Mới đây, tại TP HCM, gói thầu "Mua thực phẩm, hàng hóa các loại và nhiên liệu phục vụ suất ăn sáng, suất ăn trưa-xế, nước uống cho trẻ" do Trường Mầm non Hoa Thiên Lý (xã Tân Vĩnh Lộc, huyện Bình Chánh) làm chủ đầu tư đã tìm được đơn vị trúng thầu là Công ty TNHH Thực phẩm Khôi Nguyên (MSDN: 0312779328).

Theo Quyết định số 47/QĐ-MNHTL ngày 31/08/2025 do bà Nguyễn Thị Phương Hồng, Hiệu trưởng Trường Mầm non Hoa Thiên Lý ký, Công ty TNHH Thực phẩm Khôi Nguyên đã được phê duyệt trúng hai gói thầu số 1 và số 3 với tổng giá trị là 2.258.032.560 đồng. Đáng chú ý, hình thức lựa chọn nhà thầu được áp dụng là "Lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt" và giá trúng thầu bằng đúng giá gói thầu, tương đương tỷ lệ tiết kiệm là 0%.

Việc một gói thầu cung cấp thực phẩm cho học sinh, vốn là hoạt động thường niên và có thể dự báo, lại được áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu hạn chế cạnh tranh đang thu hút sự quan tâm của dư luận.

"Bảng vàng" thành tích với tỷ lệ trúng thầu 100%

Theo tìm hiểu của phóng viên, Công ty TNHH Thực phẩm Khôi Nguyên, do ông Trần Tiến Lộc làm giám đốc, có địa chỉ tại huyện Bình Chánh, TP HCM cũ. Dữ liệu trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia cho thấy một hồ sơ năng lực ấn tượng của doanh nghiệp này. Tính đến tháng 9/2025, công ty đã tham gia tổng cộng 24 gói thầu và trúng cả 24 gói, đạt tỷ lệ thành công tuyệt đối 100%. Tổng giá trị trúng thầu của doanh nghiệp này là gần 30 tỷ đồng, tất cả đều với tư cách nhà thầu độc lập.

Riêng trong năm 2025, Công ty Khôi Nguyên đã tham gia 18 gói thầu và tiếp tục duy trì thành tích toàn thắng. Hầu hết các gói thầu này đều là cung cấp thực phẩm, suất ăn cho các trường mầm non, tiểu học trên địa bàn TP HCM.

Sự thành công tuyệt đối này cho thấy một năng lực vượt trội hoặc một sự tín nhiệm đặc biệt của các chủ đầu tư dành cho Công ty Khôi Nguyên. Tuy nhiên, nó cũng làm dấy lên những băn khoăn về môi trường cạnh tranh tại các gói thầu mà doanh nghiệp này tham gia.

Những chủ đầu tư "ruột" và tỷ lệ tiết kiệm thấp

Phân tích dữ liệu cho thấy sự quen thuộc của Công ty Khôi Nguyên với một số chủ đầu tư. Đơn cử, chỉ trong thời gian ngắn, doanh nghiệp này đã trúng 8 gói thầu tại Trường Mầm Non Hoa Phượng Hồng và 2 gói thầu tại Trường Mầm Non Hoa Thiên Lý. Việc một nhà thầu liên tiếp trúng nhiều gói tại cùng một chủ đầu tư không phải là hiếm, nhưng khi kết hợp với tỷ lệ trúng thầu 100% thì lại là một câu chuyện đáng chú ý.

Một điểm đáng quan tâm khác là hiệu quả kinh tế. Tỷ lệ tiết kiệm trung bình qua các gói thầu mà Công ty Khôi Nguyên trúng chỉ đạt khoảng 2,87%. Nhiều gói thầu có tỷ lệ tiết kiệm gần như bằng 0, như gói thầu hơn 2,2 tỷ đồng tại Trường Mầm non Hoa Thiên Lý đã đề cập. Điều này có nghĩa là giá trúng thầu sát với giá dự toán mà chủ đầu tư đưa ra, đặt ra câu hỏi về việc tối ưu hóa chi phí từ các nguồn thu hợp pháp, mà ở đây phần lớn là tiền ăn do phụ huynh học sinh đóng góp.

Lựa chọn nhà thầu "trường hợp đặc biệt": Làm sao để hiệu quả ?

Việc Trường Mầm non Hoa Thiên Lý áp dụng hình thức "Lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt" cho gói thầu cung cấp suất ăn học đường cần được xem xét kỹ lưỡng.

Đối chiếu với quy định hiện hành, tại điểm n, khoản 4, Điều 84 Nghị định 214/2025/NĐ-CP, gói thầu "cung cấp suất ăn, bữa ăn học đường hoặc mua thực phẩm, nguyên liệu, nhiên liệu đầu vào để thực hiện việc cung cấp suất ăn, bữa ăn học đường cho học sinh bán trú, nội trú tại cơ sở giáo dục công lập" được xếp vào nhóm có thể áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt. Quy trình thực hiện cho trường hợp này được quy định tại khoản 1, Điều 85 của cùng Nghị định, cho phép chủ đầu tư thương thảo, hoàn thiện hợp đồng với nhà thầu được xác định có đủ năng lực, kinh nghiệm mà không cần qua các bước đấu thầu rộng rãi.

Dù đúng quy định, việc áp dụng hình thức này cho một nhu cầu có tính chất định kỳ, thường xuyên và hoàn toàn có thể lên kế hoạch như cung cấp suất ăn học đường có thể làm giảm tính cạnh tranh, vốn là nguyên tắc cốt lõi của Luật Đấu thầu. Liệu việc cung cấp thực phẩm hàng năm cho một trường học có phải là một "trường hợp đặc biệt" đến mức không thể tổ chức đấu thầu rộng rãi để nhiều nhà thầu cùng tham gia và tạo ra mức giá cạnh tranh hơn?

Góc nhìn chuyên gia

Trao đổi với phóng viên Báo Tri thức và Cuộc sống, Luật sư Nguyễn Văn Lập, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho biết: "Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 và các văn bản hướng dẫn như Nghị định 214/2025/NĐ-CP đã tạo ra hành lang pháp lý khá linh hoạt, trong đó có quy định về các trường hợp đặc biệt. Tuy nhiên, tinh thần của luật là ưu tiên tối đa đấu thầu rộng rãi để đảm bảo cạnh tranh, công bằng, minh bạch. Việc áp dụng hình thức đặc biệt cần được chủ đầu tư cân nhắc hết sức cẩn trọng và phải chứng minh được rằng nếu áp dụng các hình thức khác thì không đáp ứng được yêu cầu của gói thầu. Việc áp dụng lặp đi lặp lại cho các gói thầu có tính chất tương tự có thể tạo ra kẽ hở, làm suy giảm mục tiêu của công tác đấu thầu."

Dưới góc độ chuyên gia đấu thầu, ông Đỗ Phạm Giang nhận định: "Một nhà thầu có tỷ lệ trúng thầu 100% là một hiện tượng rất hiếm trong một môi trường đấu thầu cạnh tranh lành mạnh. Khi kết hợp với tỷ lệ tiết kiệm thấp, điều này cho thấy có thể các gói thầu chưa thực sự thu hút được sự quan tâm rộng rãi của các nhà thầu tiềm năng khác. Thông tư 79/2025/TT-BTC mới đây của Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh việc tăng cường đăng tải thông tin, chuẩn hóa hồ sơ trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia nhằm nâng cao tính minh bạch. Các chủ đầu tư, đặc biệt là các đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng nguồn thu từ dịch vụ, cần phát huy tối đa tinh thần này để đảm bảo hiệu quả kinh tế cao nhất, có lợi cho cả đơn vị và người dân."

Hoạt động đấu thầu trong lĩnh vực giáo dục, đặc biệt là các gói thầu liên quan trực tiếp đến đời sống học sinh, luôn cần sự minh bạch và hiệu quả. Những con số ấn tượng của Công ty TNHH Thực phẩm Khôi Nguyên, dù phản ánh năng lực của doanh nghiệp, cũng đồng thời đặt ra những câu hỏi cần được các cơ quan chức năng và chủ đầu tư làm rõ để đảm bảo một môi trường đấu thầu thực sự cạnh tranh, công bằng và hiệu quả.