Hạt đác là hạt của cây đác - một loại cây sống chủ yếu tại những vùng Nam Trung Bộ như Nha Trang (Khánh Hòa), Phú Yên.
Cây đác phải mất 10 năm mới bắt đầu có trái; từ khi ra hoa, kết quả đến khi thu hoạch phải mất thêm 3 năm. Tuy nhiên, sau khi thu hoạch quả, cây đác sẽ không ra trái nữa cho đến khi chết đi.
Quả đác có hình dáng giống như quả dừa nhưng bé hơn, quả kết thành từng buồng lớn, mỗi quả có 3-4 hạt. Hạt đác sau khi được tách vỏ sẽ có màu trắng đục, da trơn láng, ăn có cảm giác giòn sần sật, vị béo và bùi.
Loại hạt này ít chất béo và calo nhưng lại giàu khoáng, vitamin,… có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe.
Nếu trước đây quả đác rụng đầy rừng không ai thèm ngó ngàng, chỉ có người dân địa phương hái để ăn. Thì giờ đây, quả đác "lên đời" thành đặc sản ngon khó cưỡng, là món ăn mùa hè rất được các chị em ở thành phố ưa chuộng.
Theo đó, sau khi tách vỏ, hạt đác có thể làm thành các món chè hạt đác, sữa chua hạt đác, hạt đác rim chanh dây, trà sữa hạt đác...
Trên thị trường những ngày hè này, hạt đác được rao bán khắp nơi, từ chợ mạng, chợ chung cư đến các sàn thương mại điện tử. Ngoài hạt đác tươi còn có các loại rim sẵn với các mức giá khác nhau. Hạt đác tươi có giá 65.000-85.000 đồng/kg, hạt đác rim chanh dây 130.000 đồng/kg, hạt đác rim dâu 150.000 đồng/kg...
Được biết, từ tháng 4 đến tháng 8 là mùa đác rộ nhất. Sau tháng 8, hạt đác già nên cứng hơn. Để lấy được hạt bên trong mất nhiều công đoạn. Nhựa quả đác gây ngứa. Bởi vậy, muốn lấy được hạt đác ở bên trong sẽ phải châm củi đốt cháy đen vỏ ngoài rồi đợi nguội để tách lấy hạt.
"Giá hạt đác năm nay cao hơn năm ngoái. Giá thành của hạt đác tươi có giá 75.000 đồng/kg. Combo 2kg có giá 70.000 đồng. Hạt đác rim đắt hơn có giá từ 120.000 – 150.000 đồng/kg, tùy vị. Được ưa chuộng nhất là hạt đác rim vị dứa, chanh leo, vị dâu và lá nếp. Hạt đác rim các vị hoa quả được các tiểu thương đóng hộp sang trọng, đẹp mắt, giá lên tới 240.000 đồng/kg" – một tiểu thương cho hay.
Vị của hạt đác khá nhạt, ăn thường dễ ngán nên mọi người vẫn thường được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Theo đó, hạt đác thường được mọi người rim với đường và các loại hương vị trái cây để tạo thành món ăn vặt. Ngoài ra, hạt đác cũng có thể được chế biến thành các món giải khát ngon miệng như chè hạt đác, sữa chua hạt đác, hạt đác rim…