Quan sát của Báo Tri thức và Cuộc sống cho thấy, mặc dù nhiều gói thầu mà Công ty TNHH một thành viên Sơn Hoàng Quân (Công ty Sơn Hoàng Quân) trúng thầu có sự tham gia của các nhà thầu khác, nhưng kết quả cuối cùng thường là các đối thủ bị loại vì không đáp ứng các yêu cầu của hồ sơ mời thầu (HSMT). Kịch bản này lặp lại nhiều lần, đặt ra câu hỏi về tính cạnh tranh thực chất và vai trò của đơn vị tư vấn trong việc xây dựng HSMT và đánh giá hồ sơ dự thầu (HSDT).

Kịch bản đối thủ liên tục "mắc lỗi" chi tiết

Một ví dụ điển hình là gói thầu Xây dựng thuộc dự án Đường GTNT tổ 4 ấp Ba Ven (xã Lộc Khánh), mã TBMT: IB2500079394. Gói thầu này do Công ty TNHH một thành viên Xây dựng Tuấn Khang BP (Tuấn Khang BP) mời thầu vào tháng 3/2025.

Tại gói thầu này, có 2 nhà thầu tham gia là Công ty Sơn Hoàng Quân và Công ty TNHH MTV Tư vấn Xây dựng Cầu Đường Minh Quân (Cầu Đường Minh Quân).

Theo Báo cáo đánh giá E-HSDT số 09/BC-CTYTK ngày 23/3/2025 do Tuấn Khang BP lập, nhà thầu Cầu Đường Minh Quân đã bị đánh giá "không đạt" về năng lực và kinh nghiệm. Đơn vị tư vấn đã chỉ ra hàng loạt lý do để loại nhà thầu này: Thiếu hợp đồng cung cấp vật liệu; báo cáo tài chính kê khai trên hệ thống bị sai lệch so với số liệu trích xuất; thiếu giấy xác nhận số dư tài khoản để chứng minh nguồn lực tài chính; hóa đơn thiết bị không trùng khớp và không đính kèm bản vẽ biện pháp thi công.

Với việc đối thủ bị loại do không đáp ứng các yêu cầu về hồ sơ, Công ty Sơn Hoàng Quân đã được phê duyệt trúng thầu.

Khi "ông lớn" Viettel cũng bị loại vì lỗi kỹ thuật

Kịch bản đối thủ bị loại không chỉ xảy ra với các nhà thầu quy mô tương đương, mà ngay cả những nhà thầu lớn, có thương hiệu cũng không ngoại lệ khi đối đầu với Công ty Sơn Hoàng Quân tại các gói thầu do Tuấn Khang BP tư vấn.

Một trường hợp đáng chú ý khác là gói thầu Xây dựng thuộc dự án Xây dựng nhà tập thể dục thể thao, 09 phòng học... Trường TH & THCS Lộc Thiện (mã TBMT: IB2400329652), mời thầu vào tháng 9/2024. Chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án Đầu tư Xây dựng huyện Lộc Ninh, và đơn vị tư vấn đánh giá HSDT lại là Tuấn Khang BP.

Gói thầu này có sự tham gia của Liên danh Sơn Hoàng Quân - Nội thất Xuân Hòa và một đối thủ rất mạnh là Tổng công ty cổ phần công trình Viettel (Viettel Construction).

Mặc dù là một nhà thầu lớn, Tổng công ty Viettel vẫn bị đánh giá "không đạt" ở bước đánh giá về kỹ thuật. Báo cáo đánh giá của Tuấn Khang BP đã soi xét rất kỹ lưỡng và chỉ ra hàng loạt lỗi chi tiết trong hồ sơ kỹ thuật của Viettel.

Cụ thể, Viettel bị đánh giá không đạt do thuyết minh vữa láng nền mác 50 (trong khi thiết kế yêu cầu mác 75); đề xuất cọc tiếp địa dài 2m (thiết kế yêu cầu 2,4m). Ngoài ra, đơn vị tư vấn cũng chỉ ra lỗi ghi sai tên chủ đầu tư trong biện pháp bảo hành và thiếu hạng mục nhà xe, đài nước trong bảng tiến độ thi công tổng thể.

Kết quả, Liên danh có sự tham gia của Công ty Sơn Hoàng Quân đã trúng gói thầu trị giá hơn 12,6 tỷ đồng.

Việc một nhà thầu tầm cỡ như Tổng công ty Viettel bị loại vì những lỗi kỹ thuật mang tính chi tiết như mác vữa hay chiều dài cọc tiếp địa đã đặt ra câu hỏi về mức độ khắt khe trong quá trình đánh giá. Liệu sự khắt khe này có nhằm mục đích tìm ra nhà thầu tốt nhất, hay đang vô tình hoặc hữu ý tạo ra các "rào cản kỹ thuật"?

Tiêu chí đánh giá có "linh hoạt"?

Trong khi các đối thủ thường xuyên bị loại vì những lỗi chi tiết, bản thân Công ty Sơn Hoàng Quân cũng từng có lần "trượt" thầu vì lỗi trong hồ sơ năng lực.

Cụ thể, tại gói thầu Xây dựng thuộc dự án XD đường giao thông tổ 7 ấp 9 (xã Lộc Thái), mời thầu vào tháng 7/2024 (mã TBMT: IB2400207326). Bên mời thầu cũng chính là Tuấn Khang BP.

Tại gói thầu này, Công ty Sơn Hoàng Quân đã bị đánh giá "không đạt". Lý do được đơn vị tư vấn đưa ra là nhân sự chỉ huy trưởng mà Sơn Hoàng Quân đề xuất "không có chứng chỉ hoặc chứng nhận hành nghề hoạt động xây dựng giám sát hạng III trở lên". Mặc dù đã được yêu cầu làm rõ và bổ sung tài liệu, nhưng Công ty Sơn Hoàng Quân đã không có văn bản phúc đáp.

Người trúng gói thầu này chính là Công ty TNHH MTV Tư vấn Xây dựng Cầu Đường Minh Quân – đối thủ đã từng bị Tuấn Khang BP loại tại gói thầu khác như đã phân tích ở trên.

Sự việc này cho thấy, các tiêu chí đánh giá hồ sơ dự thầu có thể được áp dụng rất nghiêm ngặt khi cần thiết. Tuy nhiên, sự lặp lại của kịch bản các đối thủ cạnh tranh liên tục bị loại tại các gói thầu mà Công ty Sơn Hoàng Quân trúng thầu (chiếm đa số các gói tham gia) vẫn là một dấu hiệu đáng quan tâm về tính cạnh tranh.

Vấn đề về bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu

Luật Đấu thầu được xây dựng với mục tiêu cốt lõi là đảm bảo cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Khoản 3 Điều 44 Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 quy định rất rõ: "Hồ sơ mời thầu không được nêu bất cứ điều kiện nào nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng".

Việc xây dựng HSMT với quá nhiều tiêu chí kỹ thuật chi tiết, phức tạp hoặc việc đánh giá HSDT quá khắt khe, cứng nhắc đối với các lỗi nhỏ, không mang tính trọng yếu, có thể vô tình hoặc hữu ý tạo ra rào cản, hạn chế sự tham gia của các nhà thầu khác. Điều này có thể dẫn đến tình trạng chỉ có một số ít nhà thầu "quen mặt" mới có thể đáp ứng được yêu cầu, làm méo mó môi trường cạnh tranh. Đây là vấn đề cần được các cơ quan chức năng quản lý về đấu thầu xem xét và làm rõ.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin./.

[Kỳ 4] Nâng cao hiệu quả đấu thầu tại Đồng Nai: Cần giám sát chặt chẽ vai trò đơn vị tư vấn