Khó tìm được chất lạ trong xăng

Hàng loạt xe bồn chở xăng được di chuyển vào điểm tập kết pha chế. Thế nhưng, khi cơ quan chức năng phát hiện, vẫn chưa thể tìm ra chất pha chế trong xăng là gì.

Có những chất máy không phát hiện

Ngay sau khi chương trình thời sự VTV1 của Đài Truyền hình Việt Nam tối 2/6 đưa tin về việc gian lận xăng dầu tại phường Bãi Cháy (TP Hạ Long), Công an TP Hạ Long đã triển khai lực lượng vào cuộc điều tra, làm rõ. Đến hơn 21 giờ cùng ngày, Công an TP Hạ Long đã xác định tại cơ sở thu mua dầu thải do Nguyễn Thị Bích, SN 1969, tại tổ 5, khu 10, phường Bãi Cháy (TP Hạ Long) làm chủ, phát hiện có: 12 phuy dầu thải, 14 phuy hắc ín và 300 lít dầu diezel, 20 lít xăng cùng 40 vỏ thùng phuy rỗng... Công an TP Hạ Long đã tiến hành niêm phong cơ sở này để điều tra, làm rõ hành vi rút ruột xăng dầu của các xe bồn.

ThS Trần Thắm, Phòng Thử nghiệm Hóa chất và Vật liệu, Trung tâm Phụ gia dầu mỏ, Viện Hóa học Công nghiệp cho biết, các chiêu thức gian lận chất lượng xăng dầu thường thực hiện là pha lẫn hidrocabon hoặc một số dung môi như metan, axeton, cồn biến tính vào xăng dầu. Các phụ gia này tan trong xăng dầu, khó có thể phát hiện bằng mắt thường nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với động cơ xe. Những phụ gia này sẽ phá hỏng đường ống dẫn đến rò rỉ xăng, gây cháy xe. 

Tuy không thể phát hiện bằng mắt thường những phụ gia này, nhưng bằng phương pháp sắc ký thông thường, người ta có thể phát hiện ra ngay bởi đây là những dung môi phổ biến. Tuy nhiên, những hành vi gian lận xăng dầu rất tinh vi nên sẽ không thể tìm ra được chất lạ trong xăng là gì nếu chỉ sử dụng phương pháp sắc ký thông thường. Giả sử như chiếc máy chỉ phát hiện ra 10 chất, người ta sẽ cho vào đó chất thứ 11 để máy không phát hiện ra được. Đối với xăng dầu, có rất nhiều chất và phụ gia có thể pha trộn. Thậm chí có những chất, đòi hỏi yêu cầu kỹ thuật rất cao mới có thể phát hiện ra. Đây là những thủ đoạn gian lận tinh vi mà ngay chính các cơ quan chức năng phải bó tay.

Các đối tượng đang đổ chất lạ vào xe bồn chở xăng.

Đòi hỏi kỹ thuật khó

PGS.TS Vũ Thị Thu Hà, Phòng Thí nghiệm trọng điểm Công nghệ lọc hóa dầu cho biết, việc tìm ra tạp chất có trong xăng không phải là việc đơn giản. Để phát hiện mọi thành phần có trong xăng yêu cầu những kỹ thuật khó. Vì việc pha trộn của giới kinh doanh có rất nhiều mánh lới, trong khi đó tiêu chuẩn của xăng dầu lại rộng. Để phân tích thành phần nào, bao nhiêu phần trăm, có đáp ứng đúng tiêu chuẩn chất lượng hay không... thì phải phân tích định lượng rõ ràng.

Cũng theo PGS.TS Vũ Thị Thu Hà, nhiều trường hợp không thể phát hiện tất cả các thành phần nếu không có các nghiên cứu chuyên sâu, lâu dài. Việc pha trộn rất tinh vi, không chỉ đơn thuần là trộn thêm nước vào. 

Trước đây, khi nghiên cứu về nguyên nhân gây cháy nổ xe do xăng dầu, PGS.TS Vũ Thị Thu Hà đã kết luận nhiên liệu pha chế với mục đích gian lận thương mại, bằng cách lạm dụng phụ gia làm răng RON (trị số octan) là một cách làm phổ biến. Việc lạm dụng phụ gia trong nhiên liệu dễ làm nhiên liệu biến chất, làm cho các vật liệu polymer là các chi tiết tiếp xúc với nhiên liệu bị trương nở hoặc bị phá hủy, các hợp chất tự bắt cháy đồng thời có khả năng ăn mòn cao dẫn đến nguy cơ gây cháy nổ cho xe.

Theo nghiên cứu của PGS.TS Vũ Thị Thu Hà, gian lận chủ yếu là quy trình pha chế không đạt chuẩn. Ví dụ như với phụ gia chứa oxy, tùy chất lượng nhiên liệu có tác dụng tăng trị số phát nổ. Nếu pha chế với hàm lượng lớn nó có thể kích nổ xe trong điều kiện tải trọng và vận tốc lớn. Một số loại phụ gia làm tăng sự mài mòn và làm hư hỏng buggi và phía trong buồng đốt, tạo nhựa trong động cơ và các bộ phận đốt nhiên liệu.

Ngày 5/6, Bộ Công Thương họp báo về vấn đề này và kết luận, chưa thể tìm ra chất pha chế xăng là chất gì. Ông Võ Văn Quyền, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương khẳng định sẽ đề ra các biện pháp đối phó với các cơ sở trá hình trên các trục đường trung chuyển xăng dầu chính của cả nước như từ kho Quảng Ninh để siết chặt kiểm tra, kiểm soát chất lượng và đo đếm ngay từ đầu.