Từ cảm cúm thông thường thành bệnh sốc tim nguy kịch

Chị Anh Thơ (36 tuổi, TP HCM) mệt mỏi, đau ngực nhiều ngày, nghĩ do cảm cúm kéo dài, nhập viện phát hiện viêm cơ tim cấp, tiến triển sốc tim nguy kịch.

Bốn ngày trước khi nhập viện, chị Thơ sốt, nhức mỏi người, thỉnh thoảng đau nhói vùng ngực trái trong vài phút rồi tự giảm. Chị tự điều trị bằng thuốc cảm tại nhà song tình trạng mệt mỏi kéo dài nên chị đi khám tại phòng khám gần nhà.

Tại đây, chị Thơ được phát hiện men tim tăng cao bất thường (troponin Ths 419 pg/mL) – dấu hiệu cảnh báo tổn thương cơ tim, nên được chuyển thẳng đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM (cơ sở P Tân Sơn Hòa – Q Tân Bình cũ) cấp cứu.

Ở thời điểm tiếp nhận, BS.CKI Nguyễn Chấn Đông, khoa Cấp cứu, đánh giá người bệnh tỉnh táo, mạch và huyết áp còn ổn định trên nền sốt siêu vi.

Tuy nhiên, điện tâm đồ ghi nhận biến đổi sóng T và ST, men tim và NT-proBNP (protein được giải phóng từ tim) tiếp tục tăng cao, gợi ý tình trạng suy tim. Siêu âm tim cho thấy chức năng co bóp giảm nhẹ, tràn dịch màng tim. Bác sĩ chẩn đoán viêm cơ tim cấp nghi do biến chứng của sốt siêu vi.

Cụ thể, bác sĩ ghi nhận men tim tăng gấp đôi, NT-proBNP 6.000 pg/mL (cao hơn 48 lần giới hạn bình thường) – dấu hiệu tim bắt đầu suy. Hình ảnh MRI tim sau đó xác nhận tổn thương lan tỏa cơ tim, EF (phân suất tống máu) – tức khả năng co bóp cơ tim – chỉ còn 46%, dịch màng tim và màng phổi xuất hiện nhiều hơn.

Sau đó, tình trạng của chị Thơ đột ngột chuyển biến nặng. Người bệnh cảm thấy nặng ngực, khó thở, mệt rũ, huyết áp tụt. Điện tâm đồ xuất hiện tình trạng block nhĩ thất, ngoại tâm thu thất dày, nhịp nhanh thất xuất hiện có thể dẫn đến rung thất, ngưng tim, đột tử.

Bác sĩ lập tức chỉ định dùng thuốc chống loạn nhịp, thuốc vận mạch, lợi tiểu, bù điện giải, song tim vẫn co bóp rất kém, EF giảm còn 20% – mức báo động đỏ của suy tim cấp. Chỉ trong vài giờ, người phụ nữ trẻ từ trạng thái tỉnh táo rơi vào sốc tim.

Sốc tim – giai đoạn nặng nhất của suy tim dễ ngừng tim, ngừng thở

Bác sĩ Đông cho biết, sốc tim là giai đoạn nặng nhất của suy tim cấp, khi tim gần như mất hoàn toàn khả năng bơm máu đi nuôi cơ thể. Máu không đủ cung cấp cho não, thận, gan và các mô, khiến huyết áp tụt sâu, tay chân lạnh, người bệnh có thể ngưng tim, ngừng thở nếu không được can thiệp kịp thời.

Chị Thơ lập tức được chuyển vào khoa Hồi sức tích cực và Chống độc (ICU) để khởi động quy trình hồi sức tim mạch tích cực. Lúc này, người bệnh tiếp tục rối loạn nhịp thất nặng kèm sốc tim tiến triển. Các biện pháp hồi sức thông thường không đủ để duy trì tuần hoàn.

Trước tình huống nguy kịch, ThS.BS Huỳnh Khiêm Huy, Trưởng khoa Hồi sức Ngoại Tim mạch cùng ê-kíp quyết định đặt hệ thống ECMO (oxy hóa máu ngoài cơ thể). Đây là một kỹ thuật hồi sức tim phổi tiên tiến thường được áp dụng trong các ca ngưng tim hoặc sốc tim kháng trị. Hệ thống ECMO hoạt động như “tim – phổi” tạm thời, giúp bơm máu và trao đổi oxy cho máu, tạo điều kiện cho tim được nghỉ ngơi, phục hồi.

Hệ thống ECMO được đặt và khởi động trong vòng 30 phút. Máu người bệnh được dẫn ra ngoài cơ thể, qua màng trao đổi oxy rồi bơm trở lại động mạch chủ, đảm nhận nhiệm vụ mà trái tim yếu ớt không còn đủ sức làm.

Trong 72 giờ tiếp theo, ECMO vận hành liên tục, từng nhịp bơm của máy đồng hành cùng nỗ lực hồi sinh trái tim thật. Khi các xét nghiệm cho thấy men tim giảm, EF cải thiện lên 40%, bác sĩ bắt đầu giảm dần hỗ trợ và rút ECMO an toàn.

Những ngày sau đó, chị Thơ đáp ứng điều trị tốt, hồi phục nhanh. Chị có thể tự thở, ăn uống được, không còn rối loạn nhịp. Siêu âm tim ghi nhận chức năng thất trái gần bình thường. Sau hơn hai tuần, chị được xuất viện và tái khám theo hẹn.

Theo ThS.BS Ngô Như Ngọc, khoa Hồi sức Ngoại Tim mạch, trong một số trường hợp, virus trong đợt sốt siêu vi không chỉ tấn công đường hô hấp mà còn xâm nhập trực tiếp vào tế bào cơ tim, gây tổn thương và hoại tử các sợi cơ tim.

Cùng lúc, hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng mạnh, phóng thích hàng loạt chất gây viêm (cytokine) làm phù nề và viêm lan tỏa cơ tim, khiến tim giảm co bóp, rối loạn nhịp. Khi tổn thương lan rộng, tim không còn đủ khả năng bơm máu, người bệnh rơi vào sốc tim, huyết áp tụt sâu và có thể ngưng tim nếu không được hỗ trợ tuần hoàn kịp thời.

Ngoài ra, viêm cơ tim có thể do đáp ứng miễn dịch quá mức, phản ứng độc tính liên quan thuốc hoặc do các tác nhân khác như vi khuẩn, ký sinh trùng và nấm.

Ở người trẻ khỏe mạnh, bệnh có thể khởi phát đột ngột, dễ nhầm lẫn với cảm cúm hoặc đau ngực thoáng qua, nhưng có thể nhanh chóng tiến triển thành sốc tim, rối loạn nhịp đe dọa tính mạng và tử vong trong 24 giờ nếu không được chẩn đoán, xử trí kịp thời.