Trong những năm gần đây, phương pháp uống nước chanh pha muối được quảng bá rộng rãi trên mạng xã hội như một liệu pháp “chữa lành” tự nhiên. Các tuyên bố thường nhấn mạnh đến khả năng “thải độc”, “làm sạch đường ruột” và hỗ trợ sức khỏe tổng thể.

Tuy nhiên, từ góc nhìn y học hiện đại, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy cao áp Việt - Nga, Bộ Quốc phòng cho rằng, cần phải đánh giá kỹ lưỡng cả lợi ích tiềm năng lẫn rủi ro nghiêm trọng của phương pháp này.

Đánh giá tác động tổng quát, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng cho rằng, dưới góc nhìn khoa học, chanh (Citrus limon) chứa nhiều vitamin C, flavonoid và axit citric, mang lại một số lợi ích: Tăng cường miễn dịch nhờ vitamin C; ngăn ngừa sỏi thận canxi oxalat thông qua cơ chế kiềm hóa nước tiểu; Cải thiện hấp thu sắt không heme từ thực vật, hỗ trợ tiêu hóa nhẹ khi dùng với liều nhỏ và điều độ.

Tuy nhiên, rủi ro cũng đáng kể như mòn men răng do tính axit cao, làm nặng thêm viêm loét dạ dày, GERD, lợi tiểu quá mức gây mất nước nếu dùng nhiều.

Muối hạt (Natri clorua) là chất điện giải thiết yếu, song người Việt đang tiêu thụ gần gấp đôi khuyến cáo của WHO (9,4 g/ngày so với <5 g/ngày).

Hậu quả của thừa muối: Tăng huyết áp – nguy cơ tim mạch hàng đầu, gây hại thận, thúc đẩy suy thận mạn, tăng nguy cơ loãng xương và ung thư dạ dày.

Theo bác sĩ Hoàng, nước chanh muối nhiều tương tác không có lợi. Bởi lợi ích điện giải chỉ đúng khi pha loãng nhưng dễ dẫn đến quá tải natri. Chanh giúp chống sỏi, muối lại thúc đẩy hình thành sỏi dẫn đến tác động nghịch lý. Bên cạnh đó, sự kết hợp axit + muối làm kích ứng niêm mạc dạ dày mạnh hơn. Các khái niệm “âm-dương” hay “dương hóa” hoàn toàn phi khoa học.

Giải thích hiện tượng “làm sạch đường ruột”, bác sĩ Hoàng cho biết, cơ chế nhuận tràng do thẩm thấu. Dung dịch muối ưu trương kéo nước từ máu và mô vào lòng ruột. Hậu quả là tiêu chảy do thẩm thấu, tương tự thuốc nhuận tràng thẩm thấu trong y khoa (ví dụ: Magie citrate).

Bác sĩ Hoàng cũng chỉ ra các hiểu lầm về “thải độc”. Cụ thể, tiêu chảy không phải là “làm sạch” mà là rối loạn sinh lý cấp tính; Giảm cân chỉ là mất nước, không bền vững. Cơ thể đã có gan và thận đảm nhận chức năng thải độc.

Nguy cơ từ tiêu chảy cưỡng bức: Mất nước, rối loạn điện giải → nguy cơ loạn nhịp tim; Quá tải natri cấp → tăng huyết áp, buồn nôn; Phá vỡ hệ vi sinh vật đường ruột, gây rối loạn tiêu hóa lâu dài.

Nêu giải pháp thay thế an toàn, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng cho rằng cần uống đủ nước lọc, ăn nhiều chất xơ (rau, ngũ cốc nguyên hạt). Đồng thời, bổ sung probiotics từ sữa chua, kim chi, dưa cải, trà kombucha.

Nói về nguy cơ ở bệnh nhân có bệnh nền, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng cho rằng, đối với bệnh nhân suy thận, do thận không thể đào thải natri quá tải tuần hoàn. Dẫn đến tăng huyết áp ác tính, phù phổi cấp, suy tim cấp, thậm chí tử vong.

Nguy cơ tăng natri máu cấp tính, ngay cả người khỏe mạnh nếu uống quá nhiều nước muối có thể gặp: Tăng natri máu (>145 mEq/L). Co rút tế bào não, gây xuất huyết nội sọ. Triệu chứng: khát dữ dội, lú lẫn, co giật, hôn mê.

Các nhóm nguy cơ khác như tăng huyết áp, bệnh tim mạch: làm huyết áp tăng vọt, gây nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ. Người có bệnh lý dạ dày dễ xuất huyết tiêu hóa.

Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng cho rằng, tuyên bố “chữa lành nhiều bệnh” là không có có cơ sở khoa học. Lợi ích nhỏ, rủi ro lớn.

Với tuyên bố “làm sạch ruột, thải độc”, thực chất là tiêu chảy do thẩm thấu. Nguy hiểm, không bền vững. “Đi ngoài trơn tru là tốt” chỉ là hiện tiêu chảy, không phải cải thiện sức khỏe. “An toàn cho mọi người” nhưng thực chất là nguy hiểm đặc biệt với bệnh nhân thận, tim mạch, huyết áp cao. Còn với tuyên bố “Dương hóa cơ thể” là phi khoa học, không được y học công nhận.

Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng khuyến nghị, tuyệt đối không áp dụng phương pháp nước chanh muối để “chữa lành”. Cảnh báo nhóm nguy cơ cao suy thận, tăng huyết áp, bệnh tim mạch, viêm loét dạ dày. Tăng cường giáo dục sức khỏe cộng đồng, cảnh giác với thông tin trên mạng xã hội.

Thay thế bằng thói quen an toàn: Uống đủ nước lọc. Giảm muối theo khuyến nghị WHO (<5 g/ngày). Ăn nhiều rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt. Bổ sung thực phẩm lên men tự nhiên.

Theo bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, phương pháp uống nước chanh muối không phải là “liệu pháp chữa lành” mà là một thực hành phản khoa học, nguy hiểm, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở những người có bệnh nền. Y học hiện đại khẳng định rằng lợi ích rất hạn chế, trong khi rủi ro lớn và có khả năng đe dọa tính mạng. Mọi thay đổi trong chế độ dinh dưỡng hoặc biện pháp “thải độc” cần được tham khảo ý kiến bác sĩ. Sức khỏe không thể dựa vào những trào lưu thiếu kiểm chứng, mà phải dựa trên nền tảng khoa học và bằng chứng y học rõ ràng.