Qua các kỳ báo, hoạt động đấu thầu của Công ty TNHH Thương mại & Dịch vụ Vũ Tịnh (Công ty Vũ Tịnh) đã được phản ánh qua các số liệu cụ thể, cho thấy một bức tranh đa chiều với những thành công nhất định nhưng cũng không ít dấu hiệu cần được quan tâm dưới góc độ cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Tỷ lệ trúng thầu cao tại một số chủ đầu tư/bên mời thầu nhất định, tỷ lệ tiết kiệm trung bình còn thấp, cùng mối quan hệ phức tạp giữa các nhà thầu là những vấn đề cần được soi chiếu kỹ lưỡng dưới lăng kính của Luật Đấu thầu.

Luật Đấu thầu: Tăng cường cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả

Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15, được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 57/2024/QH15 và Luật số 90/2025/QH15, cùng với Nghị định 214/2025/NĐ-CP và Thông tư 79/2025/TT-BTC, đã thể hiện rõ quyết tâm nâng cao hiệu quả công tác đấu thầu, bịt các lỗ hổng, tăng cường tính cạnh tranh, công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Một trong những điểm nhấn quan trọng là việc đẩy mạnh đấu thầu qua mạng. Theo lộ trình, từ ngày 01/01/2025, hầu hết các gói thầu đấu thầu rộng rãi, hạn chế, chào hàng cạnh tranh trong nước đều phải thực hiện trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. Việc này giúp chuẩn hóa quy trình, tăng cường công khai thông tin từ khâu lập kế hoạch, mời thầu, mở thầu, đánh giá, phê duyệt kết quả đến công khai hợp đồng và kết quả thực hiện hợp đồng . Chính sự minh bạch này là công cụ giám sát hữu hiệu, hạn chế các hành vi thông thầu, gian lận hay ưu ái "sân sau".

Luật mới cũng siết chặt hơn các quy định về đảm bảo cạnh tranh (Điều 6 ), các hành vi bị cấm (Điều 16 ), và quy định rõ hơn trách nhiệm của từng chủ thể tham gia hoạt động đấu thầu (Chương VIII ). Đặc biệt, việc công khai thông tin về kết quả thực hiện hợp đồng của nhà thầu và chất lượng hàng hóa đã sử dụng (Điều 19, 20 Nghị định 214/2025) là một bước tiến quan trọng, giúp các chủ đầu tư có thêm cơ sở đánh giá uy tín, năng lực thực tế của nhà thầu, không chỉ dựa trên hồ sơ năng lực kê khai.

Góc nhìn từ chuyên gia và luật sư

Đối chiếu các quy định Luật Đấu thầu với trường hợp của Công ty Vũ Tịnh, Luật sư Nguyễn Thị Hương (Đoàn Luật sư TP.HCM) chia sẻ: "Việc Luật Đấu thầu sửa đổi năm 2025 và Nghị định 214/2025 quy định chi tiết hơn về các trường hợp chỉ định thầu (Điều 23 Luật Đấu thầu, Điều 78 NĐ 214 ), chào hàng cạnh tranh (Điều 24 Luật Đấu thầu , Điều 81 NĐ 214 ), mua sắm trực tiếp (Điều 25 Luật Đấu thầu , Điều 82 NĐ 214 ), đặt hàng (Điều 29a Luật Đấu thầu) và lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt (Điều 29 Luật Đấu thầu, Điều 84 NĐ 214 ) là cần thiết để phù hợp với thực tiễn đa dạng. Tuy nhiên, nguyên tắc ưu tiên hàng đầu vẫn là đấu thầu rộng rãi để đảm bảo cạnh tranh tối đa. Việc áp dụng các hình thức khác phải đúng trường hợp, đúng điều kiện và phải giải trình rõ lý do. Tỷ lệ tiết kiệm thấp hay việc một nhà thầu liên tục trúng thầu tại một đơn vị không mặc nhiên là vi phạm, nhưng đó là những dấu hiệu cần các cơ quan thanh tra, kiểm tra, giám sát (Điều 86 Luật Đấu thầu) chú ý để làm rõ, đảm bảo không có sự vi phạm các quy định về cạnh tranh, công bằng."

Về phía chuyên gia đấu thầu Đỗ Phạm Giang, ông nhấn mạnh vai trò của việc lập hồ sơ mời thầu (HSMT): "Chất lượng của HSMT là yếu tố then chốt quyết định tính cạnh tranh và hiệu quả của gói thầu. Điều 44 Luật Đấu thầu 2023 sửa đổi và Điều 26 Nghị định 214/2025 quy định rất rõ HSMT không được nêu điều kiện hạn chế cạnh tranh hoặc tạo lợi thế cho một số nhà thầu. Việc xây dựng tiêu chuẩn đánh giá, đặc biệt là tiêu chuẩn kỹ thuật, phải khách quan, phù hợp với quy mô, tính chất gói thầu. Thông tư 79/2025/TT-BTC ban hành các mẫu HSMT chuẩn hóa cũng nhằm mục đích này. Nếu HSMT được lập một cách sơ sài, chung chung hoặc ngược lại, quá chi tiết, đặc thù đến mức chỉ một vài nhà thầu đáp ứng được, thì tính cạnh tranh sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn đến tỷ lệ tiết kiệm thấp."

Ông Giang cũng cho rằng, việc công khai thông tin về kết quả thực hiện hợp đồng và chất lượng hàng hóa trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia sẽ là cơ sở dữ liệu quý giá. "Khi đánh giá E-HSDT, chủ đầu tư, tổ chuyên gia có thể tham khảo lịch sử thực hiện hợp đồng của nhà thầu, chất lượng hàng hóa thực tế đã cung cấp để có cái nhìn toàn diện hơn, không chỉ dựa vào cam kết trên giấy tờ. Điều này giúp lựa chọn được nhà thầu thực sự có năng lực, uy tín, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư công và mua sắm công," ông Giang nói.

Hướng tới thị trường đấu thầu lành mạnh

Câu chuyện của Công ty Vũ Tịnh, với những thành công và cả những dấu hỏi về tính cạnh tranh, hiệu quả, là một lát cắt phản ánh thực trạng hoạt động đấu thầu tại Việt Nam. Luật Đấu thầu cùng các văn bản hướng dẫn đã tạo ra một khung pháp lý ngày càng hoàn thiện hơn. Vấn đề còn lại là việc thực thi nghiêm túc, hiệu quả từ tất cả các chủ thể tham gia, từ người có thẩm quyền, chủ đầu tư, bên mời thầu, tổ chuyên gia, tổ thẩm định đến nhà thầu. Cùng với đó là sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan chức năng và vai trò phản biện, giám sát của cộng đồng, báo chí để hoạt động đấu thầu ngày càng đi vào thực chất, đảm bảo nguồn lực của nhà nước và xã hội được sử dụng một cách tối ưu nhất.