Theo tài liệu thu thập của PV Báo Tri thức và Cuộc sống, phân tích sâu vào các gói thầu điển hình mà Công ty TNHH Một thành viên Đức Minh tham gia cho thấy một kịch bản quen thuộc: Sự vắng bóng của cạnh tranh thực chất và hệ quả tất yếu là tỷ lệ tiết kiệm ngân sách ở mức "tượng trưng".

Kịch bản "một mình một ngựa" lặp lại

Mục tiêu hàng đầu của đấu thầu là tạo ra sự cạnh tranh. Tuy nhiên, dữ liệu về Công ty TNHH Một thành viên Đức Minh lại cho thấy sự thiếu hụt yếu tố này.

Hai gói thầu trúng trong tháng 10/2025 là minh chứng rõ nét. Gói thầu IB2500425131 (4,55 tỷ đồng) do Văn phòng HĐND và UBND xã Tân Hưng mời thầu và Gói thầu IB2500415019 (9,43 tỷ đồng) do Phòng Kinh tế xã Tân Hưng mời thầu đều chỉ có duy nhất Công ty Đức Minh (hoặc liên danh) tham gia.

Nhìn lại lịch sử, kịch bản này diễn ra khá thường xuyên, đặc biệt tại "sân nhà" Ban QLDA ĐTXD huyện Hớn Quản. Gói thầu IB2400008951 (10,93 tỷ đồng) năm 2024, cũng chỉ có duy nhất Công ty TNHH Một thành viên Đức Minh tham gia và trúng thầu. Gói thầu IB2400243450 do Công ty TNHH MTV Tư vấn xây dựng Tây Tiến mời thầu năm 2024 cũng tương tự.

Việc liên tục chỉ có một nhà thầu tham gia trong các cuộc đấu thầu rộng rãi hoặc chào hàng cạnh tranh là dấu hiệu rõ ràng của việc thiếu cạnh tranh. Điều này đặt ra câu hỏi về chất lượng của Hồ sơ mời thầu (E-HSMT).

Hành vi "Nêu điều kiện trong hồ sơ mời thầu nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu... gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng" là một trong các hành vi bị cấm tại Điều 16 Luật Đấu thầu 22/2023/QH15. Việc các gói thầu liên tục chỉ thu hút được một nhà thầu là cơ sở để các cơ quan chức năng xem xét rà soát lại chất lượng của các bộ E-HSMT này.

Khi có đối thủ: Những cái tên quen thuộc và liên danh "truyền thống"

Trong một số ít gói thầu có nhiều hơn một nhà thầu tham gia, tính cạnh tranh cũng cần được xem xét kỹ lưỡng.

Tại Gói thầu "Xây lắp" (Mã E-TBMT: IB2400127667) trị giá 13,27 tỷ đồng do Ban QLDA ĐTXD huyện Hớn Quản mời thầu năm 2024, có 2 nhà thầu tham gia: Công ty TNHH Một thành viên Đức Minh và Công ty TNHH Một thành viên Thế Điệp. Kết quả, Công ty TNHH Một thành viên Đức Minh trúng thầu với giá 12.947.037.000 đồng (ngày 07/06/2024).

Một kịch bản khác là sự xuất hiện của các đối tác liên danh "truyền thống". Công ty TNHH Một thành viên Đức Minh thường xuyên liên danh với Công ty TNHH MTV Thương mại dịch vụ Phương An. Dữ liệu cho thấy hai công ty này đã liên danh trong 5 gói thầu và trúng 4 gói.

Tại Gói thầu "Chi phí Xây lắp + Thiết bị" (Mã E-TBMT: IB2400009799) trị giá 13,14 tỷ đồng (cũng do Ban QLDA ĐTXD huyện Hớn Quản mời thầu), Liên danh Phương An - Đức Minh tham gia đấu với Tổng Công ty cổ phần công trình Viettel. Kết quả, liên danh Phương An - Đức Minh đã trượt thầu (ngày 11/03/2024). Điều này cho thấy khi có sự tham gia của các nhà thầu độc lập và có năng lực, kết quả lựa chọn nhà thầu có thể thay đổi.

Mối quan hệ chéo và nghi vấn về tính độc lập

Một vấn đề khác ảnh hưởng đến tính cạnh tranh là mối quan hệ giữa nhà thầu và đơn vị tư vấn. Điều 6 Luật Đấu thầu 22/2023/QH15 và Điều 4 Nghị định 214/2025/NĐ-CP quy định rất chặt chẽ về việc bảo đảm cạnh tranh, trong đó yêu cầu nhà thầu tư vấn lập E-HSMT, đánh giá E-HSDT phải độc lập về pháp lý và tài chính với nhà thầu tham dự thầu để đảm bảo tính khách quan, minh bạch.

Trong trường hợp của Công ty TNHH Một thành viên Đức Minh, vai trò của Công ty TNHH MTV Tư vấn xây dựng Tây Tiến cần được xem xét kỹ lưỡng. Đơn vị này vừa là đơn vị tư vấn đánh giá E-HSDT cho 2 gói thầu năm 2025 mà Đức Minh trúng (với tư cách nhà thầu duy nhất), đồng thời lại là Bên mời thầu của một gói thầu khác mà Đức Minh trúng năm 2024 (cũng với tư cách nhà thầu duy nhất).

Mối quan hệ đa chiều này cần được các cơ quan chức năng làm rõ để loại trừ khả năng có sự thiếu khách quan trong quá trình lựa chọn nhà thầu. Khi tính cạnh tranh bị suy giảm hoặc triệt tiêu, hệ quả tất yếu là hiệu quả kinh tế không được đảm bảo. Tỷ lệ tiết kiệm 0,76% (và 0,36% tại Ban QLDA ĐTXD huyện Hớn Quản) là minh chứng rõ ràng nhất cho thực trạng này.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin./.

[Kỳ 5:] Để hoạt động đấu thầu hiệu quả hơn ở Đồng Nai: Góc nhìn từ chuyên gia