Quả núc nác còn có tên gọi khác là quả quao, lịn ấng ca hay mák ấng ca. Đây là một loại quả dại có nhiều ở núi rừng Tây Bắc và Tây Nguyên.
Không chỉ quả mà hoa núc nác, ngọn núc nác đều có thể làm thành những món ngon. Trước đây, núc nác được bà con dân tộc hái về để làm các món dân giã, lại thơm ngon, lạ miệng.
Theo đó, bà con lên rừng lấy quả núc nác về đem đốt lên trên than củi, cho hơi cháy phồng đều phần ngoài, sau đó dùng dao gọt hết phần cháy xém, rửa sạch sẽ, rồi đem thái ngang quả thành từng miếng nhỏ bằng ngón tay. Núc nác được ăn kèm với các loại lá chát, lá lốt, lá gừng chấm chẩm chéo. Món ăn này vừa có vị hơi đăng đắng của quả núc nác, hoà cùng vị ngọt chát của lá gém, nồng cay của vị chẳm chéo. Nếu ai đã từng một lần thưởng thức chắc chắn sẽ không thể quên.
Vào mỗi mùa mưa, khi cây núc nác ra hoa đậu quả
Mấy năm gần đây, quả núc nác trở thành đặc sản của các nhà hàng, khách sạn, được nhiều thương lái săn lùng mang đi khắp nơi.
"Ngon nhất vẫn là món gỏi núc nác, đầu tiên là nướng quả núc nác trên bếp lửa, cho cháy đen vỏ bề ngoài, sau đó dùng dao cạo sạch vỏ bị cháy rồi rửa sạch, để ráo và cắt lát mỏng, thêm cá khô rang vàng, cá nướng hoặc thịt ba chỉ, vắt thêm chanh, lạc rang giã nhỏ, rau thơm, tía tô, trộn đều và để khoảng 5 phút là ăn được”, một người dân ở Tây Bắc chia sẻ.
Quả núc nác dài gần cả mét
Lưu ý khi làm nộm quả núc nác thì nên nướng quả trên bếp củi trước cho chín chứ không nên mang quả đi luộc vì nướng có vị thơm hơn và bớt đắng hơn là luộc. Ngoài ra, bây giờ các nhà hàng còn nộm núc nác với tai lợn, bì lợn để món ăn thêm phần hấp dẫn.
Vào mùa núc nác, thường từ tháng 7 đến tháng 9 dương lịch, trên thị trường có nhiều người ra bán thứ quả lạ này. Mỗi kg núc nác có giá từ 40.000-70.000 đồng. Vì lạ lẫm nên nhiều người mua về để ăn thử.
Món nộm núc nác trở thành món ăn lạ có mặt trong các nhà hàng, khách sạn, thành đặc sản nhiều người ở thành phố ưa chuộng
Hiện nay, trái núc nác được nhiều người biết đến hơn và có giá trị về kinh tế hơn, không như trước đây, chúng chỉ mọc ở rừng, bà con hái về làm các món ăn dân dã. Những năm gần đây, bà con người Thái, người Mường còn tìm cây núc nác mang về trồng tại các khu đất vườn gần nhà để có quả ăn, vì cây dễ trồng, có khả năng chịu hạn, chịu nóng tốt. Ngoài để phục vụ bữa ăn gia đình, người dân còn đem bán, vì thế vào mùa núc nác, nhiều gia đình đã có nguồn thu từ loại quả này.