Theo tìm hiểu của Báo Tri thức và Cuộc sống, những tranh cãi tại gói thầu "Cung cấp và lắp đặt thiết bị" (IB2500482459) do Ban QLDA Vĩnh Long làm chủ đầu tư không chỉ dừng lại ở các quy định chung và thủ tục hành chính, mà còn đi sâu vào các yêu cầu kỹ thuật cụ thể bị đánh giá là thiếu thực tế, thậm chí là "ngược quy trình" và có dấu hiệu gây lãng phí ngân sách.

Kiểm định trước khi trúng thầu: Phi thực tế và dấu hiệu bất minh?

Một trong những yêu cầu gây bức xúc nhất là việc E-HSMT đòi hỏi các tài liệu kiểm định, hiệu chuẩn ngay tại giai đoạn nộp hồ sơ dự thầu (E-HSDT).

Cụ thể, đối với các thiết bị phòng thí nghiệm, E-HSMT yêu cầu: "Hàng hoá là các thiết bị trong phòng thí nghiệm sử dụng chất liệu bằng thuỷ tinh borosilicate 3.3: Cung cấp hồ sơ kiểm định chứng minh hàng hoá dự thầu sử dụng chất liệu thuỷ tinh borosilicate 3.3".

Đối với thiết bị đo lường (pipet, burette...), yêu cầu: "phải cung cấp tài liệu đã hiệu chuẩn độ chuẩn xác theo TCVN 1044:2011 hoặc ISO 4787:2021 hoặc tương đương".

Trong văn bản kiến nghị, nhà thầu đã phân tích sự vô lý và thiếu cơ sở pháp lý của yêu cầu này. Dẫn chiếu các quy định về đo lường, nhà thầu khẳng định việc kiểm định ban đầu chỉ thực hiện trước khi đưa vào sử dụng. "Pháp luật không có quy định nào yêu cầu Nhà thầu phải hoàn thành việc kiểm định hoặc nộp chứng chỉ kiểm định tại thời điểm nộp hồ sơ dự thầu (E-HSDT)".

Về mặt thực tế, nhà thầu nhấn mạnh: "Theo nguyên tắc đấu thầu, hàng hóa chỉ được sản xuất hoặc nhập khẩu sau khi nhà thầu trúng thầu và ký hợp đồng. Việc yêu cầu cung cấp sẵn chứng nhận hiệu chuẩn và chứng nhận chất liệu tại thời điểm dự thầu là phi thực tế". Đặc biệt, các tiêu chuẩn TCVN, ISO yêu cầu hiệu chuẩn trên từng thiết bị riêng lẻ với số sê-ri cụ thể.

Từ sự bất hợp lý này, nhà thầu đặt nghi vấn nghiêm trọng về tính minh bạch của gói thầu: "Trường hợp Nhà thầu đã có sẵn các chứng nhận này, có thể đặt ra nghi vấn rằng hàng hóa đã được chuẩn bị sẵn trước khi E-HSMT phát hành, gây lo ngại về việc rò rỉ thông tin, định hướng hoặc ưu ái một số nhà thầu nhất định, vi phạm nguyên tắc cạnh tranh công bằng".

Hơn nữa, việc quy định cụ thể chất liệu "thủy tinh borosilicate 3.3" cũng bị cho là có thể mang tính chỉ định sản phẩm cụ thể, hạn chế sự tham gia của các nhà thầu có sản phẩm tương đương về chất lượng nhưng theo các tiêu chuẩn khác.

Tuy nhiên, tại Công văn số 1259/BQL-QLDA2 ngày 24/11/2025, Ban QLDA Vĩnh Long chỉ trả lời một cách chung chung: "Nhà thầu cung cấp tài liệu kiểm định của hàng hoá chứng minh hàng hoá dự thầu đáp ứng yêu cầu của E-HSMT". Câu trả lời này hoàn toàn không giải quyết được vấn đề "thời điểm" bất khả thi mà nhà thầu nêu ra, càng làm gia tăng nghi ngờ về việc tồn tại rào cản kỹ thuật nhằm loại bỏ các nhà thầu tuân thủ đúng quy trình.

Tranh cãi về cấu hình Slot-in PC "khủng": Dư thừa và lãng phí?

Một vấn đề khác cũng được nhà thầu đề cập là dấu hiệu lãng phí ngân sách nhà nước trong việc cấu hình thiết bị công nghệ thông tin. Đối với hạng mục Màn hình hiển thị, E-HSMT yêu cầu tích hợp Slot-in PC (máy tính gắn trong) với cấu hình mạnh: Chip CPU Intel Core i5-12th hoặc tương đương, Ram 8GB, SSD 256GB, Windows 11 Pro có bản quyền.

Trong văn bản kiến nghị, nhà thầu thẳng thắn chỉ ra sự bất hợp lý: "Phần yêu cầu này đang bị dư do phòng ngoại ngữ đã trang bị đủ máy tính cho giáo viên (Thiết bị máy tính cho giáo viên) và học sinh (Thiết bị máy tính dùng cho học sinh) nên các tiêu chuẩn kỹ thuật trên là không cần thiết và nếu trang bị sẽ gây lãng phí cho Ngân sách Nhà nước".

Việc trang bị thêm một máy tính cấu hình cao tích hợp vào màn hình hiển thị, trong khi hệ thống máy tính cho người dạy và người học đã được đầu tư đầy đủ trong cùng dự án, đặt ra câu hỏi lớn về tính hiệu quả và sự tiết kiệm trong việc sử dụng vốn đầu tư công.

Đáp lại kiến nghị này, Ban QLDA Vĩnh Long trong Công văn 1259 vẫn khẳng định: "Thông số kỹ thuật hàng hoá theo yêu cầu của E-HSMT bám sát yêu cầu kỹ thuật, dự toán được phê duyệt đồng thời đáp ứng yêu cầu của đơn vị sử dụng, nhằm lựa chọn được sản phẩm đạt chất lượng phục vụ tốt nhu cầu sử dụng".

Dù Chủ đầu tư viện dẫn lý do "bám sát dự toán được phê duyệt", nhưng việc không xem xét điều chỉnh các yêu cầu kỹ thuật khi có phản ánh hợp lý về sự dư thừa cho thấy sự cứng nhắc trong quá trình triển khai dự án. Trách nhiệm rà soát, đảm bảo hiệu quả đầu tư cần được đặt lên hàng đầu, tránh tình trạng đầu tư trùng lắp gây lãng phí nguồn lực công.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin:

[Kỳ 4] Gói thầu thiết bị Vĩnh Long: Yêu cầu về hóa chất và nghi vấn định hướng nhà cung cấp