6h20 ngày 29/10/2018, chiếc Boeing 737 MAX 8 của hãng hàng không Lion Air mang số hiệu JT610 cất cánh từ sân bay quốc tế Jakarta, thủ đô Indonesia. Theo lịch trình dự kiến, máy bay sẽ đáp xuống Pangkal Pinang, thành phố lớn nhất đảo Bangka, sau khoảng một giờ bay.
Đến 6h33, máy bay mất liên lạc, sau đó được xác định đã lao xuống biển Java. Toàn bộ 189 người trên chuyến bay, bao gồm 181 hành khách và 8 thành viên phi hành đoàn, đã thiệt mạng.
4 tháng, 2 tai nạn, 346 người thiệt mạng
Một trong những điểm đáng lưu ý nhất trong vụ tai nạn là việc chiếc 737 MAX 8 này của Lion Air vừa được đưa vào sử dụng từ ngày 15/8/2018 và mới hoạt động tổng cộng 800 giờ. Nói cách khác, phi cơ gần như còn mới tinh.
Song bất ngờ hơn, thông tin được tiết lộ sau đó cho thấy máy bay đã gặp sự cố kỹ thuật vào chuyến bay ngày 28/10, chỉ một ngày trước khi máy bay lao xuống biển Java.
 |
| Các bộ phận của máy bay Boeing 737 MAX 8 trong vụ tai nạn Lion Air được trục vớt. Ảnh: Reuters. |
Đến ngày 10/3, tức là chỉ hơn 4 tháng sau ngày diễn ra thảm họa hàng không ở Indonesia, lại một chiếc 737 MAX 8 gặp tai nạn thảm khốc. Tai nạn lần này xảy ra ở Ethiopia, nhưng có cùng kịch bản với máy bay của Lion Air.
Chuyến bay mang số hiệu ET 302 của hãng hàng không Ethiopian Airlines chở 157 hành khách và phi hành đoàn đã lao xuống đất chỉ 6 phút sau khi cất cánh từ sân bay ở thủ đô Addis Ababa.
Ban đầu, thông báo của hãng hàng không Ethiopian Airlines cho biết chiếc máy bay gặp nạn là một chiếc 737-800MAX, có số hiệu ET-AVJ. Tuy nhiên không có dòng máy bay nào của Boeing có tên như vậy, và các trang web theo dõi hàng không ngay lập tức xác định đây chính là một chiếc 737 MAX 8.
Theo thông tin từ website chuyên theo dõi các chuyến bay thương mại Flightradar24 có trụ sở tại Thụy Điển, máy bay của Ethiopian Airlines đã có "tốc độ theo phương thẳng đứng không ổn định" trước khi đâm xuống đất.
Một điều tương tự có vẻ như cũng đã xảy ra với chiếc 737 MAX 8 của Lion Air. Theo Bloomberg, dữ liệu do FlightRadar24 cung cấp cho thấy chiếc 737 MAX 8 đã lao thẳng đầu xuống biển Java và mũi của máy bay đạt góc 45 độ so với mặt đất ngay trước khi va chạm xảy ra. Đây là góc lớn bất thường so với một máy bay thương mại.
"Máy bay mới toanh"
Trong một thông báo được đưa ra vài giờ sau vụ tai nạn máy bay ở Ethiopia, hãng Boeing bày tỏ sự "đau buồn sâu sắc" và nói sẽ cung cấp hỗ trợ kỹ thuật để tìm ra nguyên nhân khiến máy bay rơi.
"Boeing đau buồn sâu sắc khi biết tin về sự ra đi của những hành khách và phi hành đoàn trên chuyến bay 303 của Ethiopian Airlines, một chiếc 737 MAX 8", công ty nói.
"Chúng tôi gửi lời chia sẻ chân thành đến gia đình và người thân của các hành khách và phi hành đoàn trên chuyến bay, sẵn sàng hỗ trợ đội ngũ của Ethiopian Airlines".
Boeing cho biết một đội kỹ thuật của hãng đã sẵn sàng lên đường đến Ethiopia theo đề nghị và chỉ đạo của Cơ quan An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ.
Sau vụ tai nạn, kênh truyền hình Al Jazeera đã có cuộc phỏng vấn với chuyên gia phân tích hàng không Alex Macheras từ Malaga, Tây Ban Nha. Anh Macheras cho biết những chiếc 737 MAX là phiên bản mới nhất của dòng Boeing 737.
"Những chiếc MAX đang được sử dụng trên khắp thế giới. Các hãng hàng không như Ethiopian Airlines đang sử dụng loại máy bay này vì nó là chiếc Boeing bay chặng ngắn mới nhất, tiết kiệm nhiên liệu nhất trên thị thường", anh nói.
Cũng giống như trường hợp của Lion Air, chiếc 737 MAX 8 của Ethiopian Airlines mới được bàn giao cho hãng này 4 tháng trước.
"Chiếc máy bay gặp nạn hôm nay mới được sử dụng ít hơn 4 tháng. Nó được mang tới Ethiopia vào giữa tháng 11/2018. Khi đó nó bay từ Mỹ, dừng chân để tiếp nhiên liệu ở Ireland, và bay thẳng tới Addis Ababa, nơi đặt trụ sở của Ethiopian Airlines", anh Macheras cho biết.
Chuyên gia này cho rằng một chiếc máy bay mới đôi khi sẽ có những vấn đề lộ ra sau một thời gian sử dụng. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là chúng không an toàn hoặc có nguy cơ gặp tai nạn cao hơn.
"Có một số khuyến cáo nhất định cho nhiều dòng máy bay mới, và điều đó là hoàn toàn bình thường khi chúng được đưa vào sử dụng", anh nhận định.
737 MAX là câu trả lời của Boeing cho dòng máy bay A320neo của Airbus. Cả hai dòng sản phẩm này đều có những tinh chỉnh để giúp chúng tiết kiệm nhiên liệu hơn.
"Nó là một máy bay rất an toàn, nhưng tất nhiên tai nạn này sẽ tạo ra những lời bàn tán trong ngành", anh Macheras nhận xét.
 |
| 737 MAX 8 là một trong những chiếc máy bay mới nhất của Boeing, được nhiều hãng hàng không, đặc biệt là các hãng giá rẻ, sử dụng cho những đường bay ngắn. Ảnh: Wikimedia. |
Mặc dù là một trong những chiếc máy bay bán chạy nhất thế giới, tại Việt Nam, 737 MAX thua toàn diện về mặt doanh số và hiện diện trước đối thủ trực tiếp là các máy bay dòng A320 của Airbus, đặc biệt là mẫu A320neo và A321neo.
Hiện cả ba hãng hàng không lớn của Việt Nam là Vietnam Airlines, Vietjet Air và Jetstar Pacific đều không khai thác dòng máy bay 737 MAX. Tuy nhiên, trong chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Donald Trump để tham dự hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều tại Hà Nội, Boeing đã ký hợp đồng chính thức với Vietjet Air về việc hãng hàng không Việt Nam mua 100 máy bay của nhà sản xuất Mỹ.
Hợp đồng của Vietjet Air bao gồm 100 máy bay Boeing 737 MAX với tổng trị giá niêm yết 12,7 tỷ USD. Trong đó, 80 chiếc sẽ là 737 MAX 10, phiên bản lớn nhất của dòng Boeing 737 và 20 chiếc là máy bay 737 MAX 8 chuẩn.