Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vừa có công bố về việc hủy tư cách đại chúng với Công ty cổ phần Đầu tư Apax Holdings (mã chứng khoán: IBC). Đây là doanh nghiệp trong hệ sinh thái của ông Nguyễn Ngọc Thuỷ, thường được gọi là Shark Thủy.

Apax Holdings bị hủy tư cách đại chúng do vi phạm kéo dài nhiều năm. Với thông báo này, công ty sẽ rời sàn chứng khoán.

Shark Thủy là người mới bị C03 đề nghị truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và đưa hối lộ trong vụ án xảy ra tại Công ty cổ phần Tập đoàn giáo dục Egroup, Công ty cổ phần đầu tư và phân phối Egame, Công ty cổ phần thương mại dịch vụ Nhất Trần cùng nhiều đơn vị liên quan.

Hai người em của ông Thủy là bà Nguyễn Thị Dung và ông Nguyễn Văn Sơn cùng 26 bị can khác cũng bị đề nghị truy tố về các tội danh thuộc nhóm lừa đảo và hối lộ.

C03 xác định giai đoạn 2015 - 2023, ông Thủy chỉ đạo sử dụng pháp nhân Công ty Egame để tư vấn, giới thiệu và quảng bá Egroup như một tập đoàn giáo dục lớn, uy tín, đang mở rộng đầu tư. Với vai trò người đại diện pháp luật và là nhân vật nổi tiếng, ông kêu gọi khách hàng góp vốn, cam kết trả lãi suất cao.

C03 cáo buộc, giai đoạn 2015 - 2023, bằng nhiều thủ đoạn khác nhau, ông Thủy đã bán vượt vốn điều lệ hơn 206 triệu cổ phần, ký 26.236 hợp đồng với 10.063 nhà đầu tư, chiếm đoạt hơn 7.677 tỷ đồng. Số tiền này đã được sử dụng hết, không còn khả năng hoàn trả.

Quá trình điều tra, các bị can và gia đình đã tự nguyện nộp tiền vào tài khoản tạm giữ của cơ quan điều tra để khắc phục hậu quả, tổng số hơn 47 tỷ đồng.

Ngoài ra, đã phong tỏa 1 tài khoản của ông Nguyễn Ngọc Thủy (hơn 101 triệu đồng), kê biên cổ phần, cổ phiếu liên quan đến các bị can với tổng giá trị hơn 127 tỷ đồng.

Đối với bất động sản, cơ quan điều tra xác định các công ty trong hệ sinh thái của Egroup có 32 bất động sản. Tuy nhiên, tất cả đều đang bị thế chấp tại ngân hàng.

Trao đổi với PV, luật sư Hoàng Hà (Đoàn luật sư TP HCM) cho biết, theo thông tin mà cơ quan điều tra đã công bố, tài sản tạm thời thu được từ vụ án này rất nhỏ so với số tiền mà Shark Thủy và đồng phạm đã lừa đảo từ các bị hại.

Nếu trong quá trình giải quyết vụ án, kể cả tới khi thi hành án, số tiền thu hồi được từ vụ án vẫn ít, cơ hội để các bị hại được khắc phục hậu quả là rất thấp. Khả năng thu hồi được một phần tiền là có nhưng tỷ lệ chi trả trên tổng số tiền đầu tư dự kiến sẽ không cao.

Luật sư Hoàng Hà phân tích, theo quy định của pháp luật về thi hành án hiện nay, khi phát mãi tài sản để trả nợ, số tiền thu được không được chia đều ngay lập tức mà phải tuân theo quy định tại Điều 47 về thứ tự thanh toán tiền thi hành án của Luật Thi hành án dân sự 2008.

Áp dụng vào vụ án này, ngoài các khoản chi trả hàng đầu như án phí, tiền lương, tiền công lao động…. thì số tiền thi hành án sẽ được chi trả tiếp theo là ngân hàng, đây là dạng chủ nợ có bảo đảm.

Nếu các bất động sản hay tài sản giá trị của Shark Thủy đã được thế chấp cho ngân hàng để vay vốn kinh doanh trước khi vụ án xảy ra, ngân hàng được ưu tiên nhận nợ gốc và lãi trước tiên từ tiền bán tài sản đó.

Sau đó mới đến các bị hại hay còn gọi là dạng chủ nợ không có bảo đảm. Chỉ khi trả hết nợ ngân hàng nếu có thế chấp, đóng án phí, khoản tiền còn lại mới được chia cho các bị hại theo tỷ lệ.

Bản chất tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo mô hình huy động vốn thường lấy tiền người sau trả lãi người trước và chi trả chi phí vận hành khổng lồ như thuê mặt bằng, lương nhân viên…Do đó, số tiền mặt 7.677 tỷ đồng đã bị Shark Thủy tiêu hết, không có khả năng hoàn trả.

Ngoài ra, trong vụ án này tài sản kê biên phần lớn là cổ phần, cổ phần đại diện cho giá trị doanh nghiệp. Khi người đứng đầu bị bắt, thương hiệu sụp đổ, giá trị cổ phiếu, cổ phần trên thị trường gần như không còn giá trị. Dù có nắm giữ hàng triệu cổ phần bị kê biên nhưng nếu không ai mua lại, không thể quy đổi thành tiền mặt để chia cho bị hại.

Nói thêm về 32 bất động sản trong hệ sinh thái của Egroup đang bị thế chấp tại ngân hàng, theo luật sư Hoàng Hà, đối với các tài sản này, pháp luật Việt Nam quy định một nguyên tắc bất di bất dịch là ưu tiên thanh toán cho bên nhận thế chấp.

Điều này có nghĩa là nếu các giao dịch thế chấp này đã được xác lập hợp pháp và có đăng ký giao dịch bảo đảm trước thời điểm khởi tố vụ án, ngân hàng sẽ luôn giữ vị thế ưu tiên số một trong danh sách chủ nợ, xếp trên quyền lợi của các nhà đầu tư (bị hại).

Chỉ đến khi nào ngân hàng đã thu hồi đủ toàn bộ khoản nợ mà vẫn còn tiền dư thừa (phần chênh lệch giữa giá bán tài sản và nợ ngân hàng), số tiền dư đó mới được nộp vào ngân sách thi hành án để chia sẻ cho các nhà đầu tư theo tỷ lệ thiệt hại.

Thực tế trong các vụ án kinh tế lớn cho thấy, phần tiền thừa này thường rất ít ỏi, bởi giá trị nợ và lãi mẹ đẻ lãi con của ngân hàng thường đã ăn mòn gần hết giá trị tài sản.

Do đó, hy vọng thu hồi vốn của nhà đầu tư từ nguồn tài sản đang thế chấp là rất mong manh trừ khi có bằng chứng pháp lý để tòa án tuyên bố hợp đồng thế chấp với ngân hàng là vô hiệu.

Luật sư Hoàng Hà cho rằng, trong vụ án hình sự, việc khắc phục hâu quả, bồi thường thiệt hại là một trong những yếu tố để xem xét giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Trong khi đó, ở vụ án này, Shark Thủy đang bị đề nghị truy tố ở các tội danh đặc biệt nghiêm trọng, có khung hình phạt cao nhất là chung thân. Vì vậy, nếu không khắc phục được hậu quả, không trả lại tiền được cho các bị hại, sau này nếu tòa tuyên có tội, cơ hội giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, giảm án là rất thấp.

Còn luật sư Nguyễn Thị Quỳnh Thơ (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết, đối với các nạn nhân trong vụ án, họ cần sớm liên hệ với cơ quan điều tra, cung cấp các thông tin tài liệu và trình bày về quá trình giao dịch, chuyển tiền, nhận lãi và các vấn đề có liên quan để được tham gia tố tụng với vai trò là người bị hại.

Pháp luật quy định, người bị hại có quyền đề nghị mức xử lý đối với đối tượng phạm tội, đồng thời có quyền đưa ra yêu cầu bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả.

Việc bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả để đảm bảo quyền lợi của người bị hại trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử nếu bị can hoặc những người thân thích của bị can tự nguyện bồi thường, khắc phục hậu quả.

Trong trường hợp bị can, bị cáo không tự nguyện bồi thường khắc phục hậu quả hoặc những người thân thích không bồi thường khắc phục thay, tòa án sẽ tuyên buộc các bị cáo phải bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả khi giải quyết vụ án.

Các tài sản do phạm tội mà có, tài sản có liên quan đến tội phạm và các tài sản khác thuộc quyền sở hữu hợp pháp của các bị cáo sẽ bị niêm phong, kê biên để đảm bảo thi hành án.

Bà Thơ cho rằng, với những vụ án mà các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhiều người, số tiền chiếm đoạt đặc biệt lớn, việc đảm bảo quyền lợi cho người bị hại có thể không đầy đủ được.

Trong vụ án này, nếu các bị can còn tiền, còn tài sản để bồi thường, quyền lợi của những người bị hại mới được đảm bảo. Nếu số tiền tài sản còn lại không đủ, chưa biết đến khi nào bị hại mới được bồi thường khắc phục.

Bởi thực tế, số tiền mặt 7.677 tỷ đồng đã bị Shark Thủy tiêu hết, không có khả năng hoàn trả, tài sản phong tỏa, kê biên cũng ít (riêng Shark Thủy chỉ có 101 triệu đồng) và đang bị thế chấp tại ngân hàng.