Viêm màng não do nấm Cryptococcus là một bệnh nhiễm trùng mạn tính ở hệ thần kinh trung ương. Bệnh thường gặp ở những người có hệ miễn dịch suy yếu như bệnh nhân HIV/AIDS, người sau ghép tạng, hoặc người phải dùng thuốc ức chế miễn dịch lâu dài. Đôi khi bệnh vẫn có thể xuất hiện ở người khỏe mạnh, khiến việc phát hiện càng trở nên khó khăn hơn.

Người bệnh N.T.H (42 tuổi), quê Hưng Yên vừa trải qua 1 năm điều trị viêm màng não do nấm Cryptococcus tại Khoa Bệnh lây đường tiêu hoá, Viện lâm sàng các bệnh truyền nhiễm, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Bệnh viện TWQĐ 108).

Người bệnh nhập viện từ cuối năm 2024 trong tình trạng sốt, đau đầu kéo dài, chẩn đoán viêm màng não do nấm Cryptococcus gattii. Trong quá trình điều trị từ 4-5 tháng, người bệnh có lúc hôn mê, nằm tại giường, suy kiệt nặng, đến nay người bệnh đã hồi phục tốt, trở lại cuộc sống bình thường.

Người bệnh (áo đen) sau 1 năm điều trị viêm màng não do nấm tại Viện lâm sàng các bệnh truyền nhiễm/ Ảnh Bệnh viện TWQĐ 108

Nguyên nhân và đường lây truyền

Tác nhân gây bệnh là các loại nấm men Cryptococcus (chủ yếu là Cryptococcus neoformans và Cryptococcus gattii), thường có trong đất, phân chim bồ câu, bụi bẩn hoặc môi trường ô nhiễm. Người bệnh không bị lây từ người sang người, mà chủ yếu do hít phải bào tử nấm trong không khí. Sau khi xâm nhập vào phổi, nấm có thể “ngủ yên” trong thời gian dài, rồi theo đường máu lan đến màng não gây ra viêm màng não.

Bệnh tiến triển âm thầm, dễ bị nhầm với các bệnh thông thường. Các triệu chứng có thể gặp: Đau đầu kéo dài, tăng dần theo thời gian; Sốt nhẹ hoặc sốt dai dẳng; Buồn nôn, nôn ói; Cứng gáy, sợ ánh sáng; Trường hợp nặng có thể rối loạn ý thức, lú lẫn, hôn mê.

Khác với viêm màng não do vi khuẩn thường khởi phát nhanh và rầm rộ, viêm màng não do nấm thường diễn tiến chậm, khiến người bệnh chủ quan, chỉ nghĩ là đau đầu thông thường.

Chẩn đoán và điều trị

Để xác định chính xác, bác sĩ sẽ thực hiện xét nghiệm dịch não tủy và test kháng nguyên nấm. Điều trị cần phối hợp các thuốc kháng nấm đặc hiệu, thường phải kéo dài nhiều tuần hoặc nhiều tháng, tùy mức độ bệnh.

Trong quá trình điều trị, người bệnh cần được theo dõi sát tại cơ sở y tế chuyên khoa để kiểm soát các biến chứng và ngăn ngừa tái phát.

Lời khuyên của bác sĩ

Viêm màng não do nấm Cryptococcus là căn bệnh nguy hiểm, có thể gây tử vong nếu không phát hiện và điều trị sớm.

Khi có đau đầu kéo dài, kèm sốt, buồn nôn, hoặc thay đổi ý thức, người dân không nên chủ quan mà cần đến ngay bệnh viện để được khám và làm xét nghiệm cần thiết.

Với người có hệ miễn dịch yếu (như bệnh nhân HIV/AIDS, người sau ghép tạng…), cần tái khám định kỳ, tuân thủ điều trị và giữ gìn vệ sinh môi trường sống để phòng bệnh.

Viêm màng não do nấm Cryptococcus tuy hiếm gặp nhưng vô cùng nguy hiểm. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời chính là chìa khóa để bảo vệ não bộ và tính mạng của bạn.

BS Nguyễn Thị Hiệp - Khoa Bệnh lây đường tiêu hóa, Bệnh viện TWQĐ 108