Bộ Công an đang lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực dữ liệu.

Theo cơ quan chủ trì soạn thảo, tình trạng mua bán dữ liệu đang diễn ra phổ biến, công khai, với các dữ liệu thô và dữ liệu cá nhân đã qua xử lý, nhiều hành vi chưa được xử lý vì thiếu quy định của pháp luật. Các quy định về xử lý hành chính liên quan đến dữ liệu đang còn quy định rải rác tại nhiều văn bản, chưa đồng bộ, thống nhất

Nhiều dữ liệu nhạy cảm, quan trọng, như: sinh trắc học, tình trạng sức khỏe, tài chính, gia đình, thông tin về cơ quan, tổ chức… được đăng tải công khai, trở thành nguồn để các phần mềm thu thập dữ liệu. Do đó, việc xây dựng nghị định là cần thiết.

Kết nối, chia sẻ dữ liệu trái phép bị phạt nặng

Tại Điều 14 dự thảo Nghị định, Bộ Công an đề xuất phạt tiền từ 30-60 triệu đồng nếu thực hiện một trong các hành vi như: Chia sẻ, cung cấp dữ liệu khi chưa có sự đồng ý của chủ thể dữ liệu hoặc chủ sở hữu dữ liệu; Kết nối, chia sẻ, cung cấp dữ liệu với cơ quan, tổ chức, cá nhân khi chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt hoặc không theo đúng quy trình phê duyệt kết nối dữ liệu.

Mức phạt từ 60-100 triệu đồng được áp dụng đối với hành vi không thực hiện việc kết nối, chia sẻ dữ liệu bắt buộc trong hệ thống chính trị đối với các cơ sở dữ liệu thuộc phạm vi chia sẻ bắt buộc; hoặc hành vi cố tình trì hoãn, né tránh hoặc cản trở việc kết nối, chia sẻ dữ liệu với Trung tâm Dữ liệu quốc gia hoặc cơ quan có thẩm quyền.

Đặc biệt phạt tiền từ 100-160 triệu đồng nếu thực hiện hành vi chia sẻ, cung cấp dữ liệu có yếu tố bí mật nhà nước, quốc phòng, an ninh, đối ngoại trái quy định của pháp luật; hoặc hành vi cố ý sửa đổi, làm sai lệch hoặc che giấu dữ liệu trong quá trình chia sẻ, cung cấp dữ liệu...

Đối với mức phạt khi thực hiện các hành vi bị nghiêm cấm, cơ quan chủ trì soạn thảo đề xuất phạt tiền từ 20-40 triệu đồng nếu thực hiện một trong các hành vi như: Cản trở hoặc ngăn chặn trái pháp luật quá trình xử lý dữ liệu, quản trị dữ liệu; tấn công, chiếm đoạt, phá hoại cơ sở dữ liệu, hệ thống thông tin phục vụ quản lý, xử lý, quản trị, bảo vệ dữ liệu; hoặc cố ý cung cấp dữ liệu sai lệch hoặc không cung cấp dữ liệu theo quy định của pháp luật.

Thu thập dữ liệu trái phép, phạt đến 40 triệu đồng

Mức phạt tiền từ 40-70 triệu đồng áp dụng khi thực hiện hành vi thu thập, tạo lập dữ liệu vượt quá phạm vi, mục đích đã thông báo hoặc ảnh hưởng đến nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân. Hoặc hành vi vi phạm gây ra hậu quả nghiêm trọng như rò rỉ thông tin nhạy cảm, làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân hoặc an ninh quốc gia.

Dự thảo Nghị định cũng quy định thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực dữ liệu là 01 năm. Và các mức phạt đề xuất nêu trên áp dụng đối với cá nhân, trường hợp tổ chức vi phạm thì mức phạt bằng hai lần mức phạt đối với cá nhân.

1.300 GB dữ liệu bị mua bán trái phép

Theo Bộ Công an chỉ trong hai năm 2019 và 2020, Bộ Công an phát hiện hàng trăm cá nhân, tổ chức liên quan bán dữ liệu cá nhân. Một số đường dây chiếm đoạt, mua bán dữ liệu quy mô lớn tại Việt Nam đã bị phát hiện, đấu tranh, xử lý.

Số lượng dữ liệu cá nhân bị thu thập, mua bán trái phép phát hiện được lên tới gần 1.300 GB, trong đó có nhiều dữ liệu cá nhân nội bộ, nhạy cảm (thông tin về danh sách cán bộ; khách hàng điện lực trên toàn quốc; thông tin chủ thuê bao điện thoại, Internet của các nhà mạng).

Bộ Công an đã chủ động phát hiện, điều tra, xác minh 16 vụ việc lộ, rao bán thông tin, bí mật nhà nước và dữ liệu nội bộ trên không gian mạng. Các đối tượng rao bán hoạt động với độ ẩn danh cao, thủ đoạn hoạt động và phương thức thanh toán hoàn toàn bằng tiền mã hoá nên khó truy vết.

Nổi lên là: nhóm Telegram “Data Pro 298” (4.685 thành viên) cung cấp dịch vụ tra cứu thông tin dữ liệu viễn thông, Facebook, điện lực, ví điện tử Momo, thông tin biển kiểm soát phương tiện giao thông; nhóm Telegram “Tra cứu thông tin toàn quốc” (2.700 thành viên) cung cấp dịch vụ tra “nóng” dữ liệu cá nhân công dân Việt Nam (dữ liệu thời gian thực); diễn đàn tin tặc “Nohide.space” (nguồn gốc Nga) rao bán số lượng lớn thông tin đăng nhập nhiều hệ thống trọng yếu của Việt Nam…