Mẹ Hồ Duy Hải gửi đơn đến chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp: Có còn cơ hội?

Sau khi Hội đồng Thẩm phán do Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình làm chủ tọa quyết định không chấp nhận quyết định kháng nghị của Viện trưởng Viện KSND tối cao, tuyên y án tử hình bị cáo Hồ Duy Hải, bà Nguyễn Thị Loan (mẹ của tử tù Hồ Duy Hải) đã có đơn gửi đến bà Lê Thị Nga, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội.

Việc gửi đơn này với hi vọng quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao sẽ được xem xét lại.

Cụ thể, trong đơn, mẹ tử tù Hồ Duy Hải cho rằng, sau khi Hội đồng thẩm phán công bố quyết định, đã có nhiều dư luận trái chiều và gia đình bà "hoàn toàn suy sụp". Do đó, bà Loan làm đơn gửi chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp để một lần nữa khẩn thiết đề nghị bà Lê Thị Nga có kiến nghị đến các cấp có thẩm quyền và báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội để xem xét lại quyết định của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao.

Dư luận đặt câu hỏi, nếu Ủy ban Tư pháp của Quốc hội tiếp nhận đơn của bà Nguyễn Thị Loan thì có còn hi vọng cho tử tù Hồ Duy Hải hay không?

Trao đổi với PV Kiến Thức, luật sư Hoàng Tùng, Trưởng Văn phòng Luật sư Trung Hòa cho rằng, việc Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao bác đơn kháng nghị của Viện trưởng VKSND tối cao trong vụ án Hồ Duy Hải và giữ nguyên án tử hình. Và trong thời điểm hiện tại án tử hình đối với Hồ Duy Hải là bản án có hiệu lực pháp luật.

Tuy nhiên, Hồ Duy Hải vẫn còn 3 hi vọng cho Hải thoát án tử. Theo đó, căn cứ vào Điều 404 Bộ luật tố tụng hình sự về yêu cầu, kiến nghị, đề nghị xem xét lại quyết định của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

Cụ thể, khi có căn cứ xác định quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc phát hiện tình tiết quan trọng mới có thể làm thay đổi cơ bản nội dung quyết định mà Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao không biết được khi ra quyết định đó, nếu Ủy ban thường vụ Quốc hội yêu cầu, Ủy ban tư pháp của Quốc hội, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao kiến nghị, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị thì Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối phải mở phiên họp để xem xét lại quyết định đó.

Trường hợp Ủy ban thường vụ Quốc hội yêu cầu thì Chánh án Tòa án nhân dân tối cao có trách nhiệm báo cáo Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao để xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

Trường hợp Ủy ban tư pháp của Quốc hội, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao kiến nghị thì Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao mở phiên họp xem xét kiến nghị đó.

Trường hợp Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị thì báo cáo Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao mở phiên họp xem xét đề nghị đó.

Ngoài việc trên, hi vọng khác đối với Hồ Duy Hải nếu phát hiện tình tiết mới làm thay đổi bản chất, sự thật của vụ án thì sẽ tiến hành thủ tục tái thẩm đối với bản án phúc thẩm và sơ thẩm. Điều 398 BLTTHS quy định các căn cứ tái thẩm như sau:

Có căn cứ chứng minh lời khai của người làm chứng, kết luận giám định, kết luận định giá tài sản, lời dịch của người phiên dịch, bản dịch thuật có những điểm quan trọng không đúng sự thật;

Có tình tiết mà Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán, Hội thẩm do không biết được mà kết luận không đúng làm cho bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật không đúng sự thật khách quan của vụ án;

Vật chứng, biên bản về hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, biên bản hoạt động tố tụng khác hoặc những chứng cứ, tài liệu, đồ vật khác trong vụ án bị giả mạo hoặc không đúng sự thật;

Những tình tiết khác làm cho bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật không đúng sự thật khách quan của vụ án.

Trường hợp này có thể xảy ra khi có người đứng ra đầu thú, khai nhận người này là hung thủ thật sự phạm tội, cung cấp các chứng cứ khách quan để xác định sự thật của vụ án. Hoặc có người thu thập, cung cấp được chứng cứ mới làm thay đổi sự thật vụ án thì vụ án sẽ được giải quyết theo trình tự tái thẩm. Lúc này thẩm quyền đề nghị tái thẩm thuộc Viện trưởng viện kiểm sát nhân dân tối cao. Và theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự hiện hành thì các thủ tục của tái thẩm thực hiện theo như thủ tục giám đốc thẩm.

Thứ ba, Hồ Duy Hải vẫn có quyền làm đơn xin ân xá giảm án tử hình lên Chủ tịch nước. Trường hợp xem xét có thể sẽ được ân xá giảm từ án tử hình xuống tù chung thân.

Đồng quan điểm, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, về lý thuyết thì quyết định Giám đốc thẩm của Hội đồng thẩm phán vẫn có thể bị xem xét lại theo thủ tục đặc biệt quy định tại Điều 404 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015.

Theo luật sư Cường nếu như trước đây (trước thời điểm Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 có hiệu lực pháp luật) thì quyết định xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc xem xét theo thủ tục tái thẩm của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao là quyết định cuối cùng.

Tuy nhiên, Bộ luật tố tụng hình sự 2015 còn thêm một thủ tục đặc biệt để có thể xem lại quyết định của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao quy định tại điều 404 bộ luật tố tụng hình sự.

“Từ khi bộ luật tố tụng hình sự 2015 có hiệu lực pháp luật (1/1/2018) và được thi hành cho đến nay chưa có bản án, quyết định nào của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao bị xem xét theo thủ tục này. Tuy nhiên, về lý thuyết, mẹ của Hồ Duy Hải hoàn toàn có quyền yêu cầu cơ quan chức năng xem xét theo thủ tục này để mong muốn thực hiện những hy vọng cuối cùng chuyện có được kêu oan” - luật sư Cường cho hay.