Theo SKĐS, vi khuẩn não mô cầu cư trú ở vùng hầu họng, dễ lây truyền qua đường hô hấp khi hít phải dịch tiết từ vùng mũi, họng của người bệnh hoặc người khỏe mạnh mang vi khuẩn nhưng không biểu hiện triệu chứng. Theo nghiên cứu, có từ 5-25% dân số mang vi khuẩn nhưng không biểu hiện triệu chứng hoặc chỉ viêm mũi họng, cao hơn trong các vụ dịch.

Theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC Hoa Kỳ), thanh thiếu niên là 1 trong 3 nhóm có nguy cơ mắc não mô cầu cao, bên cạnh nhóm trẻ dưới 1 tuổi và người trên 65 tuổi. Cứ 5 thanh thiếu niên sẽ có 1 người mang trùng và không có triệu chứng, dẫn đến không hay biết bản thân đang mang mầm bệnh.

Bác sĩ Bùi Công Sự, Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC lý giải thanh thiếu niên thường xuyên tụ tập, sinh hoạt ở nơi đông người như ký túc xá, nhà trọ, trường học… và có các hành vi như ôm, hôn, sử dụng chung đồ cá nhân nên dễ dàng bị lây mầm bệnh. Đây cũng là nhóm thường có thói quen sinh hoạt thất thường, hút thuốc lá chủ động hoặc thụ động, uống rượu bia khiến hệ miễn dịch suy giảm, tạo điều kiện cho vi khuẩn ở vùng hầu họng xâm lấn và gây bệnh nặng ở các cơ quan.

Nghiên cứu cho thấy nhóm thường có hành vi hôn nhau và hút thuốc lá, đi bar, pub có tỷ lệ mang trùng ở vùng hầu họng hơn nhóm không có các hành vi trên. Bên cạnh đó, thanh thiếu niên cũng thường xuyên đi du lịch đến các khu vực lưu hành bệnh trên thế giới nên nguy cơ tiếp xúc và nhiễm bệnh cao hơn.

Theo Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), có từ 5-25% người lành mang trùng trong cộng đồng. Tỷ lệ này cao hơn khi có các vụ dịch, đồng thời là nguồn lây khó kiểm soát. Điều đáng lo ngại là người lành mang trùng có thể vô tình lây vi khuẩn cho những người có hệ miễn dịch yếu, đặc biệt là trẻ nhỏ, đối tượng chưa có khả năng tự bảo vệ đầy đủ trước các tác nhân gây bệnh.

“Người lớn, trẻ thanh thiếu niên trong gia đình mang trùng bế, ôm, hôn, chăm sóc, nói chuyện, chơi cùng trẻ nhỏ…, có thể phát tán vi khuẩn và dễ dàng lây cho các bé”, ThS.BS Ngô Thị Kim Phượng, Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC khuyến cáo.

Theo bác sĩ Phượng, não mô cầu có nhiều thể bệnh khác nhau, trong đó nhiễm khuẩn huyết và viêm màng não có khả năng gây tử vong trong 24 giờ. Tuy nhiên, các triệu chứng như sốt, đau đầu, viêm họng, sổ mũi, biếng ăn, buồn nôn ở 8 giờ đầu của bệnh thường không điển hình, dễ khiến phụ huynh nhầm lẫn với cảm lạnh, cúm nên đưa trẻ nhập viện điều trị muộn.

Từ giờ thứ 9 - 15 giờ tiếp theo, cơ thể xuất hiện tử ban, lạnh tay chân, cứng cổ, sợ ánh sáng. Từ 16 - 24 giờ, bệnh nhân co giật, mê sảng, mất ý thức và tử vong. Trường hợp sống sót, có đến 20% gặp di chứng cắt cụt chi, chậm phát triển trí tuệ, điếc, liệt, tàn tật suốt đời…

Bác sĩ Phượng lưu ý phụ huynh cần tiêm đủ các loại vắc xin phòng 5 nhóm huyết thanh gây bệnh não mô cầu, không nên chỉ tiêm một loại bởi các vắc xin không tạo ra miễn dịch chéo.

Hiện Việt Nam đã có 5 loại vắc xin phòng ngừa 5 nhóm huyết thanh gây bệnh não mô cầu phổ biến là A, B, C, Y, W-135. Trong đó, vắc xin cộng hợp tứ giá ACYW giúp bảo vệ đồng thời 4 nhóm huyết thanh A, C, W, Y; vắc xin phòng nhóm B và vắc xin phòng nhóm B và C. Tại Mỹ, vắc xin phòng nhóm huyết thanh ACYW được chứng minh giảm tới 90% nguy cơ mắc bệnh do não mô cầu xâm lấn ở các nhóm huyết thanh phổ biến C, Y, W ở thanh thiếu niên và hạn chế lây lan trong cộng đồng.