Trong thực hành lâm sàng, thuốc chống kết tập tiểu cầu và thuốc chống huyết khối thường được chỉ định cho người bệnh cao tuổi mắc các bệnh lý xơ vữa động mạch và huyết khối tắc mạch.

Tuy nhiên, việc sử dụng các thuốc này ở nhóm người bệnh có nguy cơ ngã cao đang đặt ra nhiều lo ngại, đặc biệt là nguy cơ chảy máu do chấn thương.

Một nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học thuộc Đại học Bắc Carolina tại Chapel Hill (Hoa Kỳ) cho thấy, lợi ích của thuốc chống huyết khối ở người cao tuổi có nguy cơ ngã cao không phải lúc nào cũng vượt trội so với nguy cơ tiềm ẩn.

Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Lão khoa Hoa Kỳ đã tập trung đánh giá mức độ phù hợp trong sử dụng thuốc chống huyết khối ở người bệnh cao tuổi nhập khoa Cấp cứu do ngã.

Tỷ lệ sử dụng thuốc chưa phù hợp ở mức đáng báo động

Đây là phân tích thứ cấp từ một nghiên cứu trước đó, thực hiện trong giai đoạn 2020–2021, thuộc chương trình giám sát sử dụng thuốc do dược sĩ lâm sàng triển khai tại một khoa Cấp cứu của bệnh viện ở khu vực Đông Nam bang North Carolina.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng Chỉ số sử dụng thuốc hợp lý (Medication Appropriateness Index – MAI) để đánh giá mức độ phù hợp của thuốc chống huyết khối, trong đó:

MAI = 0: sử dụng phù hợp

MAI = 1–2: có khả năng không phù hợp

MAI ≥ 3: có thể không phù hợp

Trong tổng số 514 người bệnh cao tuổi nhập khoa Cấp cứu do ngã, có 171 người đang sử dụng thuốc chống huyết khối. Tuổi trung bình của nhóm này là 81,2; nữ giới chiếm 66,1%. Điểm MAI trung vị là 2 (khoảng tứ phân vị từ 2 đến 4).

Kết quả cho thấy, 82,5% người bệnh (141/171; khoảng tin cậy 95%: 76,0%–87,5%) được ghi nhận có sử dụng thuốc chống huyết khối ở mức “có khả năng không phù hợp” hoặc “có thể không phù hợp”.

Đáng chú ý, aspirin là thuốc có tỷ lệ sử dụng không phù hợp cao nhất, lên tới 60% (59/98; khoảng tin cậy 95%: 50%–69%). Các thuốc chống kết tập tiểu cầu ức chế P2Y12, warfarin và thuốc chống đông đường uống trực tiếp cũng ghi nhận tỷ lệ sử dụng không phù hợp lần lượt là 53%, 30% và 29%.

Cấp cứu - thời điểm then chốt để rà soát điều trị

Các tác giả nghiên cứu kết luận rằng, tỷ lệ sử dụng thuốc chống huyết khối không phù hợp ở người cao tuổi nhập viện cấp cứu do ngã là khá cao. Không chỉ riêng aspirin, hầu hết các thuốc chống huyết khối khác đều có tỷ lệ sử dụng chưa phù hợp ở mức từ 30% trở lên.

Nghiên cứu nhấn mạnh, nhập khoa Cấp cứu sau ngã là thời điểm quan trọng để các nhân viên y tế, đặc biệt là dược sĩ và bác sĩ lâm sàng, đánh giá lại toàn bộ phác đồ điều trị, cân nhắc lợi ích - nguy cơ của thuốc chống huyết khối, từ đó điều chỉnh hoặc ngừng thuốc khi cần thiết nhằm giảm thiểu nguy cơ biến chứng cho người bệnh cao tuổi.

Thuốc hiện có trong danh mục thuốc của Bệnh viện Bạch Mai:

DS. Đỗ Minh Đức (Bệnh viện Bạch Mai)