Tờ Ancient Origins mô tả hộp sọ của cá thể chi Người vừa được khai quật là "gần như không thể tưởng tượng được". Lộ diện từ di chỉ Xuetang Liangzi thuộc thành phố Thập Yển, tỉnh Hồ Bắc - Trung Quốc, đó có thể là hộp sọ nguyên vẹn nhất của loài Homo erectus đã tuyệt chủng mà nhân loại từng thu thập được.

Đây là một cơ hội ngàn năm có một cho giới khoa học "hồi sinh" loài "Người Đứng Thẳng" đầy bí ẩn mà giới cổ nhân học nhiều thập kỷ qua nỗ lực theo đuổi như theo một bóng ma.

Homo erectus là một "người anh em" khác loài với chúng ta. Nhân loại khi chúng ta, loài Homo sapiens ra đời - khoảng hơn 300.000 năm trước - không chỉ có chúng ta như ngày nay mà có tới 8-9 loài khác nhau cùng thuộc chi Người (Homo) đang cùng tồn tại, nhưng sau đó những người anh em này lần lượt tuyệt chủng.

Homo erectus được cho là xuất hiện khoảng 2 triệu năm trước và đánh dấu bước ngoặt của nhân loại. Họ còn được gọi là "Người Đứng Thẳng", tuy chưa tiến hóa như "Người Tinh Khôn" chúng ta, nhưng đã có cách vận động giống con người và biết chế tạo công cụ, tổ chức xã hội.

Nhóm khoa học gia từ Viện Di tích văn hóa và khảo cổ tỉnh Hồ Bắc, những người sở hữu phát hiện vĩ đại này, cho biết hộp sọ họ tìm được khoảng 1 triệu năm.

Một số hộp sọ Homo erectus đã được khai quật khắp thế giới trước đó, bao gồm 2 cái ở Xuetang Liangzi vào năm 1989 và 1990, tuy nhiên đều bị biến dạng nặng do áp lực liên quan đến quá trình hóa thạch nên không có giá trị nghiên cứu cao.

Thực ra hầu hết hài cốt người khác loài - ngay cả những loài có niên đại gần hơn, vừa tuyệt chủng chỉ vài chục ngàn năm như Neanderthals, Denisovans - đều trong tình trạng không được tốt, thường chỉ hiện ra với vài mảnh nhỏ, thậm chí gần như không có gì như người Denisovans.

Một chiếc sọ nguyên vẹn từ 1 triệu năm trước là một báu vật vô song, sẽ giúp họ khám phá thêm rất nhiều chi tiết về cách loài người bí ẩn này tiến hóa.

"Hộp sọ số 3 giống hộp sọ số 1 (cái tìm thấy năm 1989) về môi trường mai táng, xác động vật và các sản phẩm đá xung quanh. Vì thế các hộp sọ này phải cùng tuổi" - Người đứng đầu Viện Di tích văn hóa và khảo cổ tỉnh Hồ Bắc Lu Chengqiu cho biết thêm về ước tính 1 triệu tuổi ban đầu.

Tuổi chính xác của hộp sọ mới phát hiện, tức hộp sọ số 3, sẽ sớm được tiết lộ sau khi giám định.

Hiện quá trình khai quật vẫn đang tiếp diễn. Bởi hài cốt người quá cổ xưa như thế rất mong manh nên các nhà khoa học chỉ có thể làm từng chút một và hiện mới làm lộ ra được nửa trên của đầu.

Với tốc độ này, dự kiến đến tháng 11 cả hộp sọ sẽ được lấy ra khỏi đá, mở ra cánh cửa sổ tuyệt vời để nhìn vào sự phát triển của người khác loài Homo erectus ở Đông Á, dữ liệu về thể tích não của họ, cũng như đối chiếu với dữ liệu sẵn có để xác định các dòng người Homo erectus khác nhau phân bổ trên khắp địa cầu.

Hiện vẫn chưa rõ còn phần hài cốt nào được bào tồn trong đá hay không, nhưng theo người đứng đầu nhóm khai quật hiện trường Gao Xing, việc phát hiện ra một hộp sọ người khác loài 1 triệu tuổi đã rất đáng quý, bởi rất hiếm hóa thạch người niên đại này từng được ghi nhận.