Trong kỷ nguyên mà dữ liệu và giao dịch ảo chi phối đời sống kinh tế, tội phạm mạng đã chuyển mình nhanh hơn bất kỳ cơ quan hành pháp nào có thể bắt kịp. Các hình thức lừa đảo trực tuyến, từ giả mạo nhân viên ngân hàng, chiếm đoạt tài khoản mạng xã hội, đến các chiến dịch đầu tư tài chính ảo hay buôn bán thông tin cá nhân, đang trở thành thách thức toàn cầu.

Theo thống kê của Liên Hợp Quốc, riêng trong năm 2024, thiệt hại do các vụ lừa đảo trực tuyến đã vượt mức 6.000 tỷ USD, gấp đôi so với năm 2018. Hơn 70% nạn nhân không nhận được sự bồi hoàn nào vì tội phạm thường hoạt động xuyên biên giới, ẩn danh trong các chuỗi giao dịch tiền điện tử và hạ tầng kỹ thuật số phức tạp.

Đại diện Liên Hợp Quốc cảnh báo: “Các mạng lưới tội phạm lừa đảo trực tuyến ở châu Á đang lan rộng như một khối u ác tính, hoạt động tinh vi và có tổ chức ở quy mô khu vực”, nhấn mạnh sự cần thiết phải có một cơ chế hợp tác toàn cầu mạnh mẽ và nhất quán hơn.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu cho rằng Công ước Hà Nội là “bước ngoặt mang tính thể chế”, đặt nền móng cho một cơ chế pháp lý quốc tế toàn diện, giúp các quốc gia vượt qua rào cản về thẩm quyền, thủ tục, và tăng khả năng phối hợp điều tra xuyên biên giới.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng kêu gọi tăng cường hợp tác công – tư nhằm tận dụng thế mạnh công nghệ, dữ liệu và mạng lưới phân tích từ các doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực tài chính – công nghệ, giúp sớm phát hiện và vô hiệu hóa các mô hình lừa đảo mới.

Tại tọa đàm, ông Marc E. Knapper Đại sứ Mỹ tại Việt cho biết: “Không một quốc gia nào có thể tự mình giải quyết tội phạm mạng. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt với nhóm người dễ bị tổn thương như người già và thanh thiếu niên, cần được coi là tuyến phòng thủ đầu tiên”.

Là quốc gia đăng cai lễ mở ký Công ước và nằm trong nhóm các nước đầu tiên tham gia ký kết, Việt Nam thể hiện vai trò tiên phong trong thúc đẩy hợp tác đa phương về an ninh mạng và phòng chống lừa đảo trực tuyến.

Phát biểu tại tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Công an Phạm Thế Tùng khẳng định: “Việt Nam cam kết cụ thể hóa các quy định của Công ước Hà Nội trong hệ thống pháp luật quốc gia, bảo đảm sự tương thích giữa chuẩn mực quốc tế và thực tiễn thực thi. Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với cộng đồng quốc tế, chia sẻ kinh nghiệm, dữ liệu và các mô hình phòng chống lừa đảo hiệu quả để bảo vệ công dân trên không gian mạng”.

Ông Phạm Thế Tùng cũng cho biết, Bộ Công an đang triển khai Chiến dịch “Không gian mạng an toàn – cộng đồng an toàn”, tập trung vào ba trụ cột: tăng cường năng lực điều tra số, phối hợp liên ngành trong xử lý tội phạm xuyên biên giới, và nâng cao nhận thức người dân thông qua giáo dục, truyền thông đại chúng.

“Chúng tôi tin rằng Công ước Hà Nội không chỉ là cột mốc pháp lý, mà là nền tảng để các quốc gia cùng nhau hành động. Một chữ ký hôm nay sẽ có ý nghĩa khi nó được chuyển hóa thành những hành động cụ thể, góp phần xây dựng một không gian mạng an toàn, minh bạch và nhân văn”, Thứ trưởng Phạm Thế Tùng nhấn mạnh.

Kết thúc phiên thảo luận, các đại biểu cùng chia sẻ quan điểm rằng “ký kết chỉ là khởi đầu”. Thách thức thực sự nằm ở việc phê chuẩn, nội luật hóa và triển khai hiệu quả Công ước trong từng quốc gia.