Mỹ không viện trợ, Patriot của Ukraine chỉ còn để làm cảnh

Hệ thống phòng không Patriot của Ukraine đang hết đạn tên lửa, do Mỹ ngừng cung cấp, Tổng thống Ukraine Zelensky đã tiết lộ điều này trong một cuộc họp báo. Lời thừa nhận thẳng thắn được đưa ra, khi ông kể lại cuộc gọi “tuyệt vọng” vào sáng sớm từ một trong những chỉ huy phòng không của mình.

Theo Tổng thống Zelensky, chỉ huy đơn vị phòng không đã liên lạc vào khoảng từ ba đến năm giờ sáng, vẽ nên một bức tranh ảm đạm: "Chúng ta không còn đạn tên lửa nào cho hệ thống Patriot nữa, các bệ phóng đã hết đạn. Ông ta nói với tôi rằng, 8 tên lửa Nga đang bay tới ngay lúc này, và chúng ta không có gì để bắn hạ chúng".

Giọng nói cấp bách của chỉ huy phòng không nhấn mạnh áp lực ngày càng gia tăng lên mạng lưới phòng không của Ukraine, khi các cuộc tấn công trên không của Nga tiếp tục tấn công nước này.

Trước đó, Ukraine đã từng đề nghị một yêu cầu “không tưởng” đối với Mỹ, đó là cung cấp 20 tiểu đoàn tên lửa phòng không Patriot cho Ukraine; kết hợp với chuyển giao công nghệ sản xuất đạn tên lửa Patriot cho Ukraine, thì họ mới đảm bảo được an toàn không phận.

Tuy nhiên đây là một yêu cầu táo bạo, nếu không nói là không tưởng, nhưng nó đã phản ánh “tình hình khốn khổ” mà Kiev đang phải đối mặt và giải pháp chiến lược, mà Tổng thống Zelensky hy vọng có thể thay đổi cán cân trước một loạt đòn tấn công không ngừng nghỉ của Nga.

Hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot, được coi là nền tảng của hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không hiện đại của Mỹ và NATO, đã liên tục được cải tiến từ khi ra đời, thích ứng với bối cảnh đe dọa trên không luôn thay đổi. Patriot được Raytheon phát triển và sau đó được cải tiến thông qua quan hệ đối tác với Lockheed Martin.

Cốt lõi của hệ thống Patriot bao gồm nhiều hệ thống con tạo thành, như radar, máy tính và đặc biệt là đạn tên lửa, được thiết kế để có thể tiêu diệt được nhiều mục tiêu, từ máy bay tới tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình. Trong nhiều thập kỷ, Raytheon đã phát triển nhiều loại tên lửa, đáp ứng yêu cầu của chiến tranh ngày càng phức tạp.

Kể từ khi ra đời, hệ thống Patriot đã phát triển qua nhiều thế hệ, từ Patriot tới PAC-1 (cuối thập niên 1980), PAC-2 vào đầu thập niên 1980, được cải tiến trên kinh nghiệm từ Chiến tranh vùng Vịnh, nơi các mối đe dọa tên lửa đạn đạo của Iraq, đã phơi bày những lỗ hổng của hệ thống.

Sau đó là MIM-104F, hay còn gọi là PAC-3, được đánh dấu là bước chuyển mình mang tính cách mạng trong công nghệ tên lửa Patriot. Được Lockheed Martin giới thiệu vào đầu những năm 2000, PAC-3 đã từ bỏ đầu đạn nổ phân mảnh, để chuyển sang triết lý “truy đuổi – tiêu diệt (hit-to-kill)”, sử dụng đầu đạn động năng để phá hủy mục tiêu với độ chính xác cao.

Ukraine là quốc gia được thừa hưởng kho vũ khí khổng lồ sau khi Liên Xô tan rã năm 1991; nhưng do quản lý lỏng lẻo, dẫn đến thất thoát phần lớn. Khi cuộc xung đột Nga-Ukraine nổ ra, Ukraine nhanh chóng hết vũ khí phòng không và phải đi xin viện trợ của các quốc gia; nhất là Mỹ và châu Âu.

Để giúp Ukraine chống lại các đòn tấn công đường không của Nga, Mỹ và phương Tây đã tích cực viện trợ các loại vũ khí phòng không cho Ukraine, trong đó có hệ thống Patriot. Nhưng đến thời điểm hiện tại, các hệ thống phòng không Patriot của Ukraine đã cạn kiệt đạn tên lửa.

Trong bối cảnh xung đột đang căng thẳng, thì Mỹ tuyên bố ngừng bán vũ khí cho Ukraine trong khi đàm phán với Nga. Theo một quan chức quốc phòng Ukraine, thông báo Mỹ đã tạm ngừng bán vũ khí cho Kiev trong bối cảnh Washington và Moskva vừa có cuộc đàm phán đột phá kéo dài khoảng 4 tiếng rưỡi tại thủ đô Riyadh của Ả Rập Xê Út ngày 18/2 vừa qua.

Vào ngày 21/2, các hãng tin của Nga và phương Tây như RIA Novosti, TASS và AFP đều đưa tin, Thư ký Ủy ban An ninh, Quốc phòng và Tình báo Quốc hội Ukraine, Roman Kostenko xác nhận Mỹ đã ngừng bán vũ khí cho Ukraine, ngay cả khi Kiev sẵn sàng trả tiền bằng nguồn tài trợ từ Liên minh châu Âu (EU).

Theo ông Kostenko, các công ty Mỹ, dù đã sẵn sàng chuyển giao vũ khí, thì cũng đang phải chờ đợi giấy phép xuất khẩu của Bộ Ngoại giao Mỹ. Cùng ngày, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Mike Waltz, mặc dù không trực tiếp xác nhận việc ngừng viện trợ, đã thừa nhận kho dự trữ quân sự của Mỹ đang ngày càng cạn kiệt.

Diễn biến này xảy ra trong bối cảnh Nga và Mỹ vừa có cuộc đàm phán đột phá kéo dài khoảng 4 tiếng rưỡi tại Riyadh ngày 18/2. Tại cuộc gặp, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov và Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã thống nhất thành lập các nhóm đàm phán và hợp tác về các vấn đề địa chính trị cùng quan tâm, bao gồm cả việc giải quyết khủng hoảng Ukraine.

Vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump có những hành động được coi là “thiết thực”, khi đề xuất các giải pháp, nhằm nhanh chóng chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 3 năm ở Ukraine; trong đó có việc cắt hoàn toàn viện trợ cho Ukraine. Còn Moskva xem đây là cơ hội để đạt được những nhượng bộ. (nguồn ảnh TASS, Sputnik, Ukrinform).