Ông Trần Hùng bị điều tra tội nhận hối lộ: Vì sao chuyển tội danh?

Mới đây, liên quan vụ án sản xuất, buôn bán sách giáo khoa giả tại Hà Nội với quy mô lớn, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an ra Quyết định bổ sung Quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội “Nhận hối lộ” quy định tại Điều 354 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Đồng thời, ra Quyết định thay đổi Quyết định khởi tố bị can đối với ông Trần Hùng, kiểm soát viên chính, nguyên Tổ trưởng Tổ 304 (nay là Tổ trưởng Tổ 1444, Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ Công Thương) từ tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” quy định tại Điều 356 Bộ luật Hình sự sang tội “Nhận hối lộ” quy định tại Điều 354 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Trao đổi với PV Báo Tri thức và Cuộc sống, Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, trong quá trình điều tra vụ án hình sự, cơ quan điều tra có quyền thay đổi quyết định khởi tố bị can, để chuyển từ tội danh này sang điều tra về tội danh khác, vấn đề này pháp luật hoàn toàn cho phép.

Theo luật sư Cường, tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ và tội Nhận hối lộ là những tội danh rất gần nhau, đều là người có chức vụ quyền hạn, vì vụ lợi mà thực hiện sai công vụ. Tuy nhiên cấu thành tội phạm của hai tội danh này là khác nhau.

“Trước đó cơ quan điều tra đã khởi tố bị can để điều tra Ông Trần Hùng về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ" quy định tại điều 356 Bộ luật hình sự. Hành vi cấu thành tội phạm đối với tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ là vì vụ lợi hoặc vì động cơ cá nhân mà làm trái công vụ, gây thiệt hại đến tài sản của nhà nước từ 10.000.000 đồng trở lên. Mức hình phạt của tội danh này cao nhất là 15 năm tù. Như vậy, theo tội danh này thì số tiền làm căn cứ để xác định định tội và định khung hình phạt là tiền gây thiệt hại đến tài sản của nhà nước, của tổ chức, cá nhân chứ không phải là số tiền hưởng lợi”, luật sư Cường nêu ý kiến.

Cũng theo luật sư Cường, trường hợp người nào, lợi dụng chức vụ quyền hạn mà nhận tiền hoặc lợi ích vật chất khác, kể cả lợi ích phi vật chất trực tiếp hoặc qua trung gian để thực hiện công việc theo yêu cầu của người đưa tiền, đưa lợi ích thì đó là hành vi nhận hối lộ.

Hành vi nhận hối lộ nguy hiểm hơn hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ ở chỗ là cán bộ đã bị mua chuộc, đã phải thực hiện công việc theo yêu yêu cầu, thỏa thuận của người đưa ra lợi ích. Bởi vậy, hình phạt đối với tội danh này nghiêm khắc hơn rất nhiều, mức hình phạt cao nhất là tử hình nếu số tiền nhận hối lộ từ 1 tỷ đồng trở lên theo Điều 354 BLHS năm 2015.

Luật sư Cường cho rằng, để chứng minh ông Trần Hùng phạm tội nhận hối lộ, cơ quan điều tra cần thu thập các tài liệu chứng cứ để chứng minh ông Hùng đã nhận hoặc sẽ nhận một lợi ích vật chất hoặc lợi ích phi vật chất nào đó của người đưa hối lộ để thực hiện công việc theo yêu cầu của người đưa hối lộ.

Đến nay, cơ quan điều tra vẫn chưa thông tin về số tiền nhận hối lộ là bao nhiêu tiền hoặc lợi ích vật chất, lợi ích phi vật chất là gì nên chưa thể xác định được ông Trần Hùng sẽ bị quy kết vào khung khoản nào của điều luật này. Trường hợp của hối lộ là tiền hoặc tài sản có thể định giá được bằng tiền thì đây là yếu tố quan trọng để xác định khung hình phạt.

Nếu số tiền từ 2.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng, khung hình phạt là phạt tù từ 2 năm đến 7 năm. Trường hợp số tiền hoặc tài sản chị giá từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng thì hình phạt tương ứng là 7 năm đến 15 năm tù. Trường hợp số tiền từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng, hình phạt từ từ 15 năm đến 20 năm. Nếu số tiền nhận hối lộ từ 1.000.000.000 đồng trở lên, hình phạt ở khung cao nhất là phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.

“Cơ quan điều tra có trách nhiệm làm rõ của hối lộ ở đây là tài sản, là lợi ích vật chất hay lợi ích phi vật chất. Ai là người đã đưa ra yêu cầu này và việc chuyển giao lợi ích này được thực hiện như thế nào, trực tiếp hay qua khâu trung gian. Người nào trung gian để chuyển số tiền này sẽ bị xử lý về hành vi môi giới hối lộ. Còn người đưa ra yêu cầu sẽ bị xử lý về tội đưa hối lộ theo quy định tại Điều 164 BLHS năm 2015. Cơ quan điều tra sẽ làm rõ của hối lộ ở đây là gì và yêu cầu của người đưa ra là như thế nào, trên cơ sở đó xác định những người có liên quan làm căn cứ xử lý theo quy định của pháp luật”, luật sư Cường nói.

Luật sư Cường cho biết, tòa án là cơ quan có thẩm quyền kết luận sự việc, kết quả xét xử vụ án hình sự sẽ quyết định đến tội danh và mức hình phạt. Trong trường hợp tòa án kết tội đối với các bị cáo thì sẽ xem xét áp dụng mức hình phạt cụ thể đối với từng bị cáo trong vụ án có đồng phạm.

Hình phạt đối với từng bị cáo sẽ căn cứ vào tính chất, mức độ của hành vi phạm tội, căn cứ vào nhân thân của người phạm tội và các tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Trong vụ án có đồng phạm, tòa án cũng sẽ xem xét cá biệt hóa vai trò đồng phạm.Những người chủ mưu, chỉ đạo, những người có chức trách nhiệm vụ trong việc phát hiện xử lý vi phạm nhưng đã tha hóa, biến chất, không thực hiện đúng chức trách nhiệm vụ được giao, bị mua chuộc để làm sai pháp luật thì sẽ phải chịu mức án nghiêm khắc hơn các bị cáo khác.