Radar bắt máy bay tàng hình VERA-E đã tới Việt Nam

Trong năm 2014, theo báo của SIPRI thì Việt Nam đã tiếp nhận radar phát hiện máy bay tàng hình VERA-E do Czech sản xuất.

Báo cáo của Viện Nghiên cứu Hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI) về các hợp đồng vũ khí trong giai đoạn 2013-2014 cho biết, năm 2014, Việt Nam đã tiếp nhận một hệ thống radar bắt máy bay tàng hình VERA-E từ Cộng hòa Czech. Đây là hệ thống radar cuối cùng mà Việt Nam nhận được trong tổng số 4 hệ thống được ký mua từ năm 2011.

VERA-E là hệ thống radar tối tân do Cộng hòa Czech nghiên cứu và phát triển, chỉ được xuất khẩu cho một số ít quốc gia trên thế giới. Trung Quốc từng muốn có trong tay loại radar này nhưng đã bị Mỹ ngăn cản quyết liệt.

Tuy hợp đồng được ký kết năm 2011 (theo SIPRI), nhưng mãi tới năm 2013 thì chính quyền Cộng hòa Czech mới loan tin này. Theo trang web của Cục Xúc tiến thương mại quốc gia, Bộ Công thương Cộng hòa Czech, vào năm 2013, Bộ Quốc phòng Cộng hòa Czech đã đề cập tới việc cung cấp cho Việt Nam các loại vũ khí công nghệ cao bao gồm radar VERA.

VERA-E là biến thể xuất khẩu của hệ thống radar thụ động VERA do Cộng hòa Czech phát triển để phát hiện các mục tiêu trên không, đặc biệt là máy bay tàng hình. Khả năng của Vera-E tinh vi tới mức có thể phát hiện máy bay ném bom tàng hình B-2 của Mỹ từ khoảng cách 250 km.

Để hiểu hơn về ưu điểm của VERA-E thì trước hết chúng ta cần hiểu radar chủ động và thụ động là gì.

Theo đó, radar chủ động hoạt động theo nguyên tắc máy phát sóng siêu cao tần đặt trên trạm radar, phát đi một chùm xung thăm dò vào không gian, gặp vật thể bay, chùm xung đó phản xạ sóng ra xung quanh, trong có có các tia phản xạ trở lại máy thu của radar. Đem so sánh liên tục với các tia khác thu được, máy tính sẽ tái tạo rất nhanh tọa độ (khoảng cách, phương vị) của mục tiêu. Tiếp tục dựa trên góc của cánh sóng, máy tính xác định được tham số thứ ba là độ cao của mục tiêu. Hiện nay, trên thế giới, hầu hết các loại radar (đặt trên mặt đất, trên tàu chiến, máy bay) hầu hết là dùng công nghệ chủ động.

Loại radar này có những ưu điểm nhất định, tuy nhiên chúng cũng tồn tại các nhược điểm khó khắc phục. Ví dụ, nếu gặp máy bay tàng hình dùng vật liệu hấp thụ sóng radar đặc biệt thì sóng phát đi sẽ không bị phản xạ về khiến máy thu bị “mù”; hay đối thủ có thể dùng các loại vũ khí chống radar – căn cứ theo cánh sóng radar phát lên mà tấn công lại – hay đó chính là tên lửa chống radar.

Với radar thụ động, khác với loại chủ động, chúng không phát sóng mà chỉ thu tín hiệu dựa trên nguyên lý, trong một môi trường không gian đồng nhất, bất kỳ một “xao động” nào của vật thể bay cũng tạo ra các sóng điện từ trường, tuỳ theo mức độ ít nhiều. Máy bay tàng hình có nhiều cách “giấu mình” nhưng suốt hành trình bay, cũng phải liên lạc và phải mở thiết bị xác định độ cao, phải mở khoang vũ khí. Có máy bay tàng hình gặp mưa, tác dụng tàng hình bị giảm. Lúc này, máy thu, cảm biến của radar thụ động có thể thu liên tục tất cả các dấu hiệu ấy để tính toán tọa độ chính xác về mục tiêu, hỗ trợ tên lửa phòng không tiêu diệt máy bay tàng tình.

Đó chính là ưu điểm của hệ thống radar thụ động VERA-E, chưa kể với nguyên lý như vậy chúng hoàn toàn miễn nhiễm với tên lửa chống radar.

Ngoài radar bắt máy tàng hình VERA-E, Czech đã cung cấp không ít vũ khí công nghệ cao cho Việt Nam. Cũng theo trang web của Cục Xúc tiến thương mại quốc gia Czech, nước này đã giúp Việt Nam nâng cấp hàng loạt hệ thống radar cảnh giới P-18 do Liên Xô (cũ chế tạo). Một trong những tính năng nâng cấp được tiết lộ là việc, thay đường truyền tín hiệu thông thường lên thành sử dụng đường truyền kỹ thuật số.

Trước đó, theo nhiều chuyên gia và các tạp chí quân sự nước ngoài, Việt Nam đang đàm phán để mua 12 máy bay vận tải tầm ngắn Let L-410 của Cộng hòa Czech.

L-410 Turbolet dài 14,42m, cao 5,83m, sải cánh 19,48m, trọng lượng cất cánh tối đa 6,4 tấn, máy bay có tải trọng 1,6 tấn hàng hóa hoặc chở 19 người. Máy bay được trang bị 2 động cơ tuốc bin cánh quạt Walter M601E cho phép đạt tốc độ tối đa 380km/h ở trần bay 4,2km hoặc tốc độ hành trình 365km, tầm bay tới gần 1.400km.