Bệnh nhân P.T.P. (Nghệ An) nhập Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện Nội tiết Nghệ An trong tình trạng lơ mơ, thở nhanh, đường huyết 70 mmol/l, pH 6,97 và suy thận cấp - biểu hiện điển hình của hôn mê toan ceton, biến chứng có thể đe dọa tính mạng nếu không xử trí kịp thời.

Ngay khi tiếp nhận, ê-kíp y bác sĩ đã đánh giá nhanh tình trạng, làm các xét nghiệm cần thiết và triển khai phác đồ điều trị chuyên sâu gồm truyền dịch, tiêm insulin tĩnh mạch, điều chỉnh điện giải và kiểm soát nhiễm toan.

Sau thời gian điều trị tích cực, tình trạng bệnh nhân cải thiện rõ rệt, đường huyết và điện giải được kiểm soát ổn định. Đến ngày thứ hai, bệnh nhân tỉnh táo, ăn uống trở lại bình thường.

Theo các bác sĩ, nhiễm toan ceton do đái tháo đường thường gặp ở bệnh nhân type 1, nhưng vẫn có thể xảy ra ở type 2 nếu kiểm soát đường huyết kém, ăn uống không đúng hoặc có nhiễm trùng đi kèm. Đây là biến chứng nguy hiểm, có thể dẫn đến tử vong nếu phát hiện và xử trí chậm. Tỷ lệ tử vong đối với bệnh nhân đái tháo đường có nhiễm toan ceton chung khoảng 0.2-2%, có thể gia tăng hơn ở các nước đang phát triển, tình trạng y tế kém phát triển hoặc phát hiện bệnh cũng như xử trí chậm.

Bác sĩ khuyến cáo, người bệnh đái tháo đường cần tuân thủ chế độ ăn tiết chế, tập thể dục đều đặn, sử dụng thuốc đúng phác đồ, tái khám đúng hẹn; Không tự ý bỏ điều trị hoặc dùng thực phẩm chức năng thay thế thuốc; Khi có các dấu hiệu bất thường như: tiểu nhiều, khát nhiều, sụt cân, đau ngực, sốt, khó thở… cần đến bệnh viện hoặc bác sĩ chuyên khoa ngay để được xử trí kịp thời; Người bệnh và người nhà cần hiểu rõ về bệnh, biết cách tự theo dõi đường huyết tại nhà, nhận biết dấu hiệu cảnh báo hạ/ tăng đường huyết và thời điểm cần nhập viện.

Mức đường huyết nguy hiểm cần được xử lý

Đối với người khỏe mạnh, đường huyết lúc đói bình thường là dưới 100 mg/dL (5,6 mmol/L) và sau bữa ăn là dưới 140 mg/dL (7,8 mmol/L).

Mức đường huyết lúc đói của người trưởng thành thường dao động từ 70 đến 100 mg/dL (3.9 – 5.6 mmol/L). Nếu mức đường huyết lúc đói từ 100 đến 125 mg/dL (5.6 – 6.9 mmol/L), đây là tình trạng tiền tiểu đường. Khi mức chỉ số vượt tiền tiểu đường quá 126 mg/dL (7.0 mmol/L) trong hai lần đo khác nhau, có thể chỉ ra tiểu đường.

Thông thường, đường huyết lúc đói là 70 mg/dL hoặc 3,9mmol/L hoặc thấp hơn sẽ cảnh báo về tình trạng hạ đường huyết. Tuy nhiên, mỗi người có thể trạng và cơ địa khác nhau, do đó, cần đến bệnh viện khi có các triệu chứng choáng váng, chóng mặt, đau đầu, vã mồ hôi, da tái nhợt…

Khi bị hạ đường huyết, người bệnh cần được điều trị ngay lập tức bằng quy tắc 15-15. Cụ thể, ăn/uống 15 gam carbohydrate (carbs) để tăng lượng đường trong máu và kiểm tra sau 15 phút. Nếu đường huyết vẫn dưới 70 mg/dL, tiếp tục dùng một khẩu phần khác. Lặp lại các bước này đến khi lượng đường trong máu ít nhất là 70 mg/dL. Khi lượng đường huyết trở lại bình thường, hãy ăn một bữa ăn chính hoặc bữa ăn nhẹ.

Thức ăn tương đương 15g Glucose: 2 hay 3 viên đường. 1/2 ly nước trái cây bất kỳ. 1/2 ly nước ngọt. 1 ly sữa. 5 hay 6 viên kẹo. 15ml hay 1 muỗng canh đường hay mật ong...

Khi bị hạ đường huyết nghiêm trọng, người bệnh cần tiêm glucagon. Đây là một loại hormone được sản xuất trong tuyến tụy có tác dụng kích thích gan giải phóng glucose dự trữ vào máu. Glucagon được sử dụng để điều trị một người mắc bệnh tiểu đường khi lượng đường trong máu của người bệnh quá thấp để điều trị theo quy tắc 15-15. Không nên tiêm insulin vì sẽ làm hạ lượng đường huyết nghiêm trọng hơn.

Theo các tài liệu được công bố, đường huyết lúc đói (với người không ăn gì ít nhất 8 tiếng) sẽ được coi là nguy hiểm khi cao hơn 130 mg/dL (7.2 mmol/L) ở người bệnh tiểu đường và vượt quá mức 100 mg/dL ở người không mắc bệnh.

Đường huyết đo ở thời điểm bất kỳ trong ngày sẽ nguy hiểm khi > 200 mg/dL (>11,1 mmol/L) đối với cả bệnh nhân mắc và không mắc bệnh tiểu đường. Việc đường huyết cao có thể là lời cảnh báo cho thấy bạn đang có một rối loạn chuyển hóa, đặc biệt đối với người không mắc bệnh tiểu đường, đây là nguy cơ tiến triển bệnh. Nhiều nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng đường huyết cao nếu không được kiểm soát sẽ tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến bệnh tiểu đường trong vòng 5 năm.

Đối với bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường, đường huyết cao cho thấy bạn chưa kiểm soát được đường huyết. Đặc biệt nếu đường huyết của bạn trên 250 mg/dL (13,9 mmol/L), bạn có thể rơi vào trạng thái hôn mê, đe dọa tính mạng nếu không điều trị kịp thời.