Cọ là cây đặc trưng ở vùng núi trung du, trong đó được phân bố nhiều nhất ở Phú Thọ, Yên Bái, Nghệ An, Hà Tĩnh... Cây cọ mọc hoang trên đồi, trong rừng và được trồng để phủ xanh đất trống, đồi trọc, làm hàng rào. Lá cọ được dùng để lợp nhà, hàng quán và các khu chợ.
Cây cọ là đặc trưng của vùng núi trung du
Mấy năm gần đây, quả cọ được bán ở thành phố và trở thành món đặc sản được nhiều người mê mẩn. Những quả cọ ỏm ăn vừa bùi bùi, hơi chan chát càng ăn càng nghiện. Thế nhưng, ít ai biết được rằng có một bộ phận khác của cây cọ cũng có thể ăn được, hương vị độc lạ khiến ai được thưởng thức một lần đều nhớ mãi, đó là củ hũ cọ.
Củ hũ cọ chính là phần đọt cọ tươi bên trong thân cây. Để lấy được củ hũ cọ người ta phải chặt hết phần lá cọ, bóc hết lớp vỏ khô bên ngoài, sẽ lộ ra một phần trắng tinh bên trong, đó chính là củ hũ cọ.
Từ củ hũ cọ có thể làm thành nhiều món ngon như luộc, xào tỏi, hầm xương, hoặc có thể ăn sống có vị mát. Nhưng món nổi tiếng nhất ở Phú Thọ là củ hũ cọ hấp vịt bầu.
Củ hũ cọ là món ăn của người dân địa phương, ít người biết tới
Theo đó, đọt cọ được thái thành từng lát mỏng, xếp dưới đáy chõ xôi sau đó đặt con vịt bầu đã mổ lên trên để hấp. Trong quá trình hấp, mỡ vịt chảy xuống phần đọt cọ, ngấm vào từng miếng. Khi ăn, thịt vịt vừa béo, ngọt, vừa mềm còn đọt cọ thì béo và giòn sần sật. Đọt cọ thái lát còn được xào với thịt lợn sấy thái mỏng hoặc lam trong ống nứa cùng với thịt vịt ăn vừa béo vừa ngon.
Anh Thành - một người dân ở Phú Thọ chia sẻ: "Những món ăn từ đọt cọ hầu như chỉ có người địa phương biết tới bởi củ hũ cọ không có nhiều. Mỗi cây cọ chỉ có 1 đọt, tùy cây to cây nhỏ mà thu được khoảng 3 - 6kg củ hũ cọ. Đặc biệt, để có món củ hũ cọ ngon nhất, ngọt nhất thì phải là những cây cọ già mọc trên rừng.
Củ hũ cọ có vị ngọt và mát, khi ăn rất giòn và thơm. Các gia đình thường để dành đãi khách quý, ăn một lần là nhớ mãi vị ngon ngọt của nó".
Ngoài đọt cọ, người dân ở Phú Thọ còn có một món đặc sản nữa từ cây cọ, đó là đuông cọ. Loại nhộng này ăn mùn của cây cọ mà béo mẫm và lớn lên. Khi nhộng bằng đầu ngón tay trỏ, người ta bổ thân cây cọ ra và bắt những chú nhộng căng tròn, béo mẫm. Những con nhộng cọ được rang vàng ruộm rồi rắc lá chanh thái nhỏ là được một món ăn vừa lạ miệng vừa bổ dưỡng.
Đuông cọ được chế biến thành món đặc sản vừa lạ vừa ngon, có mặt ở trong cả các nhà hàng tại Phú Thọ
Từ thứ cây mọc dại, người dân ở Phú Thọ đã chế biến thành nhiều món ngon, khiến du khách đến đây đều bị mê hoặc.