Ngày 28-9, tại Hà Nội, Viện Dinh dưỡng Quốc gia phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tại Việt Nam và các đơn vị tổ chức Hội thảo chuyên đề Nhật Bản - Việt Nam về cải thiện thực hành ăn dặm trong 1.000 ngày đầu đời cho trẻ em Việt Nam.
Hội thảo trong khuôn khổ “Dự án khảo sát kiểm chứng thương mại hóa cải thiện sức khỏe Bà mẹ và Trẻ em trong 1.000 ngày đầu đời tại Việt Nam” do Công ty Cổ phần Asahi Group Foods phối hợp với JICA vì mục tiêu góp phần giải quyết các vấn đề kinh tế xã hội tại các quốc gia đang phát triển. Đây là một trong các dự án thuộc Chương trình Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững (SDGS).
Chương trình có sự phối hợp giữa Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Viện Dinh dưỡng quốc gia và các cơ quan liên quan. Hội thảo có sự tham gia của các chuyên gia đến từ Nhật Bản và Việt Nam cùng chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm chuyên ngành về bữa ăn và định lượng dinh dưỡng hợp lý, hướng dẫn hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ và ăn bổ sung của người Nhật...
Nhiều bà mẹ Việt Nam mắc sai lầm trong chăm sóc trẻ nhỏ
Tại hội thảo, PGS, TS Trần Thanh Dương, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia (Bộ Y tế) cho biết, nhiều bà mẹ Việt Nam mắc sai lầm trong chăm sóc trẻ nhỏ đó là cho trẻ ăn dặm quá sớm, không cho trẻ tập nhai, chỉ cho ăn nước mà không ăn rau, cho trẻ xem phim, điện thoại khi ăn và ép trẻ ăn…
 |
| PGS,TS Trần Thanh Dương, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia chia sẻ tại hội thảo. |
Theo Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Việt Nam đang phải đối phó đồng thời 3 gánh nặng về dinh dưỡng, bao gồm: Thiếu dưỡng, thừa dinh dưỡng và thiếu vi chất dinh dưỡng. Bên cạnh thực trạng suy dinh dưỡng thấp còi vẫn còn tồn tại dai dẳng ở các khu vực khó khăn, nông thôn miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số thì thừa cân béo phì đang gia tăng nhanh chóng đặc biệt ở khu vực đô thị.
Những vấn đề dinh dưỡng trẻ em này sẽ làm chậm lại sự phát triển về tầm vóc, thể lực và trí tuệ cũng như gia tăng gánh nặng của các bệnh không lây nhiễm khi trưởng thành. Một trong những nguyên nhân của vấn đề là thực hành dinh dưỡng chưa tối ưu, đặc biệt là thực hành cho trẻ ăn bổ sung khi trẻ được 6 đến 23 tháng tuổi.
Khoa học đã chứng minh, 1.000 ngày đầu đời của trẻ được tính từ khi bà mẹ bắt đầu mang thai cho đến khi trẻ được 2 tuổi là 1.000 ngày vàng dinh dưỡng quan trọng. Trong 1.000 ngày vàng, dinh dưỡng đóng góp tới 80% trọng lượng não bộ và dự phòng các bệnh mạn tính khi trưởng thành. Nếu giai đoạn này trẻ được nuôi dưỡng tốt có thể sẽ tăng chiều cao từ 25cm trong 12 tháng đầu và 10cm/năm trong năm tiếp theo. Do đó, trong 2 năm đầu đời, em bé có thể tăng chiều cao tới 35cm. Chiều cao của trẻ giai đoạn này sẽ bằng 1/2 chiều cao lúc trưởng thành.
 |
| Các đại biểu, chuyên gia dinh dưỡng hàng đầu Việt Nam - Nhật Bản chụp ảnh lưu niệm. |
TS Nguyễn Duy Sơn, Khoa Giám sát và Chính sách Dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết, tại Việt Nam vẫn còn nhiều bà mẹ và người chăm sóc trẻ chưa có đầy đủ kiến thức, thông tin về ăn dặm, dẫn tới phát sinh các vấn đề liên quan đến dinh dưỡng và phát triển của trẻ nhỏ, ví dụ như tình trạng trẻ suy dinh dưỡng ở khu vực nông thôn hoặc trẻ béo phì ở thành thị.
Đồng quan điểm, TS Huỳnh Nam Phương, Viện Dinh dưỡng quốc gia cho rằng, trẻ em Việt Nam có nguy cơ cao chịu gánh nặng kép về suy dinh dưỡng và tình trạng thấp còi trong giai đoạn 12 tháng tuổi. Phần lớn trẻ em ăn bổ sung quá sớm với khẩu phần ăn kém chất lượng. Vấn đề thực hành dinh dưỡng cho trẻ em càng khó khăn hơn ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi, vùng sâu vùng xa cũng như tại các hộ nghèo, cận nghèo.
PGS, TS Trần Thanh Dương cho biết thêm, trong một nghiên cứu tổng quan mà Viện Dinh dưỡng đã tiến hành cùng với UNICEF năm 2019, hơn 50% trẻ em Việt Nam được bắt đầu cho ăn bổ sung sớm trước 6 tháng trong khi 18% trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi không có chế độ ăn đủ đa dạng và 36% không ăn đủ bữa. Những trẻ này có chế độ ăn kém chất lượng, thiếu các chất dinh dưỡng thiết yếu. Có đến 1/3 số trẻ này không được tiêu thị các thực phẩm có nguồn gốc động vật hành ngày trong khi 22% không tiêu thụ các thực phẩm giàu vitamin A và 14 không tiêu thụ các thực phẩm giàu sắt hàng ngày. Có một số bằng chứng cho thấy việc tiêu thụ rau xanh hành ngày cũng thấp. Trẻ em trong các gia đình nghèo và sống ở vùng khó khắn, dân tộc thiểu số có số lượng và chất lượng thức ăn bổ sung kém.
Hợp tác cải thiện ăn dặm cho trẻ em Việt
Ông Sugano Yuichi, Trưởng Đại diện Văn phòng JICA tại Việt Nam cho biết, từ năm 2023, JICA đã triển khai Dự án "Khảo sát kiểm chứng thương mại hóa cải thiện sức khỏe bà mẹ và trẻ em trong 1.000 ngày đầu đời tại Việt Nam'' cùng với Viện Dinh dưỡng quốc gia và các chuyên gia Việt Nam khác. Mục tiêu chính của dự án này là phổ biến kiến thức và kinh nghiệm của Nhật Bản về chế độ ăn uống và dinh dưỡng hợp lý cho phụ nữ có thai và đang cho con bú cũng như trẻ nhỏ tới nhân viên y tế và các bà mẹ.
 |
| Ông Sugano Yuichi, Trưởng Đại diện Văn phòng JICA tại Việt Nam. |
Tại hội thảo, Công ty cổ phần Vacccine Việt Nam (VNVC), Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome và Aeon Việt Nam đã công bố kết quả đồng nghiên cứu về thực trạng ăn bổ sung và khả năng tiếp nhận các sản phẩm ăn dặm kiểu Nhật tại thị trường Việt Nam. Căn cứ vào kết quả nghiên cứu này, tại buổi hội thảo, Asahi Group Foods đã ký kết thỏa thuận hợp tác với Viện Dinh dưỡng quốc gia để hỗ trợ biên soạn hướng dẫn, đồng thời hợp tác với VNVC và Nutrihome trong việc truyền thông về ăn bổ sung hợp lý và phân phối các sản phẩm thực phẩm ăn dặm.
Chương trình nhằm tăng cường nhận thức của các bên liên quan trong lĩnh vực dinh dưỡng và thực phẩm cho trẻ em để có thể cải thiện kiến thức và thực hành của người chăm sóc trẻ cho phù hợp các khuyến nghị dựa trên bằng chứng khoa học, kinh nghiệm của Nhật Bản và bảo đảm yếu tố văn hóa truyền thống của người Việt Nam.
Các sản phẩm ăn dặm kiểu Nhật của Asahi Group Foods đã được bán thử nghiệm từ tháng 4/2024 tại thị trường Việt Nam và dự kiến chính thức nhập khẩu từ tháng 10 năm nay.
 |
| Ký Biên bản thỏa thuận giữa Công ty cổ phần Vaccine Việt Nam và Công ty Asahi Group Foods. |
Ông Hiroshi Kawahara, Chủ tịch Công ty cổ phần Asahi Group Foods chia sẻ tại hội thảo: Hiện nay ở Việt Nam có rất nhiều thông tin về chế độ ăn dặm của Nhật Bản; trong đó, có một phần thông tin bị hiểu sai, hoặc một số thông tin đã bị cắt bỏ. Tính độc đáo trong cách ăn dặm của Nhật Bản ở chỗ không chỉ tập trung vào chế độ dinh dưỡng là nên ăn gì và ăn bao nhiêu, mà còn tính đến chức năng hấp thu dinh dưỡng của trẻ để có đưa ra cách nấu ăn sao cho phù hợp, cũng như chú trọng đến việc hình thành thói quen ăn uống cho trẻ từ giai đoạn này trở đi.
Tại hội thảo, Bộ Y tế Việt Nam đã chính thức công bố kế hoạch biên soạn "Hướng dẫn thực hành ăn bổ sung phiên bản Việt Nam", đồng thời dự kiến phối hợp cùng các doanh nghiệp, cơ quan nhà nước và cơ sở giáo dục của Việt Nam và Nhật Bản để triển khai phổ biến hướng dẫn này.
Bài học thực tiễn từ Nhật Bản
Các chuyên gia dinh dưỡng và đại biểu tham dự hội thảo bày tỏ kỳ vọng, việc phát triển một cuốn sách hướng dẫn mang tính thực hành ăn dặm sẽ giúp giải quyết được những băn khoăn của các bậc phụ huynh Việt Nam trong việc cho con ăn bổ sung và góp phần vào sự phát triển khỏe mạnh của trẻ...
 |
| GS Chiharu Tsutsumi, chuyên gia dinh dưỡng, giảng viên Khoa Dinh dưỡng và Sức khỏe, Trường đại học Nữ Sagami, Nhật Bản. |
Tại hội thảo, GS Chiharu Tsutsumi, chuyên gia dinh dưỡng, giảng viên Khoa Dinh dưỡng và Sức khỏe, Trường đại học Nữ Sagami trình bày một số kinh nghiệm của Nhật Bản trong hướng dẫn ăn dặm. Bà đã tham gia vào việc xây dựng hướng dẫn này cho Nhật Bản từ năm 2019 và tiếp tục cập nhật cho đến nay. Viện Dinh dưỡng quốc gia Việt Nam sẽ tham khảo các khuyến nghị có tính chất khoa học và các hướng dẫn của các quốc gia khác tiến bộ như của Nhật Bản để xây dựng một Hướng dẫn cho Việt Nam có thể áp dụng rộng rãi cho cộng đồng ở các vùng miền, không phân biệt tầng lớp xã hội và thu nhập.
GS Chiharu Tsutsumi chia sẻ, hiện nay nhiều bà mẹ Việt Nam mua một số sản phẩm chức năng của Nhật được quảng cáo là có tác dụng tăng chiều cao của trẻ cho con uống. Tại Nhật Bản, các bà mẹ không sử dụng sản phẩm đó cho trẻ uống để tăng chiều cao. Muốn cải thiện chiều cao, các mẹ nên sử dụng tăng cường các sản phẩm chứa sắt như gan, rau cải bó xôi, thịt đỏ... Nhật Bản không khuyến khích sử dụng các sản phẩm hỗ trợ tăng chiều cao.
Các cha mẹ cần chú ý đến nhu cầu của trẻ khi cho trẻ bắt đầu ăn dặm. Trong đó, lượng ăn thích hợp phụ thuộc vào thể chất và mức độ hoạt động của từng đứa trẻ, được xác định bằng sự tăng trưởng cân nặng và chiều cao của trẻ. Nếu cân nặng và chiều cao của trẻ tăng theo biểu đồ tăng trưởng thì không cần thiết phải tăng hay giảm chế độ ăn của trẻ.
Vấn đề giáo dục ăn uống cũng rất quan trọng. Bữa ăn không nên kéo dài quá 30 phút. Ngoài ra, mục tiêu của giáo dục ăn uống là tăng tỷ lệ ăn chậm, nhai kỹ. Bởi nhai kỹ giúp kích thích phát triển não bộ ở trẻ, tăng lưu lượng máu não, làm tiết nước bọt, kích thích dịch tiêu hóa, tạo cảm giác no và ngăn ngừa béo phì. Việc phát triển kỹ năng nhai cần phải phù hợp sự tăng trưởng, phát triển của từng trẻ nhỏ.
Tại hội thảo, ông Sugano Yuichi, Trưởng đại diện JICA tại Việt Nam hy vọng những kiến thức và kinh nghiệm chuyên ngành về bữa ăn và định lượng dinh dưỡng hợp lý, hướng dẫn hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ và ăn bổ sung của người Nhật sẽ được sử dụng và phổ biến rộng rãi hơn trong tương lai nhằm cải thiện sức khỏe của phụ nữ mang thai và tạo thói quen sử dụng thức ăn phù hợp cho trẻ nhỏ qua đó góp phần vào sự phát triển khỏe mạnh của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ tại Việt Nam.
 |
| Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki. |
Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki nhấn mạnh, tại hội thảo Chuyên đề Nhật Bản - Việt Nam về cải thiện thực hành ăn dặm trong 1.000 ngày đầu đời cho trẻ em Việt Nam, các chuyên gia Việt Nam và Nhật Bản đã đưa ra được rất nhiều thông tin có ý nghĩa. Các chuyên gia Nhật Bản đã đưa ra những ưu điểm trong phương pháp của Nhật để Việt Nam có thể áp dụng được. Đây là một hội thảo quan trọng đóng góp vai trò lớn để sau này hình thành lên bản tài liệu dinh dưỡng ăn dặm chính thức được triển khai theo tiêu chuẩn cho trẻ không chỉ ở thành thị mà cả ở những vùng sâu, vùng xa của Việt Nam. Đại sứ quán Nhật Bản cũng kỳ vọng những sản phẩm thức ăn dinh dưỡng cho trẻ em của Nhật Bản sẽ phổ cập hơn nữa tại Việt Nam để góp phần giải quyết các vấn đề về dinh dưỡng của trẻ nhỏ tại Việt Nam.