Quan sát của Báo Tri thức và Cuộc sống cho thấy, trong mạng lưới quan hệ rộng khắp với 128 bên mời thầu khác nhau mà Công ty TNHH Trang thiết bị y tế Anh Khoa(Công ty Anh Khoa) đã từng tham gia đấu thầu, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV ĐHYD) nổi lên như một "sân nhà" quen thuộc nhất.

Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM là một trong những bệnh viện hàng đầu tại khu vực phía Nam, với quy mô đầu tư lớn và yêu cầu cao về chất lượng trang thiết bị y tế. Dữ liệu thống kê lịch sử đấu thầu cho thấy mối quan hệ hợp tác đặc biệt mật thiết giữa chủ đầu tư này và Công ty Anh Khoa. Cụ thể, nhà thầu này đã tham gia tổng cộng 49 gói thầu do BV ĐHYD mời thầu và được công bố trúng tới 38 gói. Tỷ lệ trúng thầu tại đây lên tới 77,5%, một con số áp đảo so với các chủ đầu tư khác và cũng cao hơn tỷ lệ trúng thầu trung bình của chính Anh Khoa trong năm 2025 (69%).

"Độc diễn" tại gói thầu 6,7 tỷ đồng

Các gói thầu mà Công ty Anh Khoa trúng tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM có giá trị đa dạng, từ vài chục triệu đồng đến hàng tỷ đồng. Lĩnh vực tập trung chủ yếu là cung cấp, sửa chữa, thay thế linh kiện cho các hệ thống nội soi và thiết bị phòng mổ, vốn được xem là thế mạnh cốt lõi của nhà thầu này, đặc biệt là các sản phẩm của hãng Olympus.

Một ví dụ điển hình cho sự "áp đảo" của Anh Khoa tại đây là gói thầu "Dịch vụ sửa chữa thiết bị nội soi mềm của hãng Olympus". Gói thầu này được tổ chức theo hình thức đấu thầu rộng rãi qua mạng, với mục tiêu đảm bảo hoạt động ổn định cho các thiết bị nội soi quan trọng của bệnh viện.

Theo Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu số KQ2400552915_2502201517, ký ngày 20/02/2025, Công ty Anh Khoa là đơn vị trúng thầu với vai trò độc lập. Giá trúng thầu là 6.738.600.000 đồng (giá gói thầu là 6.863.297.815 đồng, tỷ lệ tiết kiệm khoảng 1,8%).

Điểm đáng chú ý nhất là mặc dù được tổ chức theo hình thức đấu thầu rộng rãi – hình thức cạnh tranh cao nhất trong Luật Đấu thầu – nhưng theo biên bản mở thầu và báo cáo đánh giá E-HSDT, chỉ có duy nhất Công ty Anh Khoa nộp hồ sơ tham dự.

Việc một gói thầu đấu thầu rộng rãi trị giá gần 7 tỷ đồng nhưng chỉ có một nhà thầu tham gia đặt ra nhiều câu hỏi. Phải chăng gói thầu này có tính chất kỹ thuật quá đặc thù, yêu cầu năng lực chuyên môn cao mà chỉ Anh Khoa mới đáp ứng được? Hay thông tin mời thầu chưa được phổ biến rộng rãi? Hoặc, liệu có những tiêu chí nào trong hồ sơ mời thầu (E-HSMT) đã vô hình trung tạo ra rào cản, hạn chế sự tham gia của các nhà thầu khác, dẫn đến việc chỉ có nhà thầu "quen mặt" tham dự và trúng thầu?

Khi không có sự cạnh tranh, việc giá trúng thầu sát với giá dự toán (tiết kiệm chỉ 1,8%) là hệ quả tất yếu. Điều này làm giảm đi ý nghĩa của việc tổ chức đấu thầu rộng rãi là tìm kiếm mức giá cạnh tranh nhất cho ngân sách.

Tần suất chỉ định thầu dày đặc

Bên cạnh các gói thầu lớn, sự "quen mặt" của Công ty Anh Khoa tại BV ĐHYD còn thể hiện qua hàng loạt gói thầu mua sắm vật tư tiêu hao, linh kiện thay thế được thực hiện theo hình thức chỉ định thầu rút gọn.

Chỉ tính riêng trong tháng 9/2025, tần suất này thể hiện rất rõ. Ví dụ, ngày 11/09/2025, Bệnh viện Đại học Y dược đã phê duyệt kết quả cho hai gói thầu chỉ định thầu rút gọn cho Công ty Anh Khoa. Gói thứ nhất là "Mua sắm bộ dây dẫn đường dùng cho ống soi khí phế quản siêu âm, dùng 1 lần", với giá trúng thầu là 495.318.000 đồng. Gói thứ hai là "Mua sắm kim sinh thiết dùng 1 lần, dùng với ống soi khí phế quản siêu âm", với giá trúng thầu là 480.000.000 đồng.

Việc áp dụng hình thức chỉ định thầu có thể được lý giải trong trường hợp các vật tư, linh kiện này là độc quyền, chỉ có một nhà cung cấp duy nhất trên thị trường, hoặc do yêu cầu đảm bảo tính tương thích với hệ thống thiết bị hiện có của bệnh viện. Nếu Công ty Anh Khoa là nhà phân phối ủy quyền hoặc có năng lực kỹ thuật chuyên sâu đối với các dòng sản phẩm mà BV ĐHYD đang sử dụng (như Olympus), việc họ được lựa chọn là điều có thể hiểu được về mặt chuyên môn.

Tuy nhiên, sự phụ thuộc gần như hoàn toàn vào một nhà cung cấp cho một nhóm dịch vụ, sản phẩm cụ thể cũng tiềm ẩn những rủi ro cho chủ đầu tư. Nó có thể dẫn đến tình trạng bị động về giá cả, thiếu các phương án thay thế khi cần thiết, và quan trọng nhất là làm triệt tiêu động lực cạnh tranh.

Mối quan hệ "Sân nhà" và bài toán minh bạch

Mối quan hệ giữa Công ty Anh Khoa và BV ĐHYD cho thấy một thực tế phổ biến trong đấu thầu thiết bị y tế: Sự hình thành các mối quan hệ "sân nhà" giữa nhà thầu và chủ đầu tư. Mối quan hệ này có thể được xây dựng dựa trên lịch sử hợp tác lâu dài, sự tin tưởng về năng lực kỹ thuật và chất lượng dịch vụ.

Tuy nhiên, dưới góc độ quản lý đầu tư công, việc một nhà thầu chiếm ưu thế gần như tuyệt đối tại một bệnh viện lớn cần được xem xét một cách khách quan. Liệu môi trường cạnh tranh tại đây có thực sự công bằng cho tất cả các nhà thầu có năng lực tương đương? Liệu các quy trình lựa chọn nhà thầu, đặc biệt là khâu xây dựng yêu cầu kỹ thuật và xác định giá gói thầu, có đảm bảo tính minh bạch và không tạo lợi thế bất hợp lý cho nhà thầu "quen mặt"?

Để đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc cốt lõi của Luật Đấu thầu là cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế, mối quan hệ "sân nhà", dù được giải thích bằng lý do gì, vẫn cần được giám sát chặt chẽ. Sự giám sát này không chỉ đến từ các cơ quan quản lý nhà nước mà còn từ chính cơ chế kiểm soát nội bộ của chủ đầu tư và sự phản biện của dư luận, xã hội.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin./.

[Kỳ 4] Tính cạnh tranh các gói thầu của Công ty Anh Khoa: Vì sao vắng bóng đối thủ?