Chuyện buồn của chú cá voi bị bắt nhốt, giam cầm hơn 50 năm

Những ngày qua, thông tin chú cá voi Tokiae qua đời trước khi được trả tự do khiến không ít người xót xa, thương cảm.

Từ nhiều thập kỷ qua, các nhà hoạt động vì quyền động vật đã khởi động chiến dịch kêu gọi trả tự do cho các con cá voi sát thủ đang phải sống trong môi trường nuôi nhốt. Dù được chăm sóc kỹ lưỡng nhưng những con vật này đã được chứng minh là không phù hợp sống trong các hồ chứa, kết quả là dẫn đến nhiều kết cục bi thảm cho chúng và cả con người. Những gì xảy ra với con cá voi sát thủ Tokiae là một ví dụ điển hình.

Nhưng buồn thay, không phải chỉ 1 mình Tokiae phải trải qua những chuỗi ngày cô đơn và bi kịch như vậy.

Vào năm lên 3 tuổi, Hugo đã bị những kẻ săn bắt động vật bắt được tại khu vực biển Washington, Mỹ trước khi được bán lại cho thủy cung Miami Seaquarium, Florida. Khi ấy, con vật phải sống trong một bể nước chật hẹp trong lúc chờ chiếc hồ lớn hơn hoàn thành. Thời gian đó, nó bắt đầu khóa huấn luyện của mình.

Được biết, cá voi sát thủ sở hữu bộ não to thứ 2 trong thế giới động vật. Chúng có thể được đào tạo để phản ứng, thực hiện những hành động biểu diễn như nhảy lên cao theo yêu cầu của huấn luyện viên, khiến cho đám đông khán giả phải trầm trồ khi một sinh vật biển khổng lồ vô cùng nguy hiểm lại có thể xuất hiện và làm trò ngay trước mặt họ.

Nhưng đối với Hugo, cuộc sống ấy chẳng hề vui vẻ gì. Con vật bắt đầu có những biểu hiện bất thường như đập đầu vào thành hồ bơi mới đến nỗi gãy mũi. Chưa dừng lại ở đó, Hugo còn tỏ thái độ hung hãn đối với huấn luyện viên, húc đầu vào họ và cắn họ.

Có lần, Hugo đâm đầu vào bong bóng nhựa dùng để quan sát dưới đáy hồ đến nỗi khiến một phần mũi bị cắt đi mất. Trong cuốn sách "Behind the Dolphin Smile", tác giả Richard O'Barry, nhà sáng lập Dự án cá heo cũng là một cựu huấn luyện viên, đã viết: "Khi tôi cho Hugo ăn, phần đuôi của nó nằm dưới đáy hồ trong khi đầu thì vươn ra khỏi mặt nước chứng tỏ chiếc hồ ấy quá bé so với kích thước của con vật. Thật là thảm thương. Họ muốn tôi huấn luyện cho Hugo nhưng tôi từ chối và bỏ đi với đầy sự khinh bỉ".

Vào năm 1980, Hugo qua đời sau khi bị xuất huyết não. Các nhà hoạt động vì quyền động vật tin rằng con vật đã tự kết liễu đời mình để thoát khỏi cuộc sống bị giam cầm. Không rõ người ta xử lý thi thể của Hugo ra sao nhưng nhiều thông tin cho biết nó bị bỏ mặc trên một bãi đất trống.

Đầu năm nay, Thủy cung Miami Seaquarium đã hợp tác với các nhóm bảo vệ động vật để xây dựng một kế hoạch thả tự do cho cá voi sát thủ Tokitae hay Lolita (tên thân mật là Toki) 57 tuổi. Tokitae vốn sẽ được trở về vùng biển quê hương của nó sau hơn 50 năm bị giam cầm trong bể cá voi sát thủ nhỏ nhất thế giới.

Đáng thương thay, Tokitae không bao giờ có thể về nhà nữa.

Đại diện của Orca Network nói với Insider rằng chú cá voi sát thủ được nhiều người yêu quý, còn được biết đến với nghệ danh Lolita và Lummi Sk'aliCh'elh-tenaut, đã qua đời vào hôm 18/8 vì suy thận cấp.

Vào mùa hè năm 1970, cá voi sát thủ Lolita bị bắt khi khoảng 4 tuổi. Nó được đưa ra khỏi Whidbey, một hòn đảo yên tĩnh thuộc ngoài khơi bang Washington. Thời điểm đó, Lolita cùng nhiều con cá voi khác bị tách khỏi cá mẹ.

Ít nhất, một chục con trong số đó đã chết trong quá trình đánh bắt, hơn 50 con được gửi tới các thủy cung để trưng bày hoặc "mua vui" cho người xem trong điều kiện nuôi nhốt.

Cùng chung số phận với nhiều đồng loại khác, Lolita được đưa về sống ở thủy cung Miami Seaquarium. Tại đây, nó được thả vào chiếc bể chật hẹp, chỉ có chiều sâu khoảng 6m. Một thời gian sau, người ta xếp cá voi sát thủ đực khác có tên Hugo sống cùng Lolita.

Chúng sống bên nhau được khoảng 10 năm thì Hugo chết. Một mình Lolita ở lại, sống một mình trong cô độc. Ròng rã hàng chục năm qua, Lolita trở thành tâm điểm của thủy cung, trình diễn các tiết mục cho công chúng thưởng thức trước khi bị bệnh tật.

Việc nuôi nhốt Tokitae trong thời gian dài đã trở thành chủ đề của các cuộc biểu tình rầm rộ và gây được sự chú ý của giới truyền thông khi các nhóm bảo vệ quyền động vật ủng hộ việc thả chú cá này trở lại tự nhiên cùng với bầy cá voi sát thủ L-pod. L-pod, nhóm lớn nhất trong số ba nhóm trong quần thể Cá voi sát thủ thường trú phía Nam, vẫn được cho là có cả cá mẹ 95 tuổi của Toki, với tên gọi L25 hoặc Ocean Sun.

Trước đó, có tin Tokitae sẽ được chăm sóc suốt ngày đêm cho đến khi việc trả tự do chu chú được tạo điều kiện thuận lợi trong vòng 18 đến 24 tháng tới. Trải qua nhiều năm bị giam cầm ngột ngạt, phần lớn thời gian trong một bể có kích thước chỉ 24m x 10m, Toki đã phải vật lộn với vấn đề sức khỏe lâu dài.

Toki là con cá voi sát thủ thọ thứ hai trong điều kiện nuôi nhốt, chỉ thua một con cá voi sát thủ 58 tuổi được nuôi nhốt tại SeaWorld San Diego tên là Corky.

"Toki cuối cùng đã về nhà, có thể không theo cách chúng ta muốn, nhưng gia đình nó dường như biết Toki lại ở bên chúng, theo những cách mà chúng ta có thể không bao giờ hiểu được".

Đầu năm nay, công viên giải trí MarineLand ở thành phố Niagara Falls, tỉnh Ontario (Canada) đã xác nhận thông tin về cái chết của cá voi Kiska.

Nguyên nhân cái chết của con cá voi 47 tuổi không được tiết lộ, nhưng đại diện MarineLand cho biết trong một tuyên bố rằng sức khỏe của nó đã suy giảm trong nhiều tuần trước đó.

Công viên giải trí cho biết: "Nhóm chăm sóc động vật biển có vú của MarineLand và các chuyên gia đã làm mọi thứ có thể để hỗ trợ Kiska và giúp nó thoải mái nhất có thể. Chúng tôi thương tiếc cho sự ra đi của con vật".

Khi mới 3 tuổi, Kiska bị bắt khỏi gia đình của nó ở gần Iceland, cùng với một con cá voi sát thủ khác tên là Keiko. Keiko sau này đã tham gia đóng vai chính trong loạt phim nổi tiếng "Free Willy" (về một cậu bé cố gắng giải cứu một con cá heo bị bắt) khởi quay năm 1993. Nhờ sự thành công của bộ phim, Keiko khi ấy được ví như "ngôi sao màn bạc".

Kiska được đưa đến một thủy cung ở Iceland, nơi cô ở cùng với bốn con cá voi nhỏ khác, bao gồm cả Keiko. Ngay sau đó, Kiska cùng với Keiko được bán cho MarineLand, theo nhà hoạt động động vật Phil Demers, người trước đây làm việc tại công viên.

Keiko bị bán cho một công viên giải trí ở Mexico và tham gia đóng vài bộ phim sau đó được cứu, phục hồi và đưa trở lại vùng biển gần Iceland. Keiko chết vì bệnh viêm phổi vào năm 2003 tại một vịnh của Na Uy ở tuổi 27.

Về phần Kiska, khi bị đưa đến MarineLand, nó đã sinh được 5 đứa con - Athena, Hudson, Nova, Kanuck và một con không sống đủ lâu để được đặt tên. Tất cả 5 con của nó đều chết khi còn nhỏ.

Kiska là con cá voi sát thủ bị nuôi nhốt cuối cùng ở Canada và là tâm điểm cho một số cuộc biểu tình của các nhà hoạt động vì động vật tại MarineLand.

Năm 2021, sau 1 thập kỷ bị giam cầm trong cô đơn ở bể nước của MarineLand, một video cho thấy cảnh Kiska tự đập đầu vào thành bể khiến nhiều người không khỏi xót xa và bức xúc.

Nhóm bảo vệ quyền động vật People for the Ethical Treatment of Animals (PETA) mô tả Kiska là "con cá voi sát thủ cô đơn nhất thế giới". Cuộc sống của nó là một chuỗi "bi kịch này đến bi kịch khác" vì những cái chết của 5 đứa con bé bỏng.