Theo chương trình phiên họp chất vấn và trả lời chất vấn trực tiếp trước Quốc hội vào sáng 4/6, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể là người đầu tiên ngồi “ghế nóng”.
Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể trả lời về các giải pháp hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông và bảo đảm trật tự an toàn giao thông trong cả nước, nhất là tại các thành phố lớn. Giải pháp xử lý những vấn đề tồn tại đối với các dự án giao thông đầu tư theo hình thức xây dựng-kinh doanh-chuyển giao (BOT).
Trước phiên chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể đã có báo cáo về các vấn đề liên quan đến nhóm nội dung chất vấn thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Giao thông vận tải tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIV.
 |
| Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể. |
17 trạm BOT có những bất cập về vị trí
Báo cáo về về các dự án BOT do Bộ Giao thông vận tải quản lý cho thấy, đến nay, Bộ GTVT đã huy động được 70 dự án đầu tư theo hình thức BOT với tổng mức đầu tư khoảng 209.347 tỷ đồng, trong đó lĩnh vực đường bộ 68 dự án với tổng mức đầu tư 207.987 tỷ đồng. Đã hoàn thành đưa vào vận hành khai thác 58 dự án với tổng mức đầu tư là 166.154 tỷ đồng và đang triển khai đầu tư 12 dự án với tổng mức đầu tư là 43.193 tỷ đồng.
Báo cáo nêu rõ các tồn tại, bất cập BOT tập trung vào một số nhóm vấn đề như việc đầu tư các dự án này hạn chế sự lựa chọn của người sử dụng; Việc kiểm soát chi phí đầu tư chưa chặt chẽ, còn tồn tại, sai sót trong quá trình thẩm định, phê duyệt tổng mức đầu tư, dự toán xây dựng công trình; Hầu hết các dự án đều áp dụng hình thức chỉ định thầu Nhà đầu tư; Chưa có giải pháp quản lý hiệu quả về doanh thu thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ dẫn đến dư luận còn nghi ngờ về tính minh bạch trong việc quản lý doanh thu; Chính sách phí (nay là giá dịch vụ sử dụng đường bộ) còn bất cập, còn có nhiều cách hiểu khác nhau…
Đáng chú ý, Bộ GTVT cho biết, hiện còn 17 trạm BOT có những bất cập về vị trí đặt trạm cần có giải pháp xử lý.
Trong đó, 3 trạm nằm ngoài phạm vi dự án (trạm Cầu Rác, Hà Tĩnh; trạm Tào Xuyên, Thanh Hoá; trạm Bắc Thăng Long - Nội Bài, Hà Nội). Bộ GTVT cho biết, các trạm này tận dụng lại các trạm thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn ngân sách nhà nước chuyển sang thu giá hoàn vốn các dự án BOT. Nếu đầu tư mới sẽ phát sinh thêm khoảng từ 30-50 tỷ đồng. Đối chiếu với quy định pháp luật tại thời điểm quyết định đầu tư, việc sử dụng các trạm này là phù hợp.
Bộ GTVT kiến nghị tiếp tục cho thu giá tại vị trí hiện nay đối với trạm Tào Xuyên thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn Dự án tuyến tránh thành phố Thanh Hoá. Bộ GTVT lý giải, việc di chuyển trạm vào tuyến tránh không khả thi về phương án tài chính. Nếu di chuyển vào tuyến tránh Nhà nước phải bố trí khoảng 1.489 tỷ đồng hỗ trợ trong vòng 12 năm theo phương án tài chính của dự án.
 |
| Trạm BOT Cai Lậy hiện đang dừng tạm thu phí. |
Bộ GTVT cho biết, trạm BOT Cai Lậy một trong số 17 trạm có bất cập về vị trí đặt trạm cần phải xử lý và là 1 trong 6 trạm đặt trên tuyến chính hoàn vốn cho dự án đầu tư nâng cấp tuyến chính và xây dựng tuyến tránh.
“Trạm BOT Cai Lậy hiện đang dừng tạm thu. Bộ GTVT đang tập trung nghiên cứu 2 phương án xử lý bất cập tại trạm này. Phương án 1 giữ nguyên vị trí trạm như hiện nay, thực hiện giảm giá chung cho tất cả các phương tiện và mở rộng tối đa phạm vi giảm giá cho người dân quanh trạm. Phương án 2: Xây dựng thêm 01 trạm ở trên tuyến tránh, thu trên cả 2 trạm, phương tiện đi trên tuyến nào, doanh thu sẽ hoàn vốn cho tuyến đó”, báo cáo cho biết.
Nếu bỏ 3 trạm trên QL, nhà nước bù thiếu hụt lên đến 21.000 tỷ đồng
Bộ GTVT cho biết, hiện có 6 trạm thu trên cả tuyến quốc lộ và cao tốc khi đầu tư xây dựng tuyến đường cao tốc và cải tạo quốc lộ song hành thuộc 4 dự án: Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Thái Nguyên - Chợ Mới và nâng cấp cải tạo Quốc lộ 3; Quốc lộ 6, cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và cao tốc Hà Nội - Hải Phòng.
Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Thái Nguyên - Chợ Mới và nâng cấp cải tạo Quốc lộ 3 (01 trạm trên Quốc lộ 3 và 01 trạm trên tuyến cao tốc): để có giải pháp xử lý phù hợp, trước mắt Bộ GTVT cho phép Nhà đầu tư thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ trên tuyến cao tốc. Trên cơ sở số liệu doanh thu thực tế trong 3 tháng, Bộ sẽ tính toán các phương án xử lý, thống nhất với UBND tỉnh Thái Nguyên để báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Đối với 03 dự án còn lại (Quốc lộ 6, cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và cao tốc Hà Nội - Hải Phòng) theo tính toán, nếu bỏ trạm trên các tuyến quốc lộ, phương án tài chính các dự án sẽ không khả thi, nhà nước phải bố trí ngân sách để bù phần thiếu hụt lên đến khoảng 21.000 tỷ đồng. Chỉ riêng Quốc lộ 5 khoảng 16.000 tỷ đồng. Trong điều kiện ngân sách nhà nước khó khăn như hiện nay, phương án này không khả thi, kiến nghị tiếp tục thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ tại các trạm này.
Bộ GTVT đã có các chính sách miễn, giảm giá đối với người dân quanh trạm và ưu tiên giảm giá chung cho các phương tiện nếu phương án tài chính của các dự án còn khả thi.
Có 2 trạm La Sơn - Tuý Loan và trạm Nam Hải Vân thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn cho Dự án hầm Đèo Cả.
Trạm La Sơn - Tuý Loan đặt trên tuyến cao tốc La Sơn - Tuý Loan (đầu tư theo hình thức BT): đối chiếu với quy định hiện hành, việc đầu tư một nơi, thu giá một nơi và thu giá trên tuyến đường đầu tư theo hình thức BT là không phù hợp. Đối với trạm này, Bộ GTVT đang phối hợp với Nhà đầu tư tính toán lại hiệu quả tài chính của Dự án. Trên cơ sở phương án tài chính của Dự án, Bộ sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ theo hướng không lập trạm La Sơn - Tuý Loan, nhà nước bố trí nguồn vốn để hỗ trợ nếu cần.
Đối với Trạm Nam Hải Vân: Bộ GTVT đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đã có quyết định gộp trạm Nam Hải Vân thu chung với trạm Bắc Hải Vân để thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn cho 02 dự án hầm Đèo Cả và Dự án hầm Phú Gia - Phước Tượng do cự ly quá gần.