Mùa nước nổi miền Tây từ tháng 7 đến tháng 11 âm lịch hàng năm mang theo nhiều sản vật, cũng là mùa phát triển của nhiều loại cây cỏ dại nhưng có thể làm thành món đặc sản vừa ngon vừa lạ miệng. Trong số đó phải kể tới cây rau dừa nước.
Rau dừa nước còn có các tên gọi khác như du long thái, thủy long, rau dừa trâu, rau mương bò..., tên khoa học là Jussiaea repens oenotheracene. Cây dại này có thể mọc ở trên cạn hoặc ở nơi ngập nước.
Về hình dáng bên ngoài, đây là cây thân thảo có nhiều nhánh nhỏ. Thân hình trụ, mềm yếu, có nhiều đốt. Lá hình trứng dài, mọc so le, gốc thân đầu tù, hai mặt nhẵn.
Cây rau dừa nước mọc dại ở ao hồ, đồng ruộng, phát triển mạnh vào mùa mưa
Ở Việt Nam, rau dừa nước xuất hiện ở cả 3 miền nhưng nhiều nhất là ở miền Tây. Người dân miền Tây cho biết ở những chỗ đầy nước hoặc ở ao hồ, đồng ruộng là nơi cây dừa nước sinh sống. Chúng có các phao nhỏ trên thân để nổi trên mặt nước. Vào những ngày trời mưa là thời điểm rau dừa nước phát triển mạnh nhất.
"Trước đây cây dừa nước mọc tua tủa, người dân còn nhổ bỏ như một loại cỏ dại hoặc hái về cho lợn gà ăn vì chúng chen vào cây lúa. Một số ít mang về làm thành các món ăn dân dã, như một loại rau "cứu đói" trong những ngày còn nghèo khó.
Những năm gần đây, rau dừa nước bỗng thành đặc sản nổi tiếng ở thành phố. Có thể làm các món luộc, xào, hoặc nhúng lẩu. Mình nhớ nhất là rau dừa nước chấm với mắm kho, hương vị giòn thơm của rau dừa hòa quyện với mùi vị đậm đà của mắm kho khiến ai ăn thử cũng bị nghiện. Khi mới ăn, nhiều người nhận xét chúng có vị hơi nồng và cảm giác hơi ngứa cổ, nhưng nếu ăn quen sẽ thấy đây là một loại rau có hương vị độc đáo và thanh mát", chị Thành (ở An Giang) chia sẻ.
Chị Thành nói thêm, người dân ở địa phương sẽ phân biệt được rau dừa nước cơm và rau dừa nước trâu. Cả 2 loại rau này đều ăn được, nhưng rau dừa nước cơm được sử dụng phổ biến hơn, còn rau dừa nước trâu có vị hơi nhẩn đắng.
Rau dừa nước được làm thành nhiều món ngon trong nhà hàng
Vào mùa nước nổi, bà con miền Tây lại ra đồng hái rau dừa nước về bán. Vì chúng mang lại kinh tế nên nhiều gia đình còn mở rộng mô hình trồng.
Theo khảo sát, ở các chợ tại địa phương, rau dừa nước có giá rẻ. Nhưng trên các sàn thương thương mại điện tử, hay các cửa hàng rau sạch, rau dừa nước được bán với giá lên tới 80.000 đồng/kg. So với các loại rau thông thường, rau dừa nước có giá đắt hơn nhưng vì ngon và sạch, đảm bảo không phun hóa chất nên rất được ưa chuộng.
Tại các nhà hàng, quán ăn ở miền Tây, rau dừa nước được sử dụng để chế biến thành nhiều món ngon. Theo đó, rau này có thể ăn sống, luộc chấm mắm cá kho, làm gỏi, nhúng lẩu, đem xào hoặc kết hợp trong các món bún riêu, bún mắm...
Không chỉ ngon, rau dừa nước còn tốt cho sức khỏe. Theo y học cổ truyền, rau dừa nước vị ngọt nhạt, tính hàn có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu thũng.