Điều trị COVID-19 không ngờ sốt rét ác tính

Khoa Bệnh lây đường hô hấp, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Bệnh viện TWQĐ 108) mới tiếp nhận bệnh nhân nam, sinh năm 1982, quốc tịch Nigeria, có tiền sử tăng huyết áp và viêm dạ dày, nhập viện trong tình trạng mệt mỏi, sốt cao liên tục 40–41°C, tiêu chảy, nôn nhiều, mất nước nặng và huyết áp tụt (88/54 mmHg), có tổn thương gan, thận cấp tính.

Đáng chú ý, bệnh nhân vừa trở về Việt Nam sau chuyến thăm nhà tại Nigeria – vùng lưu hành sốt rét P. falciparum trên 95%.

Theo lời kể của người bệnh, trước đó, bệnh nhân đã tự kiểm tra (test) COVID-19 và cho kết quả dương tính, bệnh nhân điều trị hạ sốt tại nhà sau đó nhập viện tuyến dưới điều trị nhưng tình trạng không cải thiện.

Khi chuyển đến Bệnh viện TWQĐ 108, các bác sĩ ghi nhận dấu hiệu nhiễm trùng rõ rệt với CRP 221 mg/L, Procalcitonin 7.62 ng/mL, cùng biểu hiện tổn thương thận cấp (creatinin 116 µmol/L), tổn thương gan cấp (Bilirubin TP 37 micromol/L), rối loạn tiêu hoá (đau bụng, tiêu chảy).

Khai thác yếu tố dịch tễ cùng kết quả xét nghiệm máu xác định ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum thể tư dưỡng dương tính, khẳng định chẩn đoán sốt rét do Plasmodium falciparum có tổn thương gan, thận, rối loạn tiêu hóa.

Trước tình trạng bệnh nhân diễn biến nặng, tập thể bác sĩ, đường dưỡng Khoa Bệnh lây đường hô hấp (A4C), Bệnh viện TWQĐ 108 đã nhanh chóng hội chẩn và điều trị theo phác đồ: Thuốc diệt ký sinh trùng sốt rét, kiểm soát bệnh nền, bổ sung nước điện giải và các điều trị hỗ trợ khác, nghỉ ngơi, cách ly và theo dõi sát người bệnh.

Sau 3 ngày điều trị, bệnh nhân hết sốt, nhiệt độ cơ thể bệnh nhân trở lại bình thường, ăn uống tốt, đại tiểu tiện ổn định, các chỉ số sinh tồn phục hồi: mạch 75 lần/phút, huyết áp 120/80 mmHg, chức năng gan thận cải thiện rõ. Xét nghiệm ký sinh trùng trong máu âm tính hoàn toàn – đánh dấu ca bệnh được điều trị thành công.

Nhiều biến chứng nguy hiểm cần phát hiện sớm

Theo TS.BS Vũ Viết Sáng, Viện trưởng Viện lâm sàng các bệnh truyền nhiễm kiêm Chủ nhiệm Khoa bệnh lây đường hô hấp, Bệnh viện TWQĐ 108 chia sẻ, sốt rét là bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng Plasmodium gây ra, lây truyền do muỗi Anopheles cái đã nhiễm bệnh đốt.

Trong bốn loại ký sinh trùng gây sốt rét ở người (P. falciparum, P. vivax, P. malariae, P. ovale), thì P. falciparum là loài nguy hiểm nhất vì có thể gây biến chứng nặng như hôn mê, suy đa tạng (suy thận, suy gan, suy tuần hoàn, rối loạn đông máu), đái huyết cầu tố, thiếu máu nặng, và thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Bệnh thường khởi phát với triệu chứng sốt cao thành cơn, có chu kỳ, cơn sốt điển hình thường có ba giai đoạn: rét run, nóng, vã mồ hôi. Ngoài cơn sốt, người bệnh thường sinh hoạt bình thường. Ngoài ra, người bệnh thường có gan to, lách to, thiếu máu.

Trường hợp nặng, có thể xuất hiện nhiều biến chứng như: rối loạn ý thức, hôn mê co giật, suy đa tạng (suy gan, suy thận, suy hô hấp, suy tuần hoàn, rối loạn đông máu), đái huyết cầu tố, có thể tử vong.

Theo thống kê của Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương, Việt Nam đã giảm mạnh số ca sốt rét trong hơn hai thập kỷ qua, từ hàng trăm nghìn ca xuống còn vài trăm ca mỗi năm. Tuy nhiên, sốt rét vẫn chưa được loại trừ hoàn toàn. Nguy cơ tái xuất hiện vẫn tồn tại do:

Người đi lao động, du lịch, công tác ở các nước châu Phi, Đông Nam Á quay về mang mầm bệnh. Biến đổi khí hậu làm thay đổi vùng phân bố muỗi Anopheles. Một số ký sinh trùng P. falciparum kháng thuốc đang xuất hiện rải rác tại Đông Nam Á.

Vì vậy, việc nâng cao cảnh giác và sàng lọc bệnh nhân có yếu tố dịch tễ vẫn là nhiệm vụ trọng tâm của ngành y tế. Ca bệnh của bệnh nhân người Nigeria tại Bệnh viện TWQĐ 108 là lời nhắc nhở quan trọng rằng, chỉ cần một sơ suất nhỏ trong chẩn đoán, bệnh có thể diễn tiến nhanh và gây biến chứng nguy hiểm.

Điều dưỡng Trần Thị Thu Thảo, (Khoa Bệnh lây đường hô hấp, Bệnh viện TWQĐ 108)