Dấu hiệu bất thường việc mượn kit test của nhiều đơn vị, địa phương

Mới đây, Kiểm toán Nhà nước đã có báo cáo kết quả kiểm toán chuyên đề việc huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19 và chính sác hỗ trợ.

Trước đó, cơ quan này triển khai kiểm toán trên phạm vi toàn ngành với quy mô lớn, thực hiện kiểm toán tại 9 bộ, cơ quan trung ương và 32 tỉnh, thành.

Cụ thể, báo cáo của các bộ, ngành, địa phương được kiểm toán trong giai đoạn 2020-2021 các đơn vị đã thực hiện mua sắm sinh phẩm, hóa chất và 58.716.805 kit test, sinh phẩm xét nghiệm PCR, với tổng giá trị 7.973 tỷ đồng, với các mức giá khác nhau, tùy thuộc vào chủng loại, xuất sứ, hãng sản xuất, trong đó có một số đơn vị mua sắm kit test từ Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á giá trị 2.161,6 tỷ đồng (trực tiếp hoặc qua đơn vị trung gian phân phối).

Trong đó, có một số đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng; Bộ Công an; Bộ Y tế, Hà Nội, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc; Hà Tĩnh, Đà Nẵng; Quảng Nam, TP Hồ Chí Minh, Hải Dương, Đồng tháp; Tiền Giang, …

Theo Kiểm toán Nhà nước, Bộ Y tế và các đơn vị trực thuộc mua sắm sinh phẩm, kit test nhanh, PCR trị giá gần 617,3 tỷ đồng gồm 1.269.404 kit test nhanh; 237.452 bộ kit test PCR với nhiều mức giá khác nhau. Giá mua kit test nhanh dao động từ 47.000 đồng - 220.500 đồng/test; bộ kit test xét nghiệm PCR từ 126.042 đồng- 653.571 đồng/bộ.

Mức giá ghi nhận của một số đơn vị tại các địa phương như Hà Nội giá test nhanh từ 48.500 đồng đến 242.000 đồng/test; giá kit Test Realtime RT-PCR từ 48.500 đồng đến 210.000 đồng/test; Quảng Nam giá kit test nhanh từ 48.500 đồng/test đến 198.000 đồng/test; giá kit test PCR từ 200.000 đồng/test đến 300.000 đồng/test; Hải Dương kit xét nghiệm nhanh, đơn giá từ 63.000 đồng- 198.000 đồng/kit; kit xét nghiệm RT-PCR, đơn giá từ 84.000 đồng-181.000 đồng/kit tách chiết, từ 305.000 đồng-509.000 đồng/bộ kit định tính SARS-CoV-2…

Theo báo cáo của cơ quan kiểm toán, với số lượng kit test COVID-19 đã mua, các đơn vị đã xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch xét nghiệm đột xuất, định kỳ, xét nghiệm cộng đồng, xét nghiệm tại khu cách ly, phong tỏa… Bên cạnh đó, còn tổ chức các dịch vụ xét nghiệm theo nhu cầu của người dân.

Dấu hiệu bất thường từ việc vay mượn kit test, vật tư chống dịch

Theo Kiểm toán Nhà nước, việc quản lý, sử dụng sinh phẩm, kit test còn một số hạn chế như việc xây dựng kế hoạch xét nghiệm, phê duyệt, phân bổ kit test chưa kịp thời phục vụ công tác xét nghiệm; việc quản lý, giám sát chưa chặt chẽ, chưa theo dõi được số lượng thực dùng…

Cụ thể, tại Bình Thuận, khâu lập kế hoạch xét nghiệm, mua sắm, phân phối vật tư chưa chuẩn xác, chưa dựa trên nguồn lực, vật lực và kinh phí hiện có của đơn vị, dẫn đến các cơ sở y tế tuyến dưới phải đi mượn (ứng trước) hàng hóa, vật tư sinh phẩm.

Bên cạnh đó, có lô kit test PCR tài trợ qua lấy mẫu thử nghiệm chưa bảo đảm chất lượng sử dụng như Đà Nẵng, một doanh nghiệp tài trợ lô 4.000 kit chưa được Bộ Y tế thực hiện thử nghiệm chất lượng, song kết quả thử nghiệm của Viện Pasteur Nha Trang cho thấy bộ kit không có giá trị sử dụng do kết quả độ nhạy bằng 0%.

Việc hạch toán, lập, quản lý, lưu giữ hồ sơ, tài liệu liên quan như chứng từ phân bổ, kế hoạch xét nghiệm, phiếu nhập, xuất, danh sách cấp phát… chưa đầy đủ như ở Hậu Giang (TP Vị Thanh); Kiên Giang (CDC, TP Rạch Giá); Phú Thọ (BVĐK tỉnh); Vĩnh Phúc (CDC, BVĐK tỉnh)… ; kit test viện trợ hết hạn sử dụng phải tiêu hủy như tại BV Đại học Y dược TP HCM hủy 12.016 kit; BV Nhi TW hủy 1.920 kit: Do kit test khi tiếp nhận còn hạn sử dụng ngắn.

Một số đơn vị chưa kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc quản lý, sử dụng kit test, hóa chất, sinh phẩm xét nghiệm như: Chưa thống kê, kiểm kê, theo dõi đầy đủ, chính xác số lượng nhập, xuất, tồn, còn chênh lệch số liệu giữa các bên liên quan; các đơn vị theo dõi chủ yếu tại khoa cấp phát, chưa theo dõi được theo từng nguồn và số lượng thực dùng tại đơn vị sử dụng. Cụ thể, Bộ Y tế (BV Chợ Rẫy; BV Bệnh NĐTW, BV Phổi TƯ); Bộ Công an (BV 19-8; BV 30-4); Quảng Nam (CDC); Cần Thơ (CDC; Quận Ninh Kiều; Quận Bình Thủy; huyện Phong Điền, BVĐK TPCT); Hậu Giang (CDC; TTYT TX Long Mỹ; TTYT huyện Châu Thành A; Sở Y tế); Kiên Giang (TTYT TP Rạch Giá); Bến Tre (BV Nguyễn Đình Chiểu)…

Một số hàng hóa chỉ theo dõi về số lượng nhập xuất tồn, chưa có đầy đủ hồ sơ theo dõi về giá trị xảy ra tại hầu hết các đơn vị, nhất là đối với sinh phẩm, hóa chất được tài trợ, viện trợ; điều chuyển kit test cho đơn vị khác chưa có Quyết định của Bộ Y tế như BV Thống Nhất điều chuyển 500 kit test được Bộ Y tế phân bổ cho BV Da liễu Bình Thuận.

Một số đơn vị, địa phương ghi nhận việc mượn, mua vật tư, kit test, sinh phẩm xét nghiệm từ các nhà cung cấp với nhiều hình thức khác nhau như có hoặc không có văn bản thỏa thuận, có hoặc không có hợp đồng, đơn giá, phương án hoàn trả…, hoặc thiếu thông tin chi tiết chủ yếu chỉ có biên bản bàn giao với tổng giá trị hàng hóa mượn theo hợp đồng, thỏa thuận là 1.061 tỷ đồng và mượn bằng hiện vật không có giá trị. Trong đó, Đà Nẵng (Khoa Xét nghiệm - CDC); Bình Dương (CDC; TTYT thành phố Thuận An; TTYT huyện Dầu Tiếng; TTYT huyện Bến Cát; TTYT huyện Phú Giáo); Cần Thơ (CDC, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KHCN)…

Ngày 8/4/2022 và ngày 27/4/2022 Kiểm toán Nhà nước đã chuyển danh sách các đơn vị, địa phương vay, mượn kit test có dấu hiệu bất thường sang Thanh tra Chính phủ để biết và lưu ý khi thực hiện thanh tra theo chuyên đề tại các bộ, ngành, địa phương.

Kiểm toán Nhà nước cho rằng, trách nhiệm đối với các hạn chế tồn tại nêu trên thuộc về các đơn vị được kiểm toán.