Trong bối cảnh giá gỗ tăng, vào đầu thế kỷ 19, 2 nhà đóng tàu ở Glasgow (Scotland) là Charles và John Wood nghĩ ra giải pháp giúp nhập khẩu một lượng lớn gỗ với lợi nhuận cao. Theo kế hoạch, họ sẽ đóng một con tàu khổng lồ, lớn hơn nhiều lần so với tàu lớn nhất đang hoạt động thời đó, chất đầy gỗ và vượt Đại Tây Dương.
Khi đến nơi, người ta sẽ dỡ lượng hàng khổng lồ trên con tàu. Sau đó, con tàu cũng bị tháo dỡ và gỗ của nó được đem bán. Thông qua cách này, người nhập khẩu có thể kiếm được khoản lợi nhuận lớn từ việc bán lượng hàng hóa lớn và sau đó là tránh được thuế với gỗ đóng tàu.
Vào năm 1824, Charles Wood đến Quebec, Canada để giám sát quá trình đóng con tàu "dùng một lần" đầu tiên mang tên Columbus. Với chiều dài 91m, rộng 15m, cao 7m, con tàu nặng tới 3.690 tấn (tức gấp 10 lần trọng tải trung bình của tàu buôn gỗ thời đó).
Tàu Columbus được đóng theo cách rẻ nhất có thể. Trong đó, thân tàu làm từ những mảnh gỗ vuông thô dày, không trét kín ở các đoạn nối để có thể dễ dàng tháo rời mà không làm hỏng gỗ. Đáy tàu rộng hơn boong nên con tàu trông rất cồng kềnh, thô kệch.
Hành trình con tàu Columbus vượt Đại Tây Dương không mấy suôn sẻ do nó không được đóng để hoạt động như một con tàu đi biển lâu dài. Cụ thể, do các đoạn nối không trét kín nên con tàu bị rò rỉ nước từ hàng trăm chỗ ngay sau khi hạ thủy. Điều này khiến các thành viên thủy thủ đoàn làm việc suốt ngày đêm trong 7 tuần để múc nước ra khỏi khoang. Khi đến eo biển Manche, con tàu đã có khoảng 3,5m nước trong khoang.
Tàu Columbus tiến vào cảng London gây nhiều chú ý khi chở 6.300 tấn gỗ cùng 3.690 tấn gỗ đóng tàu. Theo đó, chỉ trong một chuyến đi biển, tàu Columbus đã mang hơn 10.000 tấn gỗ trị giá 50.000 bảng Anh qua Đại Tây Dương. Thương vụ này trở thành một thành công lớn về mặt thương mại. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, ý tưởng này làm thay đổi kế hoạch tháo dỡ tàu và chủ sở hữu của tàu Columbus quyết định đưa nó trở về để vận chuyển một chuyến hàng khác. Ba tuần sau khi hành trình trở về bắt đầu, con tàu gặp một cơn bão mạnh dẫn tới bị vỡ và chìm.
 |
| Tàu "dùng một lần" Columbus trong hành trình vượt Đại Tây Dương năm 1824. Ảnh: Harwood Joshiah/S. Vowles |
Trong khi đó, con tàu thứ hai mang tên Baron of Renfrew được đóng tại Quebec. Nó có chiều dài tương đương với tàu Columbus nhưng rộng và sâu hơn, nặng không dưới 5.880 tấn. Tổng trọng lượng của tàu Baron of Renfrew khi hạ thủy là hơn 15.000 tấn, bao gồm cả hàng hóa. Sau hành trình nguy hiểm vượt Đại Tây Dương, con tàu mắc cạn tại Goodwin Sands gần Long Sound Head, eo biển Manche. Khi chắc chắn không thể cứu vãn, thủy thủ đoàn đã bỏ tàu. Cuối cùng, con tàu bị vỡ, gỗ của nó trôi dạt vào bờ biển Pháp và khu vực Flemish.
Chủ sở hữu của hai con tàu Columbus và Baron of Renfrew chịu tổn thất tài chính lớn. Thế nhưng, xét từ góc độ kỹ thuật, thương vụ này là một thành công vì cả hai đều thực hiện chuyến đi vượt Đại Tây Dương thành công. Tàu Columbus bị đắm vì kế hoạch ban đầu không được tuân thủ và nó phải thực hiện chuyến đi thứ hai thay vì được tháo dỡ. Trong khi đó, Baron of Renfrew gặp sự cố không phải do kết cấu mà vì sự thiếu kinh nghiệm của thủy thủ đoàn. Hai tàu đã đặt dấu chấm hết cho thời kỳ ngắn ngủi của những con tàu chỉ "dùng một lần".
Mời độc giả xem video: Giải mã những con tàu “bay lơ lửng” ngoài khơi bờ biển Anh.
