Theo everydayhealth.com, tập luyện sức mạnh có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Do tải trọng và áp lực lớn đè lên các mô cơ thể trong quá trình nâng tạ, chèn ép dây thần kinh là một tình trạng phổ biến, thường gây đau đớn.

Có hàng ngàn dây thần kinh trên khắp cơ thể con người, tạo nên hệ thần kinh ngoại biên. Các dây thần kinh chịu trách nhiệm tiếp nhận thông tin từ các giác quan, xử lý thông tin đó và sau đó kích hoạt phản ứng — ví dụ, khiến cơ bắp chuyển động hoặc khiến bạn cảm thấy đau khi chạm vào vật sắc nhọn hoặc nóng.

Dây thần kinh rất nhạy cảm, nếu chúng bị chèn ép - hoặc “chèn ép” - bởi các mô xung quanh, bao gồm cơ, xương, gân và sụn, có thể gây đau. Bạn cũng có thể cảm thấy ngứa ran, tê và yếu ở vùng bị ảnh hưởng.

Theo BS. Nguyễn Trọng Thủy thông tin trên báo SKĐS, các vị trí thường bị chèn ép dây thần kinh khi tập tạ chủ yếu nằm ở những vùng phải chịu tải lớn hoặc tham gia nhiều vào việc ổn định cơ thể.

Cột sống thắt lưng là khu vực dễ tổn thương nhất. Thoát vị hoặc phình đĩa đệm có thể gây đau lan xuống chân, hay còn gọi là đau thần kinh tọa, đặc biệt phổ biến ở người tập squat hoặc nâng tạ nặng. Vùng cổ - vai - gáy cũng thường gặp tình trạng kích thích hoặc chèn ép rễ thần kinh, gây tê lan xuống vai, cánh tay và bàn tay. Điều này xảy ra nhiều ở người tập đẩy tạ qua đầu hoặc đẩy tạ trên ghế với kỹ thuật chưa chuẩn. Ở cổ tay, việc nắm tạ liên tục hoặc kéo tạ nặng dễ làm các gân gấp bị kích thích, dẫn đến hội chứng ống cổ tay.

Trong khi đó, vùng háng - đùi trước có thể bị chèn ép thần kinh đùi hoặc thần kinh bịt khi squat quá sâu hoặc mở chân rộng quá mức. Các triệu chứng thường gặp của chèn ép dây thần kinh gồm đau, tê bì, ngứa ran, hoặc yếu cơ, khiến lực trong động tác giảm rõ rệt và ảnh hưởng đến hiệu suất tập luyện.

Bác sĩ khuyến cáo, khi có các triệu chứng bị chèn ép dây thần kinh do tập tạ, người tập cần:

Nghỉ ngơi là ưu tiên hàng đầu: Tránh quay lại tập ngay hôm sau khi còn đau hoặc tê; tiếp tục tập sẽ khiến mô viêm nặng hơn và tăng nguy cơ tổn thương lâu dài.

Giảm tải, đổi bài tập: Có thể tập các nhóm cơ không liên quan, nếu bị chèn ép cổ nên tập chân, core, đạp xe nhẹ, squat không tạ. Nếu bị chèn ép thắt lưng nên tập tay, vai nhẹ, bài tập thăng bằng, kéo giãn.

Chườm lạnh 24-48 giờ đầu, sau đó chườm ấm giúp giảm viêm mô và thư giãn cơ xung quanh vùng bị chèn ép.

Vật lý trị liệu - nẹp - kéo giãn thần kinh: Kỹ thuật kéo giãn thần kinh, xoa bóp cơ sâu, chỉnh tư thế và tăng sức mạnh cơ ổn định cột sống có hiệu quả rõ rệt.

Có thể dùng thuốc để giảm các triệu chứng tuy nhiên cần có chỉ định của bác sĩ; tránh tự ý dùng NSAIDs vì có nguy cơ gây chảy máu tiêu hóa hoặc tương tác thuốc.

Trong trường hợp yếu cơ rõ rệt, đau lan xuống chân/ tay kéo dài > 2 tuần, mất cảm giác vùng bẹn, tầng sinh môn, không thể kiểm soát tiểu tiện/đại tiện (cấp cứu)… cần báo cho bác sĩ hoặc đến ngay cơ sở y tế để được xử trí kịp thời.

Để tránh bị chèn ép dây thần kinh khi tập tạ, người tập cần tuân thủ: Giữ tư thế đúng khi vận động và sinh hoạt: Cột sống giữ đường cong sinh lý, đầu - vai - hông thẳng hàng. Tư thế sai kéo dài làm tăng tải lên rễ thần kinh;

Sử dụng kỹ thuật nâng tạ chuẩn: Gập gối, giữ lưng trung tính khi nâng; tạ đặt gần cơ thể khi nâng tạ; không khóa khớp vai khi đẩy tạ đầu hoặc đẩy tạ trên ghế; nếu chưa chắc kỹ thuật, nên tập cùng huấn luyện viên;

Tăng sức mạnh ổn định: Tập trung vào cơ core, mông, cơ ổn định vai. Các nhóm cơ này giúp "giữ trục" cho cơ thể, giảm tải lên dây thần kinh;

Kéo giãn cơ và tăng độ linh hoạt: Nhiều người tập tạ bỏ qua giãn cơ, khiến cơ căng cứng và dễ chèn lên dây thần kinh. Ưu tiên giãn cơ hông, đùi sau, cơ lưng dưới, ngực - vai;

Tránh lặp lại một bài tập mỗi ngày: Xoay vòng bài tập để giảm viêm mô lặp lại và cho mô phục hồi;

Tăng tải từ từ: Áp dụng quy tắc tăng trọng lượng tạ tối đa 5 - 10% mỗi tuần, tránh tăng đột ngột.

Ngủ đủ: Thiếu ngủ làm tăng viêm mô, giảm điều hòa đau và khiến dây thần kinh nhạy cảm hơn.