ADN bí ẩn tìm thấy ở cá voi xanh, hé lộ sự thật bất ngờ

Số lượng của loài khổng lồ này đã giảm mạnh vào đầu thế kỷ 20 do hoạt động săn bắt cá voi thương mại ở mức độ cao. Trong số bốn phân loài cá voi xanh, B. musculus musculus, được tìm thấy ở Bắc Đại Tây Dương và Bắc Thái Bình Dương, là một trong những loài có nguy cơ cao nhất.

Trong một nghiên cứu mới, được công bố ngày 6/1 trên tạp chí Bảo tồn Di truyền, các nhà nghiên cứu đã phân tích bộ gien của cá voi B. m. musculus ở Bắc Đại Tây Dương để tìm các dấu hiệu cận huyết.

Các nhà nghiên cứu đã tạo ra một bộ gien "de novo" cho quần thể này, nghĩa là nó được tạo ra từ đầu, bằng cách ghép các đoạn ADN từ các cá thể khác nhau lại với nhau. Sau đó, nhóm nghiên cứu sử dụng bản thiết kế di truyền mới này làm khuôn mẫu để phân tích sâu hơn toàn bộ hoặc một phần bộ gien của 31 cá thể cá voi.

Đồng tác giả nghiên cứu Mark Engstrom, nhà di truyền học sinh thái tại Đại học Toronto, cho biết: “Đây là một quá trình lâu dài và tốn nhiều công sức, giống như việc lắp ráp một trò chơi ghép hình khổng lồ không có ảnh hướng dẫn trên hộp”.

Họ phát hiện ra rằng, mỗi con cá voi được lấy mẫu đều có ADN của cá voi vây (Balaenoptera Physalus) ẩn trong bộ gien của chúng. Trung bình khoảng 3,5% ADN của nhóm đến từ cá voi vây.

Theo The New York Times, các nhà khoa học từ lâu đã biết rằng, cá voi xanh và cá voi vây có thể sinh sản để tạo ra con lai của hai loài, mặc dù cá voi xanh nặng trung bình khoảng 77 tấn. Theo một nghiên cứu năm 2021, cá voi "ống khói" và thường trông giống những con cá voi vây lớn bất thường với màu sắc và cấu trúc hàm của cá voi xanh.

Cho đến gần đây, người ta vẫn cho rằng những con lai này vô sinh và không thể sinh con giống như hầu hết các loài động vật lai khác. Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2018 đã tiết lộ rằng, ít nhất một số con lai này có thể sinh sản thành công với cá voi xanh.

Các nhà nghiên cứu tin rằng, cá voi lai đã sinh sản với cá voi xanh, tạo ra những đứa con "lai chéo" với phần lớn ADN của cá voi xanh và một số ADN của cá voi vây. Kiểu chuyển ADN từ loài này sang loài khác thông qua giao phối chéo được gọi là sự xâm nhập.

Nhóm nghiên cứu mới đã nghi ngờ rằng, họ có thể tìm thấy ADN của cá voi vây trong số bộ gien mà họ đã giải trình tự. Nhưng mức độ xâm nhập giữa các loài mà các nhà nghiên cứu tìm thấy khá bất ngờ và cao hơn nhiều so với báo cáo trước đây.

Engstrom cho biết, các nghiên cứu tương tự về cá voi vây không tìm thấy bằng chứng nào cho thấy loài này thừa hưởng bất kỳ ADN nào của cá voi xanh thông qua quá trình xâm nhập. Vì vậy, có vẻ như chỉ có cá voi xanh mới có khả năng hoặc có lẽ sẵn sàng sinh sản với những cá thể lai này.

Cũng có rất ít bằng chứng cho thấy sự xâm nhập giữa cá voi vây và cá voi xanh xảy ra ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới. Đây chỉ là hiện tượng ở Bắc Đại Tây Dương".

Các bộ gien cũng tiết lộ rằng, có ít sự cận huyết giữa cá voi xanh Bắc Đại Tây Dương hơn dự đoán, bởi cá voi phương Tây theo dòng hải lưu Bắc Đại Tây Dương về phía đông để kiếm ăn.