Chuyện chưa kể về người thầy của các trí thức ưu tú

(Kiến Thức) - Qua quá trình dạy học, Trần Đình Phong đã góp phần đào tạo nên những trí thức ưu tú của dân tộc như Trần Quý Cáp, Huỳnh Thúc Kháng, Ngô Đức Kế...

Không làm quan cho vua bù nhìn
Ý muốn ở lại quê nhà của Trần Đình Phong không thể kéo dài. Năm Mậu Tý (1888) vua Đồng Khánh đã ra chỉ dụ triệu ông vào Kinh nhậm chức đi làm giám khảo thụ lễ (đại diện bộ Học) ở trường thi hương Hà Nam. Nhưng ông đã từ chối bởi lẽ tâm trí của giới sĩ phu Nghệ Tĩnh cũng như Trung kỳ chưa ổn định khi vụ vua yêu nước Hàm Nghi, người chủ xướng dựng cờ Cần Vương bị thực dân Pháp bắt đi đày. 
Còn Đồng Khánh là vị vua bù nhìn do thực dân Pháp lập nên, các bậc thư nhã trong đó có Trần Đình Phong khó mà phó thác tâm lực cho một con người như thế. May mà ông trì hoãn được, cho đến lúc vua Thành Thái lên ngôi (1889). Thành Thái là con người có tinh thần dân tộc nên Trần Đình Phong chịu trở lại con đường quan lại. Năm Tân Mão (1891), Vua Thành Thái lại cử ông đi làm giám khảo khi thi hương ở Hà Nam.
Năm Giáp Ngọ (1894), Trần Đình Phong được thăng làm thị giảng học sĩ, cũng năm đó ông được cử làm giám khảo thi hương tại Thừa Thiên. Hiểu được dạy học là một sở thích của Trần Đình Phong nên năm Mậu Tuất (1898), Vua Thành Thái xuống chỉ thăng ông làm đốc học tỉnh Quảng Nam, từ đây bắt đầu một thời kỳ đầy ý nghĩa trong cuộc đời của Trần Đình Phong.
Trần Đình Phong đã đem hết tâm trí ra làm việc. Vừa đến nhiệm sở, ông liền đi đến khắp nơi, cho chỉnh đốn lại trường lớp xếp lại đội ngũ những giáo thụ, huấn đạo, chỉ thị cho họ những việc cần làm để huy động người đi học và giảng dạy có chất lượng. Nhờ đó mà công việc dạy và học ở trong hạt Quảng Nam có những tiến bộ mới. 
Ngoài việc quản lý, Trần Đình Phong cũng lên lớp chuyên cần như những thầy giáo khác. Những buổi bình văn, bình thơ của ông thu hút rất nhiều nhà khoa học ở cả kinh thành vào tham dự. Tầng lớp nho sĩ, trí thức đất Quảng Nam, Quảng Ngãi do ông đào tạo đều phát triển tốt về phẩm chất, nhân cách và rất nhiều người thành đạt.
Hội đồng giám khảo tại trường thi Nam định năm 1897. Ảnh: TL.
 Hội đồng giám khảo tại trường thi Nam định năm 1897. Ảnh: TL.
Những đóng góp cho sự nghiệp giáo dục
Năm Canh Tý (1900), Trần Đình Phong được cử làm phó chủ khảo kỳ thi hương ở Thanh Hoá. Với cương vị đó ông đã đề nghị lấy Nguyễn Sinh Sắc, vốn là môn sinh của ông, sung vào bộ phận sơ khảo. Lúc bấy giờ Nguyễn Sinh Sắc đang là cử nhân tọa giám.
Năm Ất Tỵ (1905), Trần Đình Phong được thăng làm Tế tửu Quốc tử giám là trường Đại học hoàng gia của nước Đại Nam lúc bấy giờ và được phong Quang Lộc Tự khanh... làm quản lý một trường đại học duy nhất của đất nước. Trần Đình Phong đã từng bước sửa đổi lại lề lối làm việc, chấn chỉnh đội ngũ tư nghiệp, kết hợp chặt chẽ với Sùng chính viện - là thư viện quốc gia để biên soạn giáo trình, sách vở học tập nhằm đào tạo một nền quốc học có tính dân tộc.
Nhờ sự góp sức của những người có nhiệt tình với sự nghiệp giáo dục như Trần Đình Phong mà ở Quốc Tử Giám cũng như trường học ở các tỉnh, lối học từ chương theo lối cũ được giảm dần thay vào đó là những chương trình mới được cải tiến thiết thực hơn, các môn học mới như toán pháp, cách trí được đưa vào giảng dạy.
Qua quá trình dạy học, Trần Đình Phong đã góp sức đào tạo được nhiều thế hệ nho sĩ, trí thức có phẩm hạnh tốt và năng lực cao. Trong đó có nhiều người hiển đạt về công danh như Hà Thúc Huyên, Phạm Liễn làm đến chức Thượng thư, hoặc giữ các chức vụ tương đương như Hà Xuân Hải, Hà Thúc Tuân, Phạm Hữu Vân. Đặc biệt Trần Đình Phong đã góp phần đào tạo nên những trí thức ưu tú của dân tộc như Trần Quý Cáp, Huỳnh Thúc Kháng, Lê Võ, Ngô Đức Kế... 
Tháng giêng năm Kỷ Dậu (1909), Trần Đình Phong lâm bệnh rồi mất khi ông đang làm việc tại Huế, thọ 67 tuổi. Triều đình truy tặng ông chức Lễ bộ thị lang.

10 cung điện hoàng gia tuyệt đẹp trên thế giới

(Kiến Thức) - Tử Cấm Thành, cung điện Buckingham, Schönbrunn… là những cung điện nguy nga, tráng lệ có niên đại hàng trăm năm tuổi. 

Năm 1842, vua Ferdinand II cho xây dựng cung điện quốc gia Pena ở Bồ Đào Nha. Công trình này được thiết kế tọa lạc trên những tàn tích của một tu viện bị hư hỏng nặng trong trận động đất lớn xảy ra ở thành phố Lisbon năm 1755. Ngày nay, cung điện được phục dựng lại hai màu sắc nổi bật giống như ban đầu đó là màu đỏ và màu vàng. Nó dần trở thành một trong những di tích lịch sử hút khách du lịch nhất ở Bồ Đào Nha.
Năm 1842, vua Ferdinand II cho xây dựng cung điện quốc gia Pena ở Bồ Đào Nha. Công trình này được thiết kế tọa lạc trên những tàn tích của một tu viện bị hư hỏng nặng trong trận động đất lớn xảy ra ở thành phố Lisbon năm 1755. Ngày nay, cung điện được phục dựng lại hai màu sắc nổi bật giống như ban đầu đó là màu đỏ và màu vàng. Nó dần trở thành một trong những di tích lịch sử hút khách du lịch nhất ở Bồ Đào Nha. 

Ai là người chấn hưng giáo dục thời Nguyễn?

(Kiến Thức) - Nhà giáo dục thời Nguyễn Nguyễn Đức Đạt có những phân tích, kiến giải khác thường, khá tích cực so với thời đại về Đạo Nho.

Nam Sơn chủ nhân
Nguyễn Đức Đạt, tự Khoát Như, sinh năm 1824 tại làng Hoành Sơn, xã Nam Hoa Thượng, tổng Trung Cần, nay là xã Khánh Sơn, huyện Nam Đàn - một vùng núi sông hùng vĩ, có nhiều di tích lịch sử và thắng cảnh đẹp. Ông sinh ra trong một gia đình khoa bảng: cha là Nguyễn Đức Diện đỗ cử nhân năm 1824, con là Nguyễn Đức Hiển đỗ cử nhân năm 1912 và cháu là Nguyễn Đức Vân đỗ phó bảng năm 1906.
Từ thuở nhỏ Nguyễn Đức Đạt nổi tiếng thông minh, học giỏi và uyên bác về nhiều mặt. Ông đỗ cử nhân khoa Đinh Mùi (1847) đến khoa thi Quý Mão đời Tự Đức (1853), ông cùng Nguyễn Văn Giao, người làng Trung Cần đỗ đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ tam danh tức Thám hoa. Các vị trúng đệ nhất giáp đều được vua mời gặp. Nguyễn Đức Đạt được gọi vào trước nên gọi là Thám Nhất.
Buổi đầu Nguyễn Đức Đạt được bổ làm quan ở Viện Tập Hiện làm thị giảng rồi bổ làm Cấp sự trung. Được một thời gian ông xin triều đình về quê mở trường dạy học và phụng dưỡng cha mẹ già. Nghe tiếng về trình độ học vấn và đức độ của ông, sĩ tử gần xa đến xin học rất đông. Trường học không đủ chỗ ngồi, những buổi bình văn, thầy Đạt phải chuyển trường lên núi Nam Sơn, cách nhà khoảng 500m.
Tại đây, thầy lợi dụng những bậc đá cao thấp làm thành một giảng đường tự nhiên, rất thuận tiện và thoáng đãng. Hàng trăm học sinh đã đến nghe thầy bình văn, giảng sách nên đường gọi là trường Nam Sơn, còn bản thân thầy được gọi là Nam Sơn chủ nhân. Những giáo trình thầy soạn ra để cho học sinh học được gọi là giáo trình của trường Nam Sơn như Nam Sơn song khoá phú tuyển, Nam Sơn song khoá chế nghĩa, Nam sơn Tùng thoại...
Lều chõng đi thi Hương dưới thời triều Nguyễn.
Lều chõng đi thi Hương dưới thời triều Nguyễn. 

25 vua chúa điên loạn nhất lịch sử (1)

(Kiến Thức) - Nhiều bậc vua chúa đã được lưu danh trong lịch sử thế giới như những kẻ bệnh hoạn, điên rồ đáng ghê sợ hoặc đáng thương xót. 

1. Chỉ cai trị Đế chế La Mã trong 4 năm, Hoàng đế Galigula đã được ghi nhớ như một vị vua điên cuồng, tàn bạo và trụy lạc nhất trong lịch sử. Là một nhà độc tài điên loạn, Galigula không chỉ coi việc giết người và cướp vợ người khác như một thú vui mà còn chú tâm vào xây dựng những công trình xa hoa. Ông đã bị ám sát năm 41 SCN trong sự vui sướng của dân La Mã.
 1. Chỉ cai trị Đế chế La Mã trong 4 năm, Hoàng đế Galigula đã được ghi nhớ như một vị vua điên cuồng, tàn bạo và trụy lạc nhất trong lịch sử. Là một nhà độc tài điên loạn, Galigula không chỉ coi việc giết người và cướp vợ người khác như một thú vui mà còn chú tâm vào xây dựng những công trình xa hoa. Ông đã bị ám sát năm 41 SCN trong sự vui sướng của dân La Mã.

Đọc nhiều nhất

Tin mới