Bao Thanh Thiên hay Bao Công (999-1062) thời Nam Tống, nổi danh là một vị quan thanh liêm mẫu mực và có tài xử án. Dưới đây là một trong rất nhiều câu chuyện được lưu truyền trong dân gian về ông.

Thủa ấy ở một làng nọ có một cậu bé tàn tật chừng mươi tuổi, gẫy chân, sống một cuộc sống ăn xin nghèo khổ. Trước làng là một con suối lớn. Vì không có cầu, nên dân làng muốn qua suối là phải lội, rất bất tiện, nhất là đối với những người già vào mùa nước lũ.

Nhiều năm đã qua đi như vậy, cho đến một hôm người ta thấy cậu bé ăn xin què quặt gom những tảng đá lớn về bên suối. “Cháu muốn xây cầu để mọi người đi lại thuận tiện”, cậu giải thích. Người làng cho đó là chuyện khôi hài của một cậu bé khùng nên không để ý đến.

Nhưng đống đá dần dần lớn lên qua tháng năm trở thành một cái gò, và dân làng bắt đầu hiểu ra. Nhiều người cũng góp thêm sức vào, chẳng mấy chốc đã đủ đá xây cầu. Rồi người ta thuê thợ xây dựng đến làm.

Trong quá trình cùng làm, cậu bé bị mảnh đá bắn vào mắt và mù cả hai mắt. Người dân lấy làm thương cảm lắm. Nhưng cậu bé, mặc dù đã què lại thêm mù, vẫn không một lời ca thán và cố gắng trong khả năng của mình cùng góp sức xây cầu với dân làng.

Cuối cùng, sau những tháng ngày nhọc nhằn vất vả, cây cầu đã được xây xong. Dẫu không nhìn thấy gì, nhưng trên khuôn mặt của cậu hiện một nụ cười rạng rỡ.

Đột nhiên một tiếng sấm nổ vang dù trời quang mây tạnh. Và người ta thấy cậu bé ăn mày đáng thương đã bị sét đánh chết ngay trên chiếc cầu mới xây.

Bấy giờ nhằm lúc Bao Thanh Thiên đi thị sát qua làng. Dân làng kéo giá kêu oan với Bao Thanh Thiên, rằng tại sao trời xanh lại hại người tốt. Trước câu chuyện quá thương tâm, và cảm thấy quá bất công, Bao Thanh Thiên chẳng cầm nổi lòng mình, bèn viết "ninh hành ác vật hành thiện” (thà làm điều ác còn hơn làm điều thiện).

Trở về kinh đô sau chuyến công du, Bao Thanh Thiên cảm thấy rất vướng mắc về việc này, nhất là về những gì ông đã viết trong lúc không dằn được lòng mình. Trong bản tấu trình, ông đã không báo cáo lên hoàng đế Tống Nhân Tông về sự kiện hy hữu đó.

Hoàng đế Tống Nhân Tông hôm ấy mời Bao Thanh Thiên đến chơi và dẫn Bao Thanh Thiên đến gặp hoàng tử mới ra đời trong lúc Bao Thanh Thiên đi thị sát ngoại tỉnh. Hoàng tử trông khôi ngô nhưng mắc tật khóc suốt ngày. Hoàng đế Tống Nhân Tông cũng muốn hỏi Bao Thanh Thiên xem có cách nào cho hoàng tử hết khóc.

Bao Thanh Thiên thấy hoàng tử da dẻ trắng trẻo mịn màng, và trong lòng bàn tay dường như có một hàng chữ. Ghé mắt vào nhìn kỹ thì chính là “ninh hành ác vật hành thiện”! Quá bất ngờ và xấu hổ, Bao Thanh Thiên lấy tay để xoá, và kỳ lạ thay, ông vừa vuốt qua thì dòng chữ biến mất. Hoàng tử nín khóc tức thì.

Hoàng đế Tống Nhân Tông rất đỗi ngạc nhiên, hỏi tại sao lại như thế. Bao Thanh Thiên sợ hãi quỳ xuống kể lại hết đầu đuôi câu chuyện, và xin hoàng đế Tống Nhân Tông xá tội vì đã không báo cáo về chuyện này trong bản tấu trình. Hoàng đế Tống Nhân Tông bèn ra lệnh Bao Thanh Thiên phải điều tra cho rõ vụ việc.

Đêm ấy Bao Thanh Thiên ngả đầu lên chiếc gối “âm dương địa phủ” và lập tức trong mộng đi đến cõi âm gian. Diêm Vương kể cho ông rằng hoàng tử đó vào mấy đời trước từng làm việc đại gian ác, nên Thần đã an bài phải trả nghiệp ác ấy trong ba đời: đời thứ nhất què cụt, đời thứ hai mù loà, và đời thứ ba bị sét đánh chết.

Nhưng khi què quặt xin ăn, cậu bé đã luôn vì người làm việc tốt, nên Thần đã rút lại thời gian trả nghiệp và khiến cậu bé ăn xin bị mù. Sau khi mù, cậu bé đã không những không oán thán ai hết mà vẫn luôn vì người làm điều thiện. Vì lý do ấy mà Thần đã an bài lại một lần nữa để cậu bé trả hết nghiệp trong một đời.

Diêm Vương nói với Bao Thanh Thiên: “Một đời trả hết nghiệp thay cho ba đời, lại còn có phúc phận chuyển sinh làm hoàng tử”.

Đôi lúc trong cuộc sống, chúng ta thường tự hỏi tại sao người tốt lại phải chịu nhiều đau khổ?. Tuy nhiên, câu chuyện dân gian trên đã phần nào giải thích rõ vì sao chuyện xấu lại hay xảy ra với người tốt.

Cậu bé trong câu chuyện vì đời trước đã làm chuyện đại gian ác nên phải trả nghiệp trong ba đời. Nhưng vì một đời hành thiện tích đức nên không những cậu bé mù đã trả nghiệp cho ba đời mà còn có phúc phận rất lớn khi được chuyển sinh làm hoàng tử.