Ở Tây Ninh có mội thứ quả dân dã gắn với cuộc sống của người dân nơi đây là quả chùm ruột. Chùm ruột còn có tên gọi khác là tầm ruột, chùm duột, tên khoa học là Phyllanthus acidus (L), cây thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae). Dù chúng có vị chua và chát nhưng có thể chế biến thành nhiều món ăn vặt được người thành phố ưa chuộng. Hơn nữa, quả chùm ruột còn chứa nhiều vitamin tốt cho sức khỏe.
Cây chùm ruột vốn là cây mọc hoang dại ở ven các ao, kênh rạch, hoặc được người dân trồng làm hàng rào, trồng trước nhà để làm đẹp cảnh quan và lấy bóng mát. Cây ra hoa từ tháng 12 và quả bắt đầu chín rộ từ tháng 6 đến tháng 8 hàng năm. Thời điểm này những chùm quả chín vàng lúc lỉu lấn át cả những chiếc lá xanh vô cùng đẹp mắt.
Quả chùm ruột dạng nang 4 mảnh khi chín có màu vàng nhạt, đường kính khoảng 5mm, cuống quả dài khoảng 7mm. Hạt chùm ruột cứng, to, nằm ở trung tâm của quả. Mỗi một quả chỉ có một hạt.
"Lúc xanh quả vừa chua vừa chát, khi chín sẽ đổi sang màu vàng và có xen lẫn vị ngọt. Cứ mỗi buổi trưa, đám con trẻ con ở quê lại vắt vẻo trên cây, chọn những quả chín và mọng nước nhất để chấm muối ớt, hoặc dầm đường, dầm nước mắm.
Bây giờ thứ quả dại này trở thành món ăn vặt được yêu thích, bán khắp nơi, từ cổng trường đến chợ mạng hay trên sàn thương mại điện tử", bạn Chanh (ở huyện Tân Châu, Tây Ninh) chia sẻ.
Trên chợ mạng, ngoài chùm ruột tươi, các món từ quả chùm ruột như chùm ruột chanh muối, xóc muối đường, mứt chùm ruột,... được nhiều địa chỉ rao bán với giá từ 120.000 đồng/kg. Với màu sắc bắt mắt và vị chua ngọt hấp dẫn, chùm ruột trở thành đặc sản được nhiều chị em thành phố săn lùng.
Bạn Chanh nói thêm: "Đến mùa, quả chùm ruột nhiều vô kể, nên người dân địa phương thường làm thành món mứt chùm ruột hoặc ngâm đường thành siro để bảo quản được lâu. Đặc biệt vào dịp Tết, mứt chùm ruột bán rất đắt hàng".
Ở quê, quả chùm ruột còn dùng để nấu canh chua, hoặc chấm với kho quẹt. Theo đó, thay vì dùng sấu, me, các bà các mẹ ở Tây Ninh dùng quả chùm ruột để tạo vị chua.
Không chỉ là món ăn vặt lạ miệng, nhiều nghiên cứu cho thấy quả chùm ruột có chứa nhiều vitamin tốt cho sức khỏe. Theo đó, quả này có chứa 89 - 91% nước; 5,89 - 7,20% gluxit; 0,73 - 0,90% protit; 0,61 - 0,76% liptit. Độ chua của quả chùm ruột do có chứa axid axetic chừng 1,7%. Nước ép quả chùm ruột được dùng để giải nhiệt vì chứa đến 40mg vitamin C, nhiều chất xơ...
Một số tác dụng với sức khỏe mà quả chùm ruột mang lại:
Điều trị táo bón
Theo HealthBenefitsTimes, quả chùm ruột rất có lợi trong việc điều trị táo bón. Theo đó, trong quả chùm ruột có chứa nhiều vitamin C giúp tiêu hóa tốt và khắc phục tình trạng táo bón. Bên cạnh đó, chùm ruột cũng kích thích dịch vị, thúc đẩy quá trình tiêu hóa.
Duy trì làn da khỏe mạnh
Hàm lượng vitamin C dồi dào trong quả chùm ruột sẽ giúp làn da mịn màng. Uống nước ép chùm ruột thường xuyên giúp ngăn ngừa lão hóa và làm sáng da, bổ sung chất dinh dưỡng cho cơ thể mà còn có đặc tính chống viêm, kháng khuẩn.
Giúp xương chắc khỏe
Quả chùm ruột có nhiều vitamin có lợi cho sức khỏe
Canxi và sắt chứa trong quả chùm ruột có khả năng nuôi dưỡng hệ xương chắc khỏe và không bị xốp, từ đó ngăn ngừa tình trạng loãng xương.
Hỗ trợ điều trị bệnh về gan
Quả chùm ruột có vị chua ngọt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, bổ gan, bổ máu. Trái chùm ruột giúp cải thiện chức năng gan, hỗ trợ trong điều trị bệnh xơ gan rất hiệu quả.
Ngoài quả, một số bộ phận khác của cây chùm ruột cũng được sử dụng như một bài thuốc nhưng khi sử dụng phải hết sức chú ý bởi phần vỏ cây và rễ chứa nhiều độc tố nên tuyệt đối không được uống, hay tiếp xúc bằng đường miệng. Ngoài ra, những người mắc bệnh gút và sỏi thận không nên ăn chùm ruột, vì trái chứa nhiều axit oxalic.