Với người dân thành phố, nghe tên khẩu hang vô cùng lạ lẫm. Nhưng ở Bắc Hà (Lào Cai), đây là món ăn độc đáo từ lâu đã gắn bó với người dân nơi đây.
Theo tìm hiểu, khẩu hang còn có tên gọi khác là khẩu rang, có hương thơm rất đặc biệt. Ở Bắc Hà có loại nếp hạt to tròn, trắng trong. Khi bông lúa nếp chín được 2/3 thì cắt về tuốt, đồ chín và phơi dưới nắng nhẹ để hạt gạo khi xay xát không bị gãy và có màu sắc đẹp, giữ được độ thơm ngon. Nếu phơi dưới trời nắng to, nhiệt độ cao sẽ làm cho gạo bị gãy nát, màu trắng không đều, khi nấu chín sẽ không còn mùi thơm đặc trưng.
Khẩu hang là đặc sản độc đáo của người Bắc Hà (Lào Cai)
Chị Ánh (quê ở Bắc Hà) cho biết khẩu hang có thể dùng để nấu cháo, hoặc đồ xôi nhưng cách nấu khó hơn so với gạo nếp thông thường. "Gạo khẩu hang được ngâm với nước lạnh khoảng 30 phút trước khi nấu, nhưng lưu ý chỉ để nước xâm xấp mặt gạo, không cho quá nhiều sẽ làm cho cơm bị nhão và nhạt. Sau đó cho gạo vào đồ cách thủy. Lúc nước bắt đầu sôi và bốc hơi thì cho bé lửa lại để hạt gạo chín từ từ mới giữ được độ thơm ngon", chị Ánh chia sẻ.
Theo chị Ánh, trước đây người dân Bắc Hà dùng khẩu hang để cúng trong lễ cơm mới. Ngày nay, khi du lịch Tây Bắc phát triển, khẩu hang thành món ăn trở thành đặc sản nổi tiếng hấp dẫn du khách.
Khẩu hang đồ xôi có mùi thơm như mùi cốm, ăn không bị ngấy
Vài năm gần đây, trên chợ mạng có nhiều địa chỉ rao bán khẩu hang của người Bắc Hà. Vì tò mò nên người thành phố đặt mua về thưởng thức.
Chị Nga (người bán đặc sản Tây Bắc trên chợ mạng) chia sẻ: "Khẩu hang có quanh năm, khi đồ lên có vị dẻo thơm, thanh mát nên người thành phố ưa chuộng. Giá dao động từ 70.000-100.000 đồng/kg tùy thời điểm. Khi đồ phải đúng cách mới giữ được mùi thơm dịu mát của cốm, vị béo ngậy, vị ngọt đậm đà của gạo non do còn nguyên lớp vỏ lụa và phôi mầm. Ngoài đồ xôi, khẩu hang có thể dùng để nấu cháo, nấu chè cũng rất thơm ngon, bổ dưỡng”.
Chị Nga cho hay, do gạo khẩu hang được đồ từ thóc bánh tẻ nên thời gian bảo quản không được lâu như gạo nếp già bình thường. Gạo khẩu hang chỉ bảo quản ở nhiệt độ thường từ 10 ngày đến nửa tháng. Hiện nay, loại gạo này được đóng gói khá cẩn thận trong túi, mọi người có thể được một tháng.
Khẩu hang giờ đây thành đặc sản lạ ở thành phố, người dân mua về để thưởng thức
"Muốn ngon nhất thì nên ăn gạo khẩu hang trong thời gian sớm nhất, ngay khi xát gạo xong. Bởi lúc gạo mới xát, mùi vị và độ đậm đà còn lưu giữ được nhiều hơn. Càng để lâu độ ngon của khẩu hang sẽ bị giảm", chị Nga nói thêm.
Từng biết đến khẩu hang khi có chị đồng nghiệp giới thiệu, Lan Anh (ở Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết: "Quả thực xôi nếp non khẩu hang có hương thơm rất đặc biệt, đồ xôi lên hương hoa lúa như còn phảng phất. Năm nào đến mùa mình cũng tìm mua về đồ xôi cho cả nhà ăn sáng".