Quất hồng bì còn có tên gọi khác là quả hoàng bì, tên khoa học là Clausena lansium (Lour.), thuộc họ chanh cam. Chúng phân bố ở khu vực có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ở Việt Nam, quất hồng bì từng mọc hoang dại ở các tỉnh phía Bắc như Quảng Ninh, Hòa Bình, Ninh Bình.
Quả quất hồng bì hình cầu, màu vàng sẫm, lớp vỏ mỏng và có lông tơ. Bên trong quả có nhiều hạt, mỗi hạt là một ngăn, thịt ngọt thơm và chua nhẹ.
Khoảng tháng 7, tháng 8 hàng năm là thời điểm quất hồng bì vào mùa. Từ quả mọc dại ít ai ngó ngàng, đến mùa trái chín rụng đầy gốc, giờ đây chúng trở thành đặc sản được người thành phố ưa chuộng. Không chỉ để ăn như một loại hoa quả thông thường, quất hồng bì giờ đây còn được được làm thành các món như mứt, ô mai, ngâm đường thành siro. Nhiều người còn dùng quả quất hồng bì như một loại gia vị tạo vị chua cho một số món ăn như vịt om quất hồng bì, súp gà quất hồng bì, canh sườn quất hồng bì...
Quất hồng bì từng là quả mọc dại, bây giờ được người thành phố ưa chuộng
"Mình rất thích cái mùi thơm của quả quất hồng bì, ăn có vị chua thanh, tê tê đầu lưỡi đặc trưng. Ngày trước ở quê mình, cây quất hồng bì mọc ở bìa rừng, mình và nhóm bạn đi hái những quả chín nhất, mọng nhất rồi ăn ngay tại gốc. Có những cây trái ngọt lịm, thơm lừng, nhưng cũng có những cây quả chua. Bây giờ vì chúng mang lại giá trị kinh tế nên nhiều hộ dân trồng để bán", bạn Ngọc Hà (ở Hòa Bình) kể lại.
Mứt quất hồng bì có vị chua thanh hấp dẫn, còn có tác dụng giảm ho
Theo khảo sát, quả quất hồng bì được bán với giá từ 25.000-35.000 đồng/kg. Còn những chế phẩm từ quả này có giá đắt hơn nhiều, ví dụ mứt quất hồng bí có giá 180.000 đồng/kg, hồng bì ngâm đường phèn có giá 90.000 đồng/hộp... Khác với các loại mứt thông thường rất ngọt, mứt hồng bì có vị chua thanh và mùi thơm đặc trưng nên luôn đắt hàng, đặc biệt vào dịp Tết.
Không chỉ là một loại hoa quả ăn vặt, quất hồng bì còn có tác dụng chữa bệnh như:
Chống viêm
Theo các nghiên cứu gần đây, vỏ của quả quất hồng bì đã được chứng minh là có đặc tính chống viêm tuyệt vời. Đồng thời, vỏ và rễ khô của loài cây này có thể giúp điều trị cảm lạnh thông thường và một số chủng cúm. Do hàm lượng vitamin C cao, quất hồng bì cũng có đặc tính kháng khuẩn và tăng cường miễn dịch.
Quả hồng bì có thể sử dụng để làm thành nhiều bài thuốc chữa các bệnh thông thường
Giảm ho tiêu đờm
Quất hồng bì có thể hỗ trợ giải quyết tình trạng ho có nhiều đờm, đờm dính đặc. Cách dùng: Quả hồng bì tươi, nhai và nuốt vỏ, hoặc dùng hồng bì khô 30g sắc nước uống lúc đói.
Ngoài ra, bạn có thể ngâm sẵn để dùng dần, hoặc làm mứt hồng bì để ăn trong những ngày bị ho.
Giải khát
Quất hồng bì tốt cho người bị chứng họng khô, háo nước, ăn xong sẽ giúp sảng khoái và thoải mái. Người bị khô miệng, khô mắt, suy nghĩ quá mức, thiếu ngủ, người phải nói nhiều ăn quất hồng bì cũng rất tốt.
Giúp giảm đầy hơi, loại trừ chướng bụng
Ăn quất hồng bì có thể làm cho khí trong cơ thể vận hành thuận lợi hơn, vùng khí di chuyển rộng hơn, hạ khí xuống thấp, thoát nhanh ra ngoài nên sẽ loại bỏ được chứng đầy hơi, phù nề.
Nhuận tràng
Quất hồng bì còn có tác dụng làm bôi trơn đường ruột, kích thích đi ngoài nhanh chóng hơn.
Theo lương y Vũ Quốc Trung, đây là những bài thuốc chữa bệnh từ quất hồng bì:
Chữa cảm, hạ cơn sốt: Dùng lá quất hồng bì tươi đem rửa sạch, phơi khô và sắc lấy nước uống cho ra mồ hôi sẽ giúp giải cảm, hạ sốt nhanh chóng.
Chữa ho do ngoại cảm (ho gió): Quất hồng bì đem hấp với đường, mỗi ngày uống 4 – 6g sẽ có tác dụng chữa ho rất tốt.
Chữa sốt có kèm ho: Lấy 4 – 6g vỏ quất hồng bì và rễ quất hồng bì sắc lấy nước uống.
Trị gàu: Lấy 1 nắm lá quất hồng bì rửa sạch, nấu lấy nước gội đầu sẽ hết gàu và ngứa.
Trị viêm họng: Lấy quất hồng bì ngậm cùng vài hạt muối biển, mỗi ngày ngậm 3 - 4 lần sẽ giúp làm dịu cơn đau do viêm họng.
Nhuận tràng: Ăn quất hồng bì còn có tác dụng làm bôi trơn đường ruột, kích thích đi ngoài nhanh chóng hơn.
Trị ho gà: Lấy mỗi loại 50g gồm: Quất hồng bì đã bỏ hạt và phơi khô, vỏ rễ dâu (tang bạch bì), củ sả, hạnh nhân, kinh giới, ô mai, cát cánh, cam thảo, bạc hà củ bách bộ. Cho tất cả các nguyên liệu vào ấm sắc đặc cô lại và cho thêm đường uống tùy theo lứa tuổi và tình trạng bệnh nặng hay nhẹ trong vài ngày sẽ hết triệu chứng ho, long đờm.
Quất hồng bì ngâm siro có thể chữa ho
Theo lương y Vũ Quốc Trung, những bài thuốc trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Tuy quất hồng bì là loại quả lành tính nhưng trước khi dùng nên hỏi thêm ý kiến từ chuyên gia để đảm bảo không mang lại ảnh hưởng xấu lên cơ thể.