Cuộc chiến với loài cây xâm lấn đến từ Nhật Bản

Vào năm 2014, ông Paul Ryb đã mua một ngôi nhà ở Highgate, London, nhưng không lường trước được hiểm họa sẽ đến. Đặc điểm đáng chú ý nhất của ngôi nhà này là có một khu vườn lớn.

Tuy nhiên, đến mùa xuân năm 2015, những người làm vườn của ông Paul Ryb đã phát hiện ra loài cây gây đe dọa tới hệ sinh thái của khu vườn. Đó là cây cốt khí củ có nguồn gốc từ Nhật Bản. Do đó, ông Ryb đã phải thuê những người thợ đào toàn bộ khu vườn để loại bỏ loài cây xâm lấn này, với giá hơn 12.000 USD. Sau đó, ông Ryb đã khởi kiện người đại diện đã giúp ông kiểm định căn nhà. Vào năm 2019, tòa án xử chủ nhà thắng kiện và ông được bồi thường khoản tiền thiệt hại là 60.000 USD.

Cây cốt khí củ có nguồn gốc từ Nhật Bản nhưng đã nhanh chóng lan rộng khắp khu vực châu Âu, Bắc Mỹ và thậm chí có thể thích ứng và phát triển mạnh ở nhiều kiểu môi trường sống khác nhau.

Trên thực tế, cốt khí củ mọc rất nhanh và chúng có thể cao tới 2,5 m chỉ trong vào một tháng hè, đồng thời bao phủ một diện tích lớn.

Trước đó, nhiều khu vực ở London được chọn là nơi để tổ chức Olympic 2012. Tuy nhiên, các khu vực này lại bị cốt khí củ xâm lấn. Vì vậy, các nhà chức trách đã phải bỏ ra hơn 86 triệu USD để xử lý loài cây xâm lấn này.

Trên thực tế, cốt khí củ là loại cây rất khó bị tiêu diệt khi bị nhổ bật gốc hay là rụng lá. Thậm chí chúng có thể sống sót khi có dung nham nóng chảy qua. Vì sự xâm lấn của loài cây này khiến các bất động sản ở Anh bị giảm giá trị tổng cộng lên tới khoảng 25 tỷ USD.

Khi cốt khí củ mọc khắp các khu vườn của người Anh, nó đã trở thành một vấn đề nan giải đối với những người làm vườn, đồng thời là mối đe dọa lớn về kinh tế. Sự lan rộng của loài cây có nguồn gốc từ Nhật Bản đã nhanh chóng thu hút sự chú ý của Quốc hội Anh. Cụ thể, một số ủy ban cũng đã được thành lập để tìm cách ứng phó với loài cây này. Đáng tiếc, đến nay, vẫn chưa có giải pháp khả thi nào được tìm ra.

Cây cốt khí củ có sự thay đổi theo mùa. Loài cây này rụng lá vào mùa đông và phát triển tốt vào mùa hè. Lá của chúng hình trái tim và hoa màu kem.

Ông Gethin Bowes, một chuyên gia về môi trường ở Anh, cho biết rằng, khác với các loài cây xâm lấn khác, phần rễ chính là "pin", nguồn tiếp năng lượng cho sức sống của loài cốt khí củ. Phần rễ của loài cây này có sức sống mãnh liệt đến nỗi ngay cả khi phần thân đã bị cạo sạch hoặc bị thuốc diệt cỏ tiêu diệt thì nó vẫn có thể nằm im ở sâu bên dưới mặt đất tới 20 năm trước khi mọc lại. Chính điều này khiến cốt khí củ trở thành một mối đe dọa dai dẳng.

Chưa hết, theo vị chuyên gia này, ngay cả một mẩu rễ nhỏ củ cốt khí củ còn sót lại dưới mặt đất cũng có thể mọc được thành một cây mới và hoàn chỉnh.

Như vậy, để có thể tiêu diệt được cốt khí củ, việc cần là là phải loại bỏ tất cả tàn dư của rễ cây ở dưới mặt đất. Do đó, một số chuyên gia kiểm định về bất động sản tại Anh thậm chí còn phải sử dụng chó đã qua đào tạo để tiến hành đánh hơi về rễ cây cốt khí củ ở dưới lòng đất.

Trên thực tế, loài cây cốt khí củ đã đặt ra không ít thách thức cho những dự án xây dựng lớn. Bởi chúng có thể xuất hiện gần như là mọi nơi, từ các bờ sông, lề đường, bãi đậu xe và cho tới những khu vườn tư nhân. Theo các chuyên gia, thậm chí ngay cả ở các mảnh đất từng được xử lý, loài cây này vẫn có thể trở lại và xâm nhập vào cấu trúc bên trong của những tòa nhà.

Theo các chuyên gia, cốt khí củ từ Nhật Bản bắt đầu có mặt tại Anh vào năm 1850 thông qua những hoạt động thương mại. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, cốt khí củ chưa được coi là loài xâm lấn như hiện nay. Loài thực vật này thậm chí còn được nhiều người yêu thích vì có khả năng phát triển ổn định và tính thẩm mỹ.

Tuy nhiên, đến đầu thế kỷ 20, loài cây này bắt đầu phát triển mạnh ở trong tự nhiên và nhanh chóng lan ra khắp nước Anh, bất chấp những nỗ lực kiểm soát sự sinh sôi. Với sự phát triển mạnh, loài cây có nguồn gốc từ Nhật Bản cùng với các loài xâm lấn khác đã bắt đầu thay thế những loài cây bản địa ở Anh.

Thoạt đầu, không mấy người quan tâm tới sự sinh sôi một cách nhanh chóng của cốt khí củ, cho tới khi loài cây này gây ảnh hưởng lớn tới giá trị của bất động sản. Cụ thể, sự hiện diện của cốt khí củ khiến cho các bất động sản bị sụt giá đáng kể, ngay cả các ngân hàng cũng từ chối cho người dân vay để mua nhà. Bởi khi thu hồi một ngôi nhà bị loài cốt khí củ xâm lấn thì giá trị của nó sẽ giảm đi nhiều.

Đến năm 2012, Viện Khảo sát Công chứng Hoàng gia Anh đã đưa quy định rằng, sự xuất hiện của cốt khí củ ở trong phạm vi 7 m được coi là mối đe dọa tới giá trị của bất động sản. Điều này khiến giá trị của hàng triệu ngôi nhà bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, các nhà chức trách cũng không thể tìm ra được giải pháp hiệu quả nào để xử lý vấn đề này.

Sau khi dành nhiều năm nghiên cứu, các nhà khoa học nhận ra, sở dĩ cốt khí củ có sức sống vượt trội so với các loài cây khác là nhờ vào một hóa chất ở bên trong lớp lá của nó. Theo đó, dù không thể đâm xuyên qua bê tông, hoặc làm xói mòn nền móng của các ngôi nhà, nhưng loài cây này có thể đâm xuyên qua các vết nứt.

Các công nhân thường dùng glyphosate, loại thuốc diệt cỏ được dùng phổ biến, để tiêu diệt cốt khí củ. Mặc dù glyphosate bị hoài nghi là gây lo ngại cho sức khỏe của cộng đồng, nhưng ông Gethin Bowes cho rằng loại thuốc diệt cỏ này vẫn được coi là sự lựa chọn hiệu quả nhất để kiểm soát cốt khí củ phát triển.

Mặt khác, nếu không kiểm soát, những tác động của cốt khí củ còn gây hại nhiều hơn cho môi trường và đa dạng sinh học.

Dành nhiều thời gian để nghiên cứu và tiến hành các thí nghiệm, TS sinh vật học Dan Jones cho biết, việc cắt cỏ ở trên mặt đất chỉ làm cho tình hình trở nên tồi tệ hơn. Thay vào đó, phương pháp hữu hiệu nhất để kiểm soát cốt khí củ là sử dụng glyphosate vào mùa thu trong nhiều năm liên tiếp. Đây là kết quả nghiên cứu được Dan Jones công bố vào năm 2018.

Tuy nhiên, cách làm này cũng chỉ giải quyết được phần thân của cốt khí củ. Trong khi đó, phần rễ với sức sống mãnh liệt của loài cây này phần còn bám sâu vào trong lòng đất. Vì vậy, theo các chuyên gia, chỉ có một cách để tiêu diệt hoàn toàn cây xâm lấn từ Nhật Bản, đó là đào tận gốc và loại bỏ toàn bộ lớp đất. Nhưng chi phí để làm việc này lại rất tốn kém.

Cuộc chiến với loài cây xâm lấn đến từ Nhật Bản dường như vẫn còn dai dẳng ở nước Anh.