Sau phẫu thuật, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quyết định đến tốc độ hồi phục và khả năng phòng ngừa biến chứng. Ăn đúng, đủ và khoa học sẽ giúp cơ thể tái tạo mô, giảm đau, chống nhiễm trùng và lấy lại sức khỏe nhanh hơn. Không chỉ là việc bổ sung năng lượng, chế độ ăn sau phẫu thuật cần chú trọng đến sự cân bằng dưỡng chất. Từ đạm, vitamin, khoáng chất cho tới cách chế biến món ăn, tất cả đều ảnh hưởng trực tiếp đến tiến trình hồi phục của bệnh nhân.

Vai trò của dinh dưỡng sau phẫu thuật

Khi trải qua một ca phẫu thuật, cơ thể sẽ bị mất máu, tiêu hao năng lượng và dễ bị viêm nhiễm. Vì vậy, dinh dưỡng có vai trò:

Giúp vết thương mau lành, giảm nguy cơ nhiễm trùng.

Bù lại lượng máu, dịch và năng lượng đã mất.

Tăng cường hệ miễn dịch, ngăn ngừa biến chứng.

Hỗ trợ cơ thể phục hồi sức khỏe, lấy lại thể lực.

Nguyên tắc chung trong chế độ ăn

Dễ tiêu hóa: Tránh các thực phẩm khó nhai, khó tiêu.

Giàu dinh dưỡng: Cung cấp đủ đạm, tinh bột, vitamin và khoáng chất.

Chia nhỏ bữa ăn: Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày để giảm áp lực cho hệ tiêu hóa.

Uống đủ nước: Giúp thanh lọc cơ thể, duy trì cân bằng điện giải.

Nhóm thực phẩm cần thiết cho người sau phẫu thuật

Đạm (Protein)

Protein là dưỡng chất quan trọng để tái tạo mô, làm lành vết thương. Người bệnh nên ăn:

Thịt nạc, cá, trứng, sữa ít béo.

Các loại đậu, hạt.

Vitamin và khoáng chất

Vitamin C: Tăng sức đề kháng, giúp liền sẹo (có trong cam, chanh, kiwi, ổi).

Vitamin A: Hỗ trợ quá trình tái tạo da, niêm mạc (cà rốt, bí đỏ, rau xanh).

Kẽm & Sắt: Tham gia vào quá trình tạo máu và hồi phục vết thương (hải sản, thịt đỏ, gan động vật).

Tinh bột nguyên hạt

Cung cấp năng lượng lành mạnh, tránh tăng đường huyết quá nhanh.

Nên chọn gạo lứt, khoai lang, yến mạch thay vì tinh bột tinh chế.

Chất béo lành mạnh

Omega-3 từ cá hồi, cá thu, hạt chia, hạt lanh giúp chống viêm và giảm đau.

Dầu ô liu, dầu mè tốt hơn so với mỡ động vật.

Những thực phẩm nên tránh

Đồ ăn nhiều dầu mỡ, chiên rán: Gây khó tiêu, dễ viêm nhiễm.

Thức uống có cồn, cà phê: Làm chậm quá trình lành vết thương.

Đồ cay nóng, nhiều gia vị: Kích ứng vết mổ, ảnh hưởng dạ dày.

Thức ăn đóng hộp, chế biến sẵn: Nhiều muối và chất bảo quản.

Vai trò của chất xơ và hệ tiêu hóa

Sau phẫu thuật, nhiều người dễ gặp tình trạng táo bón do ít vận động và dùng thuốc giảm đau. Vì vậy, bổ sung chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt giúp hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru, ngăn táo bón, giảm áp lực lên vết mổ.

Lựa chọn cách chế biến món ăn

Không chỉ quan trọng ở thực phẩm, cách chế biến cũng ảnh hưởng đến khả năng hấp thu:

Hấp, luộc, ninh nhừ là tốt nhất, giữ trọn dinh dưỡng và dễ tiêu hóa.

Hạn chế chiên rán, nướng vì tạo chất béo xấu, khó tiêu.

Có thể xay nhuyễn hoặc cắt nhỏ thực phẩm để người bệnh dễ ăn.

Theo dõi phản ứng cơ thể và điều chỉnh dinh dưỡng

Mỗi người có cơ địa khác nhau, sau phẫu thuật có thể xảy ra tình trạng buồn nôn, đầy bụng, dị ứng. Vì vậy cần:

Ăn thử từng ít một để theo dõi phản ứng.

Nếu có dấu hiệu bất thường (nôn ói, tiêu chảy, dị ứng) cần ngừng thực phẩm đó và báo bác sĩ.

Ghi chú lại thực đơn để bác sĩ dễ dàng theo dõi và điều chỉnh.

Gợi ý chế độ ăn theo từng giai đoạn

1–2 ngày đầu: Ăn lỏng, dễ tiêu (cháo loãng, súp, sữa, nước ép).

Từ ngày 3–7: Ăn mềm, tăng cường đạm (cháo thịt băm, cá, trứng, rau nghiền).

Sau 1 tuần: Ăn đa dạng, cân bằng, gần như chế độ ăn bình thường nhưng vẫn tránh đồ cay, chiên rán.

Một số lưu ý quan trọng

Hỏi ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để điều chỉnh phù hợp với loại phẫu thuật.

Nếu có bệnh nền (tiểu đường, tim mạch, thận…), chế độ ăn cần được cá nhân hóa.

Kết hợp nghỉ ngơi, vận động nhẹ để cơ thể phục hồi nhanh hơn.

Chế độ ăn sau phẫu thuật không chỉ là ăn đủ no, mà là ăn đủ chất và đúng cách. Một thực đơn khoa học, giàu dưỡng chất sẽ giúp bệnh nhân mau chóng hồi phục, hạn chế biến chứng và sớm trở lại nhịp sống bình thường.