Các viên gạch nung có in tên của những vị vua Lưỡng Hà cổ đại chắc chắn là báu vật vì độ tuổi và cách chúng được chế tác. Nhưng các nhà khoa học vừa phát hiện chúng còn quý giá hơn vì ẩn giấu bí mật về dị thường từ trường cổ đại.
Theo Live Science, nhóm khoa học gia dẫn đầu bởi GS Mark Altaweel, chuyên gia về khảo cổ học Cận Đông và khoa học dữ liệu khảo cổ tại University College London (UCL - Anh) đã xem xét các hạt khoáng chất oxit sắt từ 32 viên gạch đất sét Lưỡng Hà.
Phần lớn chúng được khai quật ở khu vực ngày nay là Iraq, là những cổ vật vô cùng quý giá.
Một viên gạch Lưỡng Hà cổ đại ẩn giấu bí mật về dị thường từ trường - Ảnh: BẢO TÀNG SLEMANI
Mỗi viên gạch đều khắc tên của một trong 12 vị vua Lưỡng Hà trong suốt triều đại họ cai trị. Chính những dòng chữ này đã giúp các nhà khoa học xác định được cụ thể niên đại từng viên gạch. Trong số đó, viên cổ xưa nhất lên tới hơn 3.000 năm tuổi.
Các khoáng chất oxit sắt bên trong đất sét vốn rất nhạy cảm với từ trường. Do vậy, khi chúng được làm nóng thông qua quá trình nung gạch, các viên gạch vô tình trở thành "chiếc hộp thời gian" giữ lại các đặc điểm khác biệt về từ trường Trái Đất.
Cũng từ đó, các nhà khoa học đã tìm ra bằng chứng cho giả thuyết "Dị thường địa từ thời đồ sắt Levantine".
Levantine chỉ Levant, một dải đất rộng lớn phía Đông Địa Trung Hải, từng rất màu mỡ và trở thành chiếc nôi cho những nền văn mình thuộc hàng cổ xưa nhất nhân loại.
Vào thời điểm năm 1050 đến 550 trước Công nguyên, khu vực ngày nay là đất nước Iraq là nơi từ trường Trái Đất "mạnh đến đáng kinh ngạc", theo mô tả của các nhà khoa học.
Nhưng họ vẫn chưa giải thích được vì sao dị thường từ trường này lại tồn tại ở khu vực này.
Một số dị thường khác từng được ghi nhận trong thời cổ đại ở những nơi xa xôi bao gồm Trung Quốc, Bulgaria và Azores ở Bắc Đại Tây Dương. Tuy nhiên bằng chứng về dị thường từ trường ở Trung Đông hiện còn rất hiếm hoi.
Ngoài ra, thời điểm từ tường biến đổi mạnh mẽ nhất được ghi nhận trong 5 mẫu từ triều đại Vua Nebuchadnezzar II của Vương triều Chaldea xứ Babylon cổ đại (khoảng năm 604 đến 562 trước Công nguyên).
"Trường địa từ là một trong những hiện tượng bí ẩn nhất trong khoa học Trái Đất. Những di tích khảo cổ rõ ràng về niên đại của văn hóa Lưỡng Hà rất phong phú, mang đến cơ hội có thể nghiên cứu về những thay đổi từ trường theo thời gian với độ chính xác cao" - GS Lisa Tauxe từ Viện Hải dương học Scripps (Mỹ), đồng tác giả, nói.
Bất kể những gì vừa được phát hiện, các vùng dị thường từ trường ngày nay vẫn là một câu đố lớn, cả về cách nó xuất hiện và biến mất lẫn tác động của nó tới hành tinh.
Trong đó, một vùng dị thường từ trường rộng lớn hiện tại - bao trùm từ Nam Mỹ, băng qua đại dương đến tận Mũi Hảo Vọng ở châu Phi - thậm chí khiến các nhà khoa học dự đoán Trái Đất sắp đảo ngược cực từ.