Ngô là một trong những loại lương thực phổ biến và vô cùng quen thuộc với người dân Việt Nam ở cả 3 miền. Trước đây, khi đời sống còn khó khăn, ngô là món ăn cứu đói. Hồi đó, ngô được độn với cơm, hoặc ăn thay cơm.
Những năm gần đây, khi cuộc sống khấm khá, ngô được biến tấu thành nhiều món ăn vặt, ăn chơi lạ miệng như ngô nướng, ngô luộc hay ngô chiên. Không chỉ ngon miệng, ngô còn là nguồn cung cấp dồi dào các loại vitamin C, vitamin B1, vitamin B9 và các thành phần khác như chất đạm, chất béo, chất xơ, magie, kali rất tốt cho sức khỏe.
Ở Hà Giang, Lạng Sơn, Lào Cai, người vùng cao còn nâng tầm ngô lên thành đặc sản với cách chế biến độc đáo, kỳ công. Đó chính là món mèn mén. Nguyên liệu chính làm nên món ăn này là giống ngô tẻ.
Mèn mén là món ăn dân dã của người dân các tỉnh Tây Bắc. Tại các phiên chợ vùng cao, du khách có thể ghé để thưởng thức món ăn vừa lạ vừa quen này.
Theo đó, cứ sau mỗi mùa thu hoạch, bà con vùng cao đem phơi ngô trên hiên nhà hay gác bếp, chờ khi thật khô mới đem đi làm mèn mén. Nhưng để ra được thành phẩm phải trải qua nhiều công đoạn và mất nhiều thời gian.
Đầu tiên ngô được tách hạt sau đó nhặt bỏ hạt sâu, mốc, chỉ giữ lại những hạt tròn và mẩy nhất. Sau đó số ngô hạt này được mang đi xay. Ngô xay xong được đem sàng để bỏ mày và sạn, sau đó đổ ra nia để trộn cùng chút nước.
"Phải những người có kinh nghiệm mới biết đong lượng nước như thế nào cho vừa đủ vừa khéo, không bị khô quá hay ướt quá bởi nếu bột khô, khi hấp sẽ khó chín, còn bột ướt sẽ làm món ăn bị nhão, không ngon.
Đặc biệt, bột ngô phải đem hấp 2 lần. Thời gian hấp phụ thuộc vào nguyên liệu làm từ ngô non hay ngô già. Với ngô non sẽ hấp đến khi nước sôi, hơi bốc nhiều trên miệng chõ là được. Còn với ngô già, cần hấp lâu hơn chừng 10-12 phút", chị Ngát (ở Lạng Sơn) chia sẻ.
Chị Ngát cho biết sau khi ngô hấp xong sẽ đổ ra mẹt vò cho tơi, cho thêm nước vào rồi hấp lần 2. Mèn mén có thể ăn luôn hoặc hòa vào nước dùng để ăn cùng phở, mì hoặc kết hợp với một số nguyên liệu, biến tấu thành nhiều món có hương vị khác nhau.
Nguyên liệu chính để làm mèn mén là ngô tẻ, phải những người có kinh nghiệm mới làm được món này chuẩn vị, không bị khô quá hoặc ướt quá
Những người đã từng thưởng thức món ăn dân dã này nhận xét mèn mén có vị ngọt, bùi và dẻo thơm. Tại các phiên chợ vùng cao, du khách có thể ghé để thưởng thức món ăn vừa lạ vừa quen này.
"Mình đã từng được thưởng thức món mèn mén trong một lần du lịch tới Lào Cai. Mèn mén phải ăn chậm, nhai kỹ mới cảm nhận được vị bùi của bột ngô. Nhiều người nhận xét món này hơi khô nhưng cá nhân mình lại thích", bạn Hoa Nguyễn (ở Hà Nội) chia sẻ.
Gần đây, trên chợ mạng cũng có nhiều địa chỉ bán mèn mén với giá khoảng 30.000-40.000 đồng/kg. Vì lạ lẫm nên nhiều người tò mò mua về ăn thử.