Thận là cơ quan quan trọng trong hệ tiết niệu, đóng vai trò là bộ lọc máu tự nhiên của cơ thể, giúp loại bỏ ure và các khoáng chất dư thừa ra khỏi máu theo niệu quản đến bàng quang để thải ra ngoài. Khi một lượng lớn các khoáng chất này tích tụ trong thận tạo thành những khối rắn dạng tinh thể được gọi là sỏi thận. Sỏi thận là một tình trạng phổ biến, làm tăng nguy cơ phát triển bệnh thận mạn tính.
Nguyên nhân khiến một người bị sỏi thận thường do uống ít nước, ăn nhiều muối, ít vận động, thừa cân béo phì, mắc các bệnh như tiểu đường, cao huyết áp, nhiễm trùng đường tiết niệu, cường giáp…
Các bác sĩ khuyến cáo, sỏi thận có thể tự biến mất, nhưng nó cũng có thể gây ra các biến chứng như suy giảm chức năng thận, thủng niệu quản, nhiễm trùng thận và máu, cũng như dễ dẫn đến suy thận…
Cây cúc tần còn gọi là cây từ bi.
Phương pháp điều trị sỏi thận hiện nay ngoài uống thuốc còn cần phải điều chỉnh thói quen ăn uống lành mạnh, thường xuyên vận động. Trong Đông y, có nhiều bài thuốc từ các loại cây thuốc khác nhau, nấu nước uống có thể phòng và trị được sỏi thận. Một trong những cây thuốc được đông y sử dụng để trị sỏi thận là cây cúc tần (còn gọi là cây từ bi).
Cúc tần xưa là cây mọc dại, nay nấu với cá trắm thành món đặc sản
Theo Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, cúc tần là một vị thuốc nam quý, có tính mát và vị đắng, thường được dùng để chữa chứng nhức đầu cảm sốt, bí tiểu, đau nhức xương khớp và sỏi thận… Cúc tần có nguồn gốc từ Ấn Độ và Malaysia. Cây mọc chủ yếu ở các sườn núi hoặc ven đồi ở hầu hết các tỉnh nước ta và mọc nhiều nhất ở các tỉnh như Thanh Hóa, Nghệ An và Ninh Bình. Bên cạnh đó, cây cũng được người dân trồng làm hàng rào.
Theo Đông y, cúc tần có tính mát, vị đắng tác dụng vào 2 kinh thận và phế. Trong dân gian thường dùng cúc tần để làm các bài thuốc chữa sốt, tăng cường hệ tiêu hóa, điều trị thấp khớp và đau nhức xương khớp, cải thiện chứng bí tiểu, cũng như giúp giảm căng thẳng.
Cây cúc tần hiện được nhiều người sử dụng làm rau ăn - Ảnh: Diệu Thuần.
Trong Y học hiện đại, cây cúc tần rất giàu tinh dầu, chứa các thành phần hóa học như lipit, canxi, vitamin C, xenluloza, protit, caroten và sắt. Bộ phận của cây dùng được là lá và cành non. Nếu như trước đây, cúc tần chỉ trồng để làm hàng rào thì hiện nay nó là cây rau được nhiều người dùng nấu canh với cá, thịt, xào với trứng hay làm rau trộn ăn. Trong đó, cúc tần kho với cá trắm từ xa xưa đã thành món ngon gây thương nhớ của một số tỉnh phía Bắc, nhất là ở Gia Lâm (Hà Nội).
Mới đây, chị Mỹ Hoa đã chia sẻ hình ảnh món rau cúc tần nấu canh với cá lóc vào nhóm trồng rau sạch tại nhà. Chị cho biết, có thói quen ăn rau cúc tần từ lâu, vì nó không chỉ có lợi cho thận mà còn tốt cho dạ dày.
Cúc tần nấu nước uống có thể trị được sỏi thận
Theo TS.BS Nguyễn Thị Vân Anh, Viện Y học cổ truyền Việt Nam, cúc tần là vị thuốc dân gian quen thuộc, được sử dụng rộng rãi trong các bài thuốc chữa bệnh, nhất là vấn đề liên quan đến thận. Điều đặc biệt, thành phần triterpenoid, cùng với nhiều tinh dầu axit palmitic, limonen, axit myristic trong cúc tần có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh sỏi thận.
Món cá trắm kho cúc tần được nhiều người thích ăn.
Để ngừa và trị bệnh sỏi thận, bạn có thể sử dụng 40g lá cây cúc tần đã phơi khô hoặc nếu không có thể dùng 100g lá tươi rửa sạch, nấu thành nước uống mỗi ngày nhằm giúp chữa chứng bí tiểu, tăng cường chức năng thận.
Ngoài ra, cúc tần cũng có thể kết hợp các dược liệu khác như đinh lăng, cây thạch xương bồ, cây rau ngổ, cây kim tiền thảo… phơi khô hoặc dùng tươi nấu nước uống không chỉ tốt cho thận, mà còn tốt cho xương khớp, gan và tăng cường sức đề kháng.
Bác sĩ Vân Anh lưu ý, nếu sử cúc tần chữa bệnh cần phải có sự tham khảo ý kiến của bác sĩ. Ngoài ra, với sỏi thận, bạn cần nên kết hợp thăm khám, kiểm tra sỏi định kỳ để theo dõi mức độ mài mòn của sỏi. Trường hợp kích thước của chúng lớn hơn, bác sĩ sẽ cân nhắc lựa chọn hướng giải quyết phù hợp.