|
|
|
Nhà thiên văn học Gianluca Masi của Dự án Kính viễn vọng Ảo đã chụp được hình ảnh này của Sao chổi C/2023 A3 Tsunchinshan-ATLAS ngày 5/5 vừa qua từ Ceccano, Ý. (Ảnh: Gianluca Masi/Dự án Kính viễn vọng Ảo))
|
Trong một năm mà chúng ta đã được chứng kiến "Nhật thực vĩ đại ở Bắc Mỹ" vào tháng 4 và một trong những màn trình diễn Bắc Cực quang vĩ đại nhất trong 500 năm qua vào tháng 5 vừa qua, sắp tới chúng ta tiếp tục có thể nhìn thấy sao chổi bằng mắt thường.
Sao chổi Tsuchinshan-ATLAS
Trong vài năm qua, hai sao chổi đã gây chú ý trên các phương tiện truyền thông chính thống. Vào đầu tháng 2 năm 2023, Sao chổi C/2022 E3 (ZTF), được gọi là "Sao chổi xanh vĩ đại", đi qua gần Trái đất và sau đó trong tháng vừa qua, Sao chổi 12P/Pons-Brooks đã thu hút sự chú ý vì xu hướng bùng phát đột ngột của nó và dường như phun ra các phần phụ dạng khí giống như sừng, do đó tạo nên biệt danh "Sao chổi quỷ". Với ống nhòm tốt hoặc kính thiên văn nhỏ, cả hai sao chổi này đều không mấy ấn tượng, trông rất mờ nhạt.
Vào cuối hè này, Sao chổi C/2023 A3 (Tsuchinshan–ATLAS), được phát hiện bởi Hệ thống cảnh báo cuối cùng về tác động của tiểu hành tinh (ATLAS) ở Nam Phi vào ngày 22/2/2023. ATLAS là một hệ thống cảnh báo sớm bằng robot được phát triển đặc biệt để phát hiện các trường hợp gần để phát hiện các tiểu hành tinh lao vào Trái đất vài tuần hoặc chỉ vài ngày trước khi chúng có thể va chạm với Trái đất.
Ban đầu được cho là một tiểu hành tinh, sau đó người ta xác định rằng vật thể này đã được Đài thiên văn Núi Tím (Tsuchinshan) ở phía đông Nam Kinh, Trung Quốc chụp ảnh sáu tuần trước đó. Kể từ đó nó đã được xác định thực sự là một sao chổi đang đến gần Trái đất.
Khi sao chổi được nhìn thấy lần đầu tiên, nó ở xa quỹ đạo của Sao Mộc, cách mặt trời khoảng 1,09 tỷ km. Vào ngày 27/9 năm nay, Tsuchinshan–ATLAS sẽ tiến đến vị trí gần nhất với mặt trời, trong phạm vi 58 triệu km. Đó cũng là khoảng cách trung bình của hành tinh gần mặt trời nhất, Sao Thủy. Và chỉ hơn hai tuần sau, vào ngày 12/10, sao chổi sẽ đi qua cách Trái đất 71 triệu km.
Những số liệu này cho thấy sao chổi có thể sáng lên cấp độ thứ hai hoặc thậm chí có thể là cấp độ thứ nhất và có thể phát triển một cái đuôi đáng chú ý có thể tạo nên cảnh tượng bắt mắt trên bầu trời buổi tối phía Tây vào giữa tháng 10 năm 2024.
Sao chổi có nguồn gốc từ đám mây Oort lần đầu tiên tới gần mặt trời
Các tính toán cho thấy Tsuchinshan–ATLAS có độ lệch tâm quỹ đạo là 1,0001081, nghĩa là nó là "lần đầu tiên", đến trực tiếp từ đám mây Oort, một lớp vỏ hình cầu chứa các mảnh vụn không gian băng giá mà các nhà khoa học đưa ra giả thuyết là nằm ở đó, vượt xa giới hạn bên ngoài của hệ mặt trời và được cho là chứa hàng tỷ hoặc thậm chí hàng nghìn tỷ sao chổi.
Các sao chổi có nguồn gốc từ đám mây Oort chưa bao giờ bay gần mặt trời trước đây và hạt nhân của chúng được phủ một lớp vật liệu rất dễ bay hơi, bốc hơi ở xa mặt trời, tạo ra những đợt sáng tăng vọt trong thời gian ngắn. Nhưng khi những sao chổi này đến gần mặt trời hơn, độ sáng của chúng chậm lại hoặc thậm chí dừng hẳn.
Thông thường, khi những sao chổi này đi qua quỹ đạo Sao Hỏa, xu hướng phát sáng ổn định của chúng bắt đầu chững lại. Trong trường hợp sao chổi xuất hiện từ đám mây Oort, độ sáng giảm đột ngột có thể là tín hiệu rằng cuối cùng nó sẽ hoạt động kém hiệu quả. Nếu sau đó nó tiếp tục sáng đều đặn sau thời gian đó thì nó sẽ rất đẹp.
Rất tiếc, những người ở Bắc bán cầu sẽ không thể xem được Sao chổi Tsuchinshan–ATLAS trong mùa hè này vì nó sẽ nằm quá xa về phía nam nên kính viễn vọng không thể tiếp cận được. Tuy nhiên, những người sống ở các địa điểm xa về phía nam, chẳng hạn như Úc, New Zealand và Nam Mỹ sẽ có thể theo dõi nó trên bầu trời buổi sáng trước khi mặt trời mọc.
Hình dạng của sao chổi so với mặt trời và Trái đất, nếu đặt nó gần như ở giữa mặt trời và Trái đất vào khoảng ngày 8/10, nó sẽ tạo ra một hiện tượng được gọi là “tán xạ ánh sáng mặt trời về phía trước”. Nếu sao chổi nhiều bụi, các hạt bụi thoát ra từ nhân sao chổi sẽ ưu tiên phân tán ánh sáng mặt trời theo hướng về phía trước và có thể tăng đột ngột về độ sáng.