Ông N.V.Đ (63 tuổi, trú tại Hà Nội) đến khám tại Phòng khám Đa khoa Medlatec Thanh Xuân vì gần đây xuất hiện những cơn đau đầu âm ỉ, không kèm chóng mặt, không buồn nôn, không choáng váng hay yếu tay chân, nhưng đi khám lại phát hiện hẹp động mạch cảnh nặng do xơ vữa.
Ông Đ có tiền sử hút thuốc lá gần 30 năm (18-20 bao/tháng) - một trong những yếu tố nguy cơ chính gây xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch. Tuy nhiên, gia đình không có tiền sử bệnh tim mạch và chưa từng có triệu chứng nghi ngờ đột quỵ trước đó.
Ông Đ được bác sĩ chỉ định thực hiện xét nghiệm và các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu tìm nguyên nhân gây đau đầu. Sau đó, ông được chẩn đoán mắc bệnh động mạch cảnh do xơ vữa, hẹp nặng 90% động mạch cảnh trong bên phải, lóc tách nhỏ gốc động mạch cảnh trong bên trái; Bệnh động mạch vành mạn tính; Rối loạn lipid máu.
Theo BS.CKII Trần Hải Nam, Phòng khám Đa khoa Medlatec Thanh Xuân, hẹp động mạch cảnh nặng do xơ vữa là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ. Bệnh có thể làm giảm lưu lượng máu lên não, tăng nguy cơ tắc nghẽn, gây tổn thương não vĩnh viễn, liệt nửa người hoặc tử vong. Do đó, tầm soát mạch cảnh định kỳ là chìa khóa để phòng ngừa.
Bệnh động mạch cảnh do xơ vữa là tình trạng hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch cảnh chung do sự tích tụ của các mảng xơ vữa bên trong lòng mạch. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây đột quỵ, đặc biệt ở người cao tuổi và có yếu tố nguy cơ như hút thuốc - nguy cơ bị đột quỵ cao gấp 2-4 lần so với người không hút, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp...
“Trường hợp của ông Đ đã hút thuốc lá gần 30 năm (tương đương hơn 6.000 bao), đi khám vì các cơn đau đầu nhẹ thoáng qua nhưng đã phát hiện mảng xơ vữa gây hẹp 90% gốc động mạch trong phải, lóc tách nhỏ gốc động mạch cảnh trong. Đây là minh chứng rõ ràng cho tác động nghiêm trọng và âm thầm của thuốc lá lên hệ mạch máu não và tim mạch. Bên cạnh đó, khi thấy các dấu hiệu không rõ ràng như: Chóng mặt, buồn nôn, yếu liệt tay chân hay rối loạn ý thức, người bệnh vẫn tiềm ẩn nguy cơ cao bị đột quỵ nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời”, BS Nam nhấn mạnh.
Phim chụp tổn thương của bệnh nhân. Ảnh CAND
Bác sĩ khuyến cáo, để phòng tránh đột quỵ, người dân nên bỏ thuốc lá, kiểm soát huyết áp, duy trì chỉ số mỡ máu, đường huyết ổn định, ăn uống lành mạnh, tập luyện đều đặn và khám sức khỏe định kỳ. Đặc biệt, những người trên 40 tuổi, hút thuốc lâu năm, có bệnh tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường, béo phì hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch nên đi tầm soát đột quỵ sớm.
Các xét nghiệm cần thiết để tầm soát bao gồm xét nghiệm mỡ máu, siêu âm Doppler mạch cảnh để phát hiện hẹp động mạch cảnh, điện tâm đồ, siêu âm tim và chụp CT/MRI sọ não cùng mạch máu não để đánh giá toàn diện nguy cơ.
Siêu âm Doppler động mạch cảnh là phương pháp đơn giản, không xâm lấn và có chi phí hợp lý, rất hiệu quả trong phát hiện sớm xơ vữa và hẹp động mạch cảnh. Việc tầm soát kết hợp các kỹ thuật khác giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng tim mạch và thần kinh, từ đó có biện pháp điều trị kịp thời, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.
