy ra những chuyện bi thảm.

Tháng trước, người mẫu Nga 14 tuổi Vlada Dzyuba bị bệnh và qua đời tại một bệnh viện ở Thượng Hải. Báo chí địa phương ban đầu đưa tin cô làm việc quá sức. Zheng Yi, người sáng lập Esee Model, công ty người mẫu Thượng Hải mà Dzyuba làm việc, phủ nhận thông tin cô bị buộc phải làm việc quá nhiều giờ và nói rằng cô gái này chết vì nhiễm trùng.

Luật lao động của Trung Quốc cấm trẻ em dưới 16 tuổi lao động, ngoại trừ một số lĩnh vực nhất định như thể thao và nghệ thuật biểu diễn, bao gồm người mẫu. Đối với trẻ em trong các ngành công nghiệp này, không có hướng dẫn rõ ràng trong luật giới hạn họ có thể hoặc nên làm việc trong bao nhiêu giờ.

Cùng với sự phát triển của ngành người mẫu, luật lệ cũng được thay đổi. Năm 2015, thị thực lao động phù hợp với người mẫu được ban hành. Trước đó, người mẫu nước ngoài thường làm việc bất hợp pháp ở Trung Quốc qua visa du lịch. Tuy nhiên, hiện tại, các công ty vô đạo đức vẫn khai thác những vùng tối trong lĩnh vực này.

Mara Hvistendahl, tác giả cuốn sách And The City Swallowed Them (Và thành phố nuốt chửng họ) mô tả một người mẫu Canada 22 tuổi bị bóc lột khi làm việc ở Thượng Hải, cho rằng Trung Quốc không phải là nơi duy nhất lạm dụng những người mẫu 14 tuổi.

“Các công ty trên khắp thế giới có thể khai thác các chàng trai và các cô gái trẻ. Những người mẫu này thường xa nhà và không có công ty tốt đại diện cho họ”, cô nói.

Hvistandahl cho biết một số người mẫu đã kể với cô những câu chuyện gây sốc. Họ phải ở trong những phòng trọ nhồi nhét nhiều người với mức giá quá cao. Một số bị quỵt tiền công, số khác bị ép tiếp rượu ở các câu lạc bộ.

“Đó không phải là những gì thỏa thuận khi họ ký hợp đồng để ra nước ngoài mở mang tầm mắt và kiếm chút tiền”, Hvistendahl nói.

Sau khi tốt nghiệp trung học ở Hungary, Julianna Mucsi, 26 tuổi, lần đầu đến Trung Quốc vào năm 2010 để làm người mẫu. Sau 20 giờ di chuyển, Mucsi bị hối thúc từ sân bay tới thẳng địa điểm casting.

“Các công ty không tôn trọng thời gian của bạn, họ đưa bạn đến các buổi casting rõ ràng không dành cho bạn, thậm chí cả các buổi casting cho người mẫu nam. Họ nhét bạn vào xe tải không có điều hòa ngay giữa mùa hè Thượng Hải”, cô nói.

Bất chấp điều kiện làm việc khắc nghiệt, Mucsi vẫn quay lại Thượng Hải làm việc và tìm hiểu thị trường để sau này mở công ty người mẫu của riêng mình.

“Mọi người đều có thể làm người mẫu ở Trung Quốc. Nhưng tôi vui vì trong 2 năm qua, tiêu chuẩn đã được nâng cao”, Mucsi nói. Cô cho rằng ít nhất 60% người mẫu nước ngoài làm việc tại Trung Quốc không phải là người mẫu chuyên nghiệp.

Esee Model, công ty đại diện cho Dzyuba ở Trung Quốc, là một trong những công ty trong nước lớn nhất cung cấp người mẫu nước ngoài cho thị trường nội địa. Giám đốc Zheng khẳng định không làm gì sai với cô gái trẻ người Nga.

“Trách nhiệm của chúng tôi là giúp người mẫu tìm việc làm. Quan hệ giữa người mẫu với công ty không giống giữa người lao động và người sử dụng lao động. Họ hoạt động độc lập còn chúng tôi chỉ cung cấp dịch vụ cho họ và nhận hoa hồng”, Zheng nói.

Zheng cũng chỉ ra khó khăn trong việc giám sát những người mẫu trẻ. “Chúng tôi chỉ làm việc với họ trong thời gian ngắn và không thể kiểm soát họ 24 giờ mỗi ngày. Nếu nhốt họ ở nhà mỗi tối thì tôi cũng gặp rắc rối”, Zheng nói.

Mặt trái khác của các người mẫu nước ngoài là việc phục vụ ngoài giờ tại các câu lạc bộ nơi các cô gái trẻ không quen phong tục hoặc không nói tiếng Trung Quốc phải uống rượu và tiếp khách. Họ phải tiếp đãi những người giàu có, quyền lực hoặc đôi khi cả những kẻ khó ưa.

“Tại các buổi casting, những người mẫu sẽ trao đổi liên hệ WeChat với ai đó và được trả thêm tiền, có thể là vài trăm nhân dân tệ, nếu tới các câu lạc bộ từ 22h tối đến 2, 3h sáng. Không ai quan tâm nếu các cô gái này chỉ 15, 16 tuổi”, Mucsi cho biết.

Chris Chang, nhà thiết kế thời trang Trung Quốc với nhiều năm kinh nghiệm trong ngành, cho rằng các cô gái trẻ ngây thơ mong muốn kiếm tiền đều bị bóc lột ở mức độ nào đó khi làm người mẫu tại Trung Quốc, trong đó những buổi tiệc trác táng mà họ tham gia chỉ làm tình hình trầm trọng thêm.

“Đó là vòng luẩn quẩn tàn nhẫn và tồi tệ mà mọi người trong ngành này đều góp phần. Hàng loạt cô gái trẻ ồ ạt tới đây vì thị trường màu mỡ, họ không nhận được sự hướng dẫn hay quan tâm từ các công ty địa phương và đồng nghiệp. Những buổi tiệc trác táng chỉ thêm vào tình trạng tồi tệ mà họ phải chịu đựng”, Chang nói.

Từ sau cái chết của Dzyuba, Esee đã ban hành lệnh cấm làm việc với các người mẫu dưới 16 tuổi và khẳng định sẽ cẩn thận hơn khi kiểm tra bảo hiểm y tế của người mẫu nước ngoài tại Trung Quốc để đảm bảo họ có thể tiếp cận dịch vụ y tế khi bị ốm.

Về lâu dài, sự thay đổi cần thiết nhất vẫn là từ luật lệ và chính quyền. “Ngành công nghiệp này đã phát triển đến độ cần quy chế tốt hơn. Nhưng có lẽ không gì giải quyết vấn đề tốt hơn là sự ra tay của chính phủ đối với các công ty làm ăn bất minh”, Hvistendahl nói.